-ОУВС РУУ И-МЭЙЛ ИЛГЭЭГЭЭД, ТАТВАРАА ТЭГЛЭХ ШИЙДВЭР ГАРГАВ-

ОУВС-гийн шинжээчид энэ өдрүүдэд Монгол Улсад ажиллаж байна. Засгийн газар маргааш голлох хэлэлцээрээ хийж, шийдвэр гаргана гэсэн хүлээлттэй байгаа юм. ОУВС-гийн шинжээчидтэй манайх хоёр асуудлаар хэлэлцээр хийнэ. Үүнд, нэгдүгээрт, автобензин, дизелийн түлшний онцгой албан татварыг чөлөөлөх. Хоёрдугаарт, хувь хүний орлогын албан татвар (ХХОАТ)-ыг шатлалтайгаар нэмэгдүүлэх асуудлыг эргэж харах.

Ингэхдээ шууд байдлаар татваруудыг хуучин хэвд нь оруулах асуудлаар санал тавихгүй. Шатахуун дээр л гэхэд, АИ-92, АИ-80 нэр төрлийн гаалийн онцгой албан татвараас чөлөөлөх асуудлыг ярилцана. Харин ХХОАТ дээр уул уурхай болон барилгын салбарт ажиллагсдын татварын нэмэгдлийг эргэж харахаар ярилцах аж.

Шинжээчид өчигдрөөс Сангийн яаман дээр ажиллаж эхэлсэн. Гэхдээ манайх урьдчилаад эдгээр саналуудаа тавьчихсан гэдгийг салбарын сайд нь тодотгож буй юм.

Улмаар Засгийн газрын өчигдрийн хуралдаанаараа АИ-92, АИ-80 нэр төрлийн шатахууны гаалийн онцгой албан татварыг тэглэх шийдвэр гаргалаа. Уг нь их сайхан шийдвэр. Гол нь энэ шийдвэрийг гаргахын тулд ОУВС-тай зөвшилцөж, хэлэлцээр хийх учиртай. Тэгсэн манайх урьдчилж, и-мэйл явуулаад болчихож байгаа юм. Энэ нь Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнөхөн бүх хүүхдэд хүүхдийн мөнгө олгох шийдвэр гаргасантай яг ижилхэн үйлдэл болж хоцров.

Хүүхдийн мөнгийг дур мэдэж олгосноос болж ОУВС-гийнхан манай Сангийн яамныхныг чамгүй сандаргасан. Мөнгөө олгохоо зогсоо. Эс бол хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэлтээ эргэж харъя гэдэг асуудал хүртэл яригдаж, эцэстээ хуучнаар 60 хувьд л олгохоор болсон билээ. Одоо тэгэхээр өмнөх туршлагаараа ОУВС-гийнхныг энэ өдрүүдэд найрах шаардлага Сангийн яамныханд үүсч байна.

-ТӨСӨВТ ТОДОТГОЛ ХИЙЛГҮЙ ТАТВАРАА БУУЛГАХ НЬ ХУУЛЬ ЗӨРЧИХ ҮНДЭСЛЭЛ БОЛНО-

Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар улсын мөнгө санхүү барьдаг “том” яам хүлээж авахдаа “Төсөвт тодотгол хийхгүй. Засгийн газар дотоодод бонд гаргахгүй” гэсэн хоёр авууштай амлалт өгсөн. Хэлсэндээ ч эхнээсээ хүрч байгаа.

Арилжааны банкууд ихэвчлэн авдаг байсан богино хугацааны 16 хувийн хүүтэй бонд гаргалт зогсож, тэдэнд 1.2 их наяд төгрөгийн өр төлөөд буй. Ингэхдээ арилжааны банкуудтай хэлэлцээр хийх замаар 16 хувийн хүүг бууруулж, 120 тэрбум төгрөг хэмнэж чадсан гэдгээ тодотгож буй. Тэрээр яг энэ хатуу байр сууриа төсөв дээр ч хадгална гэдгээ илэрхийлсэн.

Өнгөрсөн онд төсвийн орлого 500 тэрбум төгрөгөөр давж биелсэн ч оны эцэст тодотгол хийх нэрээр салхинд хийсгэчихсэн билээ. Уг нь энэ мөнгийг бондынхоо өрийг төлөх, хадгаламж үүсгэх зэргээр ухаалаг хэрэглэж болох байв. Яг ийм давтамж бий болгохгүйн тулд төсөвт тодотгол хийхгүй гэж салбарын сайд нь гүрийж байгаа юм. Уг нь сайн хэрэг. Гэвч төсөвтөө автобензин, дизелийн түлшний онцгой албан татварыг нэмэгдүүлнэ. ХХОАТ-ыг нэмэгдүүлэх замаар төдий хэмжээний мөнгө төвлөрүүлнэ гэсэн төсөөллөө суулгаад батлуулчихсан. Тухайлахад, АИ-92, АИ-80 шатахууныг  гаалийн онцгой албан татвараас чөлөөлснөөр төсвийн орлого 68 тэрбумаар тасалдах аж.

