Өнөөдөр хар тамхи мансууруулах бодистой тэмцэх дэлхийн өдөр. Энэ оны эхний таван сарын байдлаар мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм бэлдмэл, бодисыг хууль бусаар бэлтгэх, хадгалах, олж авах,борлуулах хэрэг өмнөх оныхоос 5.9 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна. Он гарсаар хар тамхитай холбоотой хэрэгт 40 шахам иргэн холбогдон, шалгагдаж байгаа ба үүнээс гадаадын хоёр ч иргэн манай улсын хилээр хар тамхины төрлийн зүйл оруулж ирэхийн завджээ. Хар тамхины хэрэглээ хууль эрхзүйн орчны талаар ЦЕГ-ын Хэвлэл мэдээллийн төвийн мэдээлэл хариуцсан байцаагч, цагдаагийн ахлах дэслэгч Б.Саруултуяатай ярилцлаа.-Өчигдөр насанд хүрээгүй хүүхдүүд мансуурсан байдалтай байхыг оллоо гэсэн. Ер нь хүүхэд энэ төрлийн хэрэгт хэр холбогдож байна?
-Ийм мэдээлэл цөөнгүй гардаг болсон. Хүүхдүүд цавуу үнэрлэх, өвс ургамал татах зэргээр тодорхой хэмжээгээр мансуурах нь бий. Мөн хар тамхи хэрэглэдэг хүмүүс насанд хүрээгүй ялангуяа арван жилийн хүүхдүүдийг уруу татах, тэдэнд мансуурахыг санал болгосон тохиолдол ч бүртгэгдэн шалгагдаж байна. Хамгийн гол нь Монгол Улсад хар тамхи мансууруулах бодисын хэрэглээг газар авахуулахгүй байхын тулд хүн бүрийн оролцоо чухал. Мансуурсан хүнтэй таарсан ч хараагүй юм шиг өнгөрөөд яваад байж боломгүй байна. Мэдээллийг цаг тухайд нь шуурхай өгч байвал энэ төрлийн гэмт хэрэг газар авахгүй байх боломжтой. Ялангуяа зуны улирал эхлээд хүүхдүүд амраад эцэг эхийн хараа хяналтаас холдохоор элдэв төрлийн гэмт хэрэгт орооцолдох цаашлаад хар тамхийг сонирхох хэрэглэж үзэх тохиолдол ихсэн хандлагатай байдаг. Тиймээс эцэг эхийн хариуцлага энд маш чухал үүрэгтэй.
-Баян айлын хүүхдүүд хар тамхи татдаг гэсэн ойлголт байдаг?
-Энэ бол харьцангуй ойлголт. Хэдийгээр хар тамхи мансууруулах бодис өндөр өртөгтэй гэгддэг боловч мөнгөтэй боломжтой айлын хүүхдээс гадна тааруухан амьдралтай, бүр амьдралын баталгаажих төвшнөөс доогуур орлоготой айлын хүүхэд ч энэ төрлийн бодисыг хэрэглэсэн тохиолдол гарч байна. Өөрөөр хэлбэл, таны эргэнд тойронд байгаа хэн ч мансууруулах бодист татагдан орох, сонирхох тохиолдол гарч болзошгүй.
-Манай улсад сүүлийн жилүүдэд хар тамхины хэрэглээ ихэссэн. Ер нь хар тамхи мансууруулах бодистой холбоотой хэргээс урдчилан сэргийлэхийн тулд ямар арга хэмжээ авах ёстой юм бол оо?
-Цагдаагийн байгууллагаас шалгаад илэрсэн хэргүүдийг харж байхад мөсөн чихэр, баримлын шавар, эсвэл ногоон замаск хэлбэрээр оруулж ирж худалдсан тохиолдлууд илэрсэн. Ер нь манай улсад эхэндээ хүчтэй нөлөөтэй хар тамхи мансууруулах бодис орж ирдэг байсан бол сүүлийн үед хүнд хэлбэрийн хар тамхины төрлийн зүйлүүд орж ирдэг болсон. Ийм тохиолдлууд ч илэрсэн. Мөн баар, цэнгээний газруудаар хар тамхины төрлийн бодис зарж байгаа талаар мэдээлэл ирсэн. Үүний мөрөөр цагдаагийн байгууллагаас дээрх газруудыг шалгаж байна.
