МАН-ын дарга М.Энхболд болон ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ж.Мөнхбат, бүлгийн дарга С.Бямбацогт, УИХ-ын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ч.Хүрэлбаатар, УИХ-ын гишүүн Н.Энхболд нар цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийсэн. Энэ үеэр МАН-ын дарга М.Энхболд "Бид өчигдөр орой хүртэл МАХН-ыг эвсэхийг хүлээж хүлээцтэй хандлаа. Гэсэн ч МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр эцсийн мөчид тохиролцсон ярианаас буцаж, илүүг шаардаж, бусад улс төрийн намуудтай мөн тохиролцох яриа хэлэлцээрийг хийж Улс төрийн шоу хийлээ. Төрийн ордноо МАХН-ын дарга Н.Энхбаяртай өчигдөр орой 3 цаг орчмын хугацаанд уулзаж ярилцсан. Гэсэн ч Н.Энхбаяр тохиролцсноос илүү ихийг шаардсан. Иймээс МАН өчигдөр оройг хүртэл мөрийн хөтөлбөрөө батлалгүй хүлээсэн. Гэтэл МАХН-ынхан 15 цаг гэхэд мөрийн хөтөлбөрөө баталчихсан байсан юм билээ. Иймээс 2016 оны сонгуульд МАН дангаараа оролцох нь тодорхой боллоо. Энд нэг зүйлийг онцолмоор байна. МАН цаашид МАХН-тай нэгдэх, эвсэх итгэлээ хэвээр хадгалсаар байх болно" гэж мэдэгдсэн юм. 

 Дашрамд дурдахад, МАН өнөөдөр мөрийн хөтөлбөрөө Үндэсний Аудитын газарт хүргүүлжээ.

Мэдээллийн дараа сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариуллаа. 

-Таныг бага хурлаа завсарлуулж, МАХН-ын дарга Н.Энхбаяртай Төрийн ордонд уулзаж, цөөнгүй цаг ярилцсан гэх мэдээлэл бий. Ямар асуудлаар ярилцсан вэ?

- МАН-ын дарга М.Энхболд: Бид МАХН-аас 16.00 цагт эцсийн хариугаа өгөөч гэсэн. Сонгууль болон аудитын байгууллага, сонгуулийн хуулинд заасан хугацааг тооцож, 20-ны 17.30 цагт эвсэлд хамтрах бол хамтарсан мөрийн хөтөлбөрөө, үгүй бол дангаараа орох мөрийн хөтөлбөрөө өргөн барих ёстой. Бид 17.00 цаг хүртэл хүлээсэн. Ямар ч хариу ирээгүй. Тэгээд бид 17.00 цагт бага хурлаа өндөрлүүлэхээр тогтоол, шийдвэрээ баталж байсан. Харин 18.00 цагийн үед манайд нэг бичиг ирж, хоёр намын дарга, ажлын хэсгүүдтэй уулзах санал тавьсан. Тиймээс бид өндөрлөх гэж байсан бага хурлын үйл ажиллагааг зогсоогоод, шөнийн 24 цаг хүртэл хүлээлгэсэн. Төрийн ордонд МАН, МАХН-ын ажлын хэсэг, хоёр намын дарга нар уулзсан. Уулзах хүсэлт тавьсан МАХН саналаа хэлсэн. Нэгдүгээрт нэмэлтээр оруулж байгаа саналаа авч үзэхийг хүссэн. Хоёрдугаарт, 20-нд мөрийн хөтөлбөрийг заавал аудитад өгөх  шаардлагагүй, гуравдугаарт УИХ-д нэр дэвшихээр тохирсон тоон дээр тодорхой зүйлүүдийг яриач гэсэн саналыг тавьсан. Тухайлбал, пропорционалиар нэр дэвшихээр МАХН-д оногдсон 10 суудлын 6-г нь эхний 15-д заавал бичнэ. Можаритариар МАХН-аас нэр дэвшихээр шийдсэн 15 хүн эхлээд 48 тойрог дээр сонголтоо хийнэ, үлдсэн 33 дээр нь танайх хүнээ тавина гэсэн саналуудыг дахин дахин нэмж тавьсан. Эндээс МАХН-ын удирдлага эвсэх тал дээр хүчин чармайлт гаргах бодолгүй, асуудлыг хүндрүүлж, биднийг улам хойш суулгах бодлого барьж байгаа нь харагдсан. Бид гурван цаг гаран уулзсан. Сонгуулийн байгууллага 20-ны өдрийн 17.30 цагт гэчихээд байхад эвсэх гэж байгаа намынхаа удирдлагын үгэнд орж, 24, 25-нд мөрийн хөтөлбөрөө өгч чадахгүй. Сонгуульд амжилттай оролцож, эвсээд ялах нь чухал. Гэхдээ сонгуульд орох, оролцох нь ялалтаас илүү чухал. Орж чадахгүй бол ямар ялалт байх билээ. Тиймээс ямар нэг хууль зөрчилгүйгээр сонгуульд орох ёстой гэсэн байр суурин дээрээ хатуу зогссон.

-Сонгуульд эвсэж орох асуудалд цэг тавигдлаа. Тэгвэл сонгуулийн үр дүнгээс хамаарч, МАХН-тай хамтрах асуудал дахин яригдах уу?