ХХОАТ-ын нэмэлтээс 50 тэрбум олох төсөөлөлтэй байгаа. Эдгээр татварыг цуцааж байгаа бол орлогоо нөхөхийн тулд төсөвт тодотгол хийх шаардлага үүснэ. Тодотгол хийхгүй бол Төсвийн тухай хуулиуд зөрчигдөх билээ.

Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар “Төсөвт тодотгол хийхгүй. Өөр эх үүсвэрүүдээс татварын орлогыг нөхөн бүрдүүлэх замаар төвлөрүүлэлт хийнэ” гэж мэдэгдэв. Энэ нь дахиад л нөгөө төсвийн тухай хуулиа зөрчиж, бүх хүүхдэд мөнгө олгосон явдалтай ижил жишээ болж байна.

-ОУВС-Г “НАЙР”, ТАТВАРУУДАА БУУЛГА, ГЭХДЭЭ ЗӨВ ЗАМААР-

ОУВС-тай хэлэлцээр хийж байсан хүндхэн үеийг бодвол том агуулгаараа эдийн засаг сэргэж байна. Гэхдээ энэ том агуулга нь иргэдийн амьдралд эерэгээр нөлөөлсөн юм алга. Харин ч эсрэгээрээ татварын нэмэгдлүүд өрх бүрд тодорхой хэмжээгээр сөрөг нөлөө үзүүлж, хармаа хотоо сэгсэрч яваа нь үнэн билээ.

Тиймээс ч шатахууны үнэ өсч, хүнд хүчир нөхцөлд ажилладаг хэд нь цалингаасаа шаталсан татвар төлж буй “жихүүн” үед Сангийн яам санаачлагатай ажиллах нь хамгаас чухал байна. Уул уурхайн салбарынхан татварын нэмэгдэлд хамгийн мэдрэг хандлаа. Хандахаас ч аргагүй юм. Хүнд хүчир нөхцөлд, энгийн ажилчдаас давсан хөдөлмөр эрхэлж байж тэд биднээс арай дөнгүүр цалин авдаг. Ажлынх нь онцлогоос шалтгаалж тэдний ар гэрийнхэн нь хөдөлмөр эрхлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүсдэг билээ. Тэд энэ байдлаа илэрхийлж, төр засагтаа үгээ хүргэж ажиллав.

Шатахуун импортлогчдын тухайд импортын үнэ, татварын нэмэгдэл, ханшийн зөрүүнээс үүдэн 204-389 төгрөгийн алдагдалтай ажиллаж байгаа нь тогтоогдлоо. Энэ байдлыг нь ажлын хэсгийн дүгнэлтээр тогтоосон тул төр захиргааны аргаар тэмцээд үр дүнд хүрэхгүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрөв. Цаашлаад энгийн ажилтан ангийн бид хүртэл нийгмийн даатгалын шимтгэл дээрээ 1 хувь, ажил олгогч 1 хувийн татвар тус тус нэмэн төлж байна.

Энэ мэтчилэн долоон төрлийн татварын нэмэгдэл дор бүрнээ иргэдэд дарамт учруулж байгаа. Үүн дээр Сангийн яам “мэдрэг” хандаж, ОУВС-г зөөлрүүлэх асуудал хүлээлт үүсгээд байна. Гэхдээ зөв замаар явах хэрэгтэй. Уйланхай хүүхэд шиг байсхийгээд л гэрийн даалгавраа багасгахыг багшаасаа гуйгаад байж болохгүй. Зарчимтай, хууль ёсны дагуу, хэлсэндээ хүрдэг байдлаар асуудалд хандвал бидэнд эргээд итгэл ирэх билээ.

Асуудалд хэт ойрын зайны бодлого барьж, албан ёсоор зөвшилцөхгүй шийдвэр гаргаснаар нэг удаа гал намжааж болох. Гэвч нэг хожлынхоо төлөө дахин хоёр ухрах вий. ОУВС бидэнд дахин хатуурхах вий гэсэн эрсдэлийг бодолцох ёстой билээ.

 Ж.МЯДАГБАДАМ