-Тэгэхээр энэ төрлийн ажил хийдэг хүмүүс мансуурсан тохиолдол гарсан гэсэн үг үү?
-Дээр дурдсанчлан баар, цэнгээний газраар үйлчлүүлж байгаа болон энэ төрлийн газраар эргэлддэг хүмүүсээс ямар нэгэн байдлаар мансуурсан байх нь бий. Тиймээс хаана, хаанаа хараа хяналтаа чангатгах хэрэгтэй байна. Гадны иргэд тэгж хар тамхинд мансуурлаа ингэж тариа хийлгэсэн байсан гэсэн мэдээлэл хэдийнэ ард үлдсэн. Хар тамхины аюул хаалга тогших болоод удаж байна. Үүнээс гадна хар тамхи татсан байж болзошгүй, мансуурсан хүн харсан бол нэн даруй цагдаагийн байгууллагад хандах хэрэгтэй.
-Манай улсад хар тамхийг тогтмол хэрэглэдэг хүмүүс хэр их байна вэ. Ийм тохиолдол гарсан уу?
-Ер нь хар тамхийг байнгын хэрэглээ болгочихсон, энэ төрлийн бодисын хүнд хэлбэрийг хэрэглэдэг иргэд байна. Энэ бодис нь хилээр нэвтрээд ороод ирчихсэн тохиолдол ч бий. Тэгэхээр манай улсын хувьд хар тамхины хэрэглээ аюултай байдалд хүрсэн гэж ойлгож болно. Ялангуяа идэр насны залуучууд хар тамхи хэрэглэх, мансуурах сонирхол нэлээд давамгайлах хандлагатай болсон байна.
-Манай улсын иргэд гаднын улсад санаатай болон санамсаргүйгээр хар тамхи тээвэрлэгч болсон тохиолдол цөөнгүй. Мансууруулах бодис хэрэглэж, ял шийтгэл хүлээж байгаа иргэдийн насны ангиллын хувьд ямар байна вэ?
-Одоогийн байдлаар гаднын оронд хар тамхи зөөвөөрлөж байгаад баригдсан манай улсын 40 гаруй иргэн бий. Үүний дийлэх нь БНХАУ-д баригдсан байдаг. Үүнээс гадна Малайз, Сингапур, Унгар зэрэг цөөн тоогоор баригдан, шалгагдаж байгаа нь ч бий. Ер нь манай улсын иргэд амар хялбар аргаар их хэмжээний мөнгө олох гэсэн шуналаасаа болоод гаднын иргэдэд хууртах нь бий. Жишээлбэл, хар тамхи зөөвөрлөхөд 20-30 насны залуу хүмүүсийг ашиглаж байсан бол одоо 30-40 настай хүнийг ашиглах хандлагатай болсон. Одоо 40 хүрч яваа хүн тээвэрлэгчээр явж байгаад баригдан, шалгагдаж байгаа тохиолдол ч бий. Түүнчлэн гадны иргэд манай улсад аялал жуулчлалаар их ирдэг. Энэ үеэрээ манай иргэдийг уруу татах тохиодол гарах болсон. Тиймээс дор бүрнээ л сонор сэрэмжтэй байх шаардлагатай байгааг анхааруулъя.
-Хар тамхи мансууруулах бодис хэрэглэсэн хүнд хэрхэн хариуцлага тоож байна вэ. Манай улсад энэ төрлийн хууль эрх зүйн орчин бий юу ?
-Энэ бас нэг анхаарал татсан асуудлын нэг болчихоод байгаа юм. Одоогийн байдлаар хэрэглсэн хүмүүст ял шийтгэл ногдуулдаг эрх зүйн орчин хараахан бүрдээгүй байна. Цаашид энэ тал даар анхаарч ажиллах байх.
Б.Чимэг