-Сонгуулийн үр дүн ямар гарахыг өнөөдөр хэн ч мэдэхгүй. Бид ялахгүй бол Монгол орны өнөөгийн нөхцөл байдал цаашид үргэлжлэх нь. Ард түмний аж амьдрал сайжрахгүй, гадаад ертөнц биднийг өнөөгийхөөр харсаар байх нь, нийгэмд нааштай ахиц гарахгүй, төр засгийн эмх замбараагүй байдал арилахгүй нь гэж харж байна. Бидэнд хэнтэй ч эвсэхгүйгээр төр засгийг авч явах боломж гарах байх гэж найдаж байна. Сонгуулийн дараа олонхгүй УИХ бүрдвэл манай нам хэнтэй ч эвсэхэд бэлэн. Өчигдөр муудсан өнөөдөр юм ярихгүй гэх асуудал байхгүй. Улс орон, ард түмний эрх ашгийн төлөө хэнтэй уулзаж, хэнтэй ч шинэ асуудлыг үүсгэж, хамтраад явах боломжтой.

-МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр АН-ын удирдлагатай уулзаж, хэлэлцээр хийсэн гэх мэдээлэл бий. Та бүхэнд энэ талаар мэдээлэл байна уу?

УИХ-ын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ч.Хүрэлбаатар:  МАХН-ын удирдлагууд АН-ын удирдлагатай уулзсан гэх мэдээлэл бидэнд ирсэн. Гэхдээ бид уулзаж байгааг нь нүдээрээ хараагүй. Бид өчигдөр МАХН-ын ажлын хэсэгт “хэлэлцэж, тохирсон зүйлээсээ буцаж байна, МАН-тай сонгуульд эвсэхээр санамж бичигт гарын үсэг зурсны дараа бусад намын удирдлагатай уулзаж, яриа хэлцэл хийгээд яваад байгаа нь бидний эвсэх асуудлыг улам тодорхой бус болгож байна” гэсэн бичиг хүргүүлсэн. Харин МАХН-аас бидэнд өгсөн хариудаа “бидний бусад намуудтай хийсэн уулзалт, яриа хэлцэл МАН-тай хамтарч эвсэхэд нөлөөлөхгүй” гэсэн. Тэгэхээр тэд уулзсан, хэлэлцсэн асуудал байгаа гэдэг нь харагдаж байна.

-Хоёр намын ажлын хэсэг 10 гаруй удаа уулзаж, тохиролцсон гэсэн. Харин ажлын хэсгүүдийн уулзалт, тохиролцооны талаар МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр ямар ч мэдээлэлгүй байсан гэж ойлгогдоод байна.  Н.Энхбаяр ирээд бүх тохиролцоог нураачихлаа.

УИХ-ын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ч.Хүрэлбаатар:  МАХН-ын ажлын хэсэг дотооддоо ажлаа яаж зохион байгуулж байсныг би мэдэхгүй. МАН-ын ажлын хэсэг бол уулзалт, хэлэлцэж ярьж байсан бүхнээ намынхаа удирдлагад тухай бүрт нь танилцуулж, санал авч байсан.

-МАХН мөрийн хөтөлбөрөө эвсэх болон эвсэхгүй гэсэн хоёр хувилбараар боловсруулсан гэсэн. Танай нам мөрийн хөтөлбөрөө яаж боловсруулсан вэ?

-Мөрийн хөтөлбөр боловсруулах ажлын хэсгийн ахлагч С.Бямбацогт: Сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулах ажлын хэсгүүд байгуулагдсан. МАХН-ын ажлыг хэсгийг сайд Ц.Цолмон хариуцан ажиллаж байсан. Эвсэх асуудал нэлээд эрчимтэй яригдаж, ажлын хэсгүүд ойлголцох үед мөрийн хөтөлбөрөө хэдийд нэгтгэх асуудлаар би Ц.Цолмон сайдтай очиж уулзсан. Уулзаж, ярилцаад мөрийн хөтөлбөрөө нэгтгэх асуудлаар зарчмын хувьд санал нэгдсэн. Өчигдөр орой 18.00 цагт МАН-ын мөрийн хөтөлбөр батлагдаагүй байсан. Харамсалтай нь МАН-тай эвсэхээр ярьсан МАХН өчигдөр 15.00 цагийн үед мөрийн хөтөлбөрөө түрүүлээд баталчихсан байсан. Бид бол эвслийн мөрийн хөтөлбөр гарна гэж хүлээж байсан. МАН-ын мөрийн хөтөлбөр бол ард түмний санаа бодолд тулгуурласан, өнөөдөр үүсээд байгаа бухимдалтай асуудлыг шийдэхэд зориулагдсан хөтөлбөр болсон. Бид мөрийн хөтөлбөртөө цалинтай ээж, бүх оюутанд 70 мянган төгрөг олгох асуудлыг тусгасан. 1072 хувьцааг амь оруулах, үр өгөөжийг гаргах асуудлыг тусгасан. Өөрөөр хэлбэл энэ хүндрэлтэй байдлыг МАН ард түмэнтэй хамтдаа давж чадна гэдгийг мөрийн хөтөлбөрөө тусгасан.

Т.Энхэлээ