Алдарт "Fab Four"-ийн менежер Брайан Эпштейн гэх эрхэм "The Beatles" хамтлагийг Ливерпүүлийн жижигхэн клубээс дэлхийн тавцанд хүргэсэн нэгэн. Тэрбээр одоогоос яг 58 жилийн өмнө таалал төгссөн юм. The Beatles-ийнхэн 1967 оны наймдугаар сарын 27-нд тэдний менежер Брайан Эпштейн Лондон дахь гэрээс нь нас барсан олдсон тухай мэдээг сонсоод ихэд цочирдсон нь гарцаагүй. Пол Маккартни 1997 онд бичсэн "Одоогоос хойших олон жил" намтартаа "Тэр үед уйтгартай, гунигтай бас бага зэрэг аймшигтай байсан. Бид түүнд хайртай байсан" хэмээжээ. Эпштейн "Fab Four"-ийг Ливерпүүлийн жирийн нэгэн клубт тоглож байх үеэс нь хамт байж дэлхийн хамгийн том хамтлаг болоход чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Тэрээр тэдний анхны дүр төрхийг бүрдүүлж, дуу бичлэгийн гэрээ байгуулахад нь тусалж, бизнесийн бүх асуудлыг нь удирдаж, уйгагүй дэмжиж байсныг олон баримт харуулдаг. Хамгийн чухал нь тэр үргэлж тэдэнд итгэдэг байсан гэдэг.
1964 онд BBC-ийн Панорама баримтат цувралаар түүнийг анх олон нийтэд танилцуулах үед поп импресарио түүнийг 1961 онд хамтлагт гарын үсэг зурахдаа тэд "дэлхийн хамгийн том, гэхдээ хамгийн том театрын үзмэрүүдийн нэг" болно гэдгийг мэдэж байсан гэжээ.
Тухайн үед Эпштейн Gerry and the Pacemakers, Cilla Black, Tommy Quickly зэрэг уран бүтээлчдийн бүхэл бүтэн жагсаалтыг удирдаж байв. Тэрээр "Юу нь хит болох, хэн үүнийг хийх талаар онцгой дүгнэлт хийдэг нэгэн байсан" гэж ВВС-ийн сурвалжлагч Майкл Чарлтон өгүүлсэн байдаг.
Эпштейний поп ертөнцөд туулсан зам үнэхээр сонирхолтой. 1934 онд төрсөн Эпштейн Ливерпүүлд амжилттай жижиглэн худалдааны бизнес эрхэлдэг еврей гэр бүлийн ууган хүү байв. Тэрээр ямар нэгэн бүтээлч чиглэлээр карьераа хөөнө гэж найдаж байсан ч гэр бүлийнхэн нь түүнд өөр төлөвлөгөө санал болгодог байжээ. Эпштейн 1964 онд BBC радиод өгсөн ярилцлагадаа Билл Грундид хэлэхдээ "Би сургуулиа төгсөөд 16 настайдаа хувцасны загвар зохион бүтээгч, бас жүжигчин болох хүсэл эрмэлзэлтэй байсан. Гэхдээ манай гэр бүлийнхэн үүнд тийм ч таатай хандаагүй" хэмээжээ. 1952 онд гэр бүлийнхээ бизнест ажиллаж байхдаа тэрээр үндэсний албанд дуудагдаж, Английн Хааны армийн үйлчилгээний корпуст бичиг хэргийн ажилтан болжээ. Гэвч цэргийн амьдралын дэглэм түүнийг золгүй байдалд унагасан. Армийн сэтгэц эмч түүнийг ажлаа үргэлжлүүлэх боломжгүй гэх дүгнэлт гаргасан бөгөөд армиас гарсан Эпштейн гэр бүлийн фирмдээ дахин ажиллах болов. Гэсэн хэдий ч тэрээр жүжиглэх хүсэл тэмүүллээ орхиогүй бөгөөд 1956 онд Лондонгийн алдарт Хатан хааны драмын урлагийн академид элсэхээр эцэг эхээ ятгасан гэдэг.
Энэ үед Эпштейн өөрийгөө ижил хүйстэн гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн юм. 1950-иад оны үед Их Британид ижил хүйстэнтэйгээ харилцах нь хууль бус байсан бөгөөд нууцлаг эл амьдрал нь түүнийг хүчирхийллийн халдлага, шантааж, шоронд хоригдох зэрэг шалтгаан болжээ. 1957 онд түүнийг Лондон хотын метроны буудлын эрэгтэйчүүдийн жорлонгийн гадаа энгийн хувцастай цагдаа баривчилжээ. Тэрээр хоёр жилийн тэнсэн харгалзах ял авч, Хатан хааны драмын урлагийн академийг орхиж, Ливерпүүл рүү буцаж ирэв. Энд тэр "North End Music Store" (NEMS) -ийн дуу бичлэгийн дэлгүүрийг хариуцан өөрийн байр сууриа олжээ. Түүний поп хит гэж юу болохыг урьдчилан таамаглах авьяас, анхаарал татахуйц үзүүлэн бүтээх ур чадвар нь дэлгүүрийг Ливерпүүлийн өсвөр үеийнхний соронз болгов.
The Beatles-ийг нээсэн нь
Түүний харанхуй, утаат зоорь мэт газар орохдоо сонссон хөгжимд сэтгэл нь хөдөлсөн. "Тэд надад маш их таалагдсан. Миний сонссон дуу надад шууд таалагдсан. Тэдэнтэй уулзахаасаа өмнө би тэдний дууг сонссон. Тэд үнэхээр чамин хувцастай, дур булаам төрхтэй байсан. Мэдээжийн хэрэг хар савхин хүрэм, жинсэн өмд, урт үс, тайзны замбараагүй үзүүлбэр, гадаад төрхөө нэг их тоодоггүй байдал нь сэтгэл татсан" гэж тэр Grundy-д ярьж байжээ. Эпштейн The Beatles хамтлагийн тайзан дээрх дур булаам байдал, дуулиан шуугиантай эрч хүч, хөгжилтэй хошигнолд автсан юм. Тэгээд энэ нь маш олон хүнд таалагдах зүйл гэж боджээ.
Энэ тухай ярихдаа тэр "Тэд шинэхэн, үнэнч шударга хүмүүс, миний бодлоор нэг төрлийн оршихуй, энэ бол аймшигтай, тодорхойгүй нэр томъёо - од чанартай. Юу ч байсан, тэдэнд би байгаа юм байна гэж мэдэрсэн" хэмээжээ. Туршлагагүй ч Эпштейн өөрийгөө The Beatles хамтлагийн менежер байх ёстой гэдэгт итгэлