Ойрын өдрүүдэд Оюутолгойтой холбоотой олон мэдээлэл ил болж байна. Нэг талаас сайн. Нөгөө талаас муу. Ерөөс хоёр талтай. Гэхдээ “Эдээрээ их тогловол эвдээд дуусдаг” гэдэг үгтэй. Тэр нь жин дарахаар байна. Засгийн газар зээлийн хүүг бууруулах хэлэлцээ хийж байхтай УИХ-ын сонсгол зэрэгцлээ. Энэ сайн биш.
Сангийн сайд асан С.Баярцогт “Оросын нэг компани “Рио Тинто”-г шүүхэд өгч, Оюутолгойд эзэмшдэг хувийг нь авах саналыг тавьсан байгаа” гэж ярьсан. Энэ ноцтой мэдээллээс “Хэлэлцээ сонсгол хоёрын давхцал санаандгүй тохиол биш байж” гэж харж болохоор байна. Учир нь С.Баярцогтын хэлсэн нь үнэн байна.
Оросын алдартай бизнесмэн Олег Дерипаскагийн оролцоотой хөнгөн цагааны “Русал” компанийн 20 хувийг нь эзэмшдэг Австралийн QAL-тай “Рио Тинто” компанитай хамтраад томоохон үйлдвэр байгуулахаар ажиллаж байжээ. Энэ хүрээнд “Рио Тинто” Квинсландын газрын тос боловсруулах үйлдвэрээсээ “Русал”-д хөнгөн цагааны исэл нийлүүлж байжээ. Гэрээ хэлэлцээгээ хийгээд явж байтал Орос улс 2022 оны 3 дугаар сард Украйн руу довтолсон. Үүнээс болоод Орос хоригт орсон. Нэг үгээр, Оростой том бизнест хамтрах нь “Рио Тинто”-д эрсдэлтэй болсон. Ийм нөхцөлд ямар ч компани бизнесээ хамгаалах нь зүйн хэрэг. Тийм учраас тэрхүү арилжааны харилцаагаа цуцалж, хөнгөн цагааны ислийн нийлүүлэлтээ зогсоожээ. Гэтэл “Русал” компанийн зүгээс Австралийн шүүхэд “Гэрээгээ зөрчлөө” хэмээн эрх зүйн маргаан үүсгэсэн. Харин шүүхээс “Рио Тинто”-г нийлүүлэлтээ зогсоосон нь зөв байна гэж дүгнэжээ. Үүнийгээ “Дерипаска зэрэг хоригт хамрагдсан Оросын хувь хүмүүст ашигтай байж болох ч “Рио Тинто” гэрээний дагуу ийм нөхцөлд хориг арга хэмжээ авах нь зөв” гэж үзсэн байна. Үүнийг “Русал” компани эсэргүүцэж давж заалдсан байна. Түүнийг нь Австралийн шүүх хэрэгсэхгүй болгосон. Гэсэн ч “Русал” компанийн зүгээс эсэргүүцэж Австралийн Дээд шүүхэд давж заалдах зөвшөөрөл хүсжээ. Одоо ийм байдалтай байна.
“Русал” ингэж сүүлийн 2-3 жилд Австралийн шүүхээр “Рио Тинто” компанитай заргалдахын зэрэгцээ Монгол дахь Оюутолгойг барьцаалан бойкот хийсээр иржээ. Орос улс Оюутолгойн төсөлд Монголын импортлогч компаниудаар дамжуулаад дизелийн түлш нийлүүлдэг. Хэрэв Монголын компаниуд Оросоос түлш шатахуунаа авч чадахгүйд хүрвэл Оюутолгойн төслийн уурхайн томоохон машин механизм ажиллах боломжгүй болно.
“Русал” компанийн энэ бойкотын дараа “Рио Тинто” компани Оюутолгой төслөө хэвийн үргэлжлүүлэхийн тулд өөр улсаас дизелийн түлш, бусад шатах тослох бүтээгдэхүүнийг импортлохоор хайсан. Гэсэн ч боломж олоогүй байна. Чухам энэ нь “Русал”-ын хөзөр болж “Рио Тинто”-г бойкотолж байгаа юм байна. Тийм учраас “Рио Тинто” зарим талаар “Русал”-тай дахин яриа хэлэлцээ хийхээс аргагүйд хүрч, буулт хийж эхэлсэн. Гэтэл үүнийг далимдуулаад Оюутолгойн хувьцаатай холбоотой асуудал руу гулсаж байгаа мэдээллийг дэлхийн томоохон агентлагууд хоёр жилийн өмнөөс тогтмол нийтэлжээ. Нэг үгээр С.Баярцогтын хэлснийг ойшоохгүй орхиж болохгүй гэсэн үг. Учир нь Оюутолгойд Оросын бойкот амжилт олох юм бол бид “Рио Тинто”-гоос гадна “Русал”-ыг эзэмшигч Олег Дерипаскатай учраа олох хэрэг гарна. “Русал” компанийн бойкот үр дүнд хүрвэл бид нар “Рио Тинто” компанитай биш орос ах нартайгаа харьцах болно. Тэр цагт бид л бөхийнө.
О.Наранмандах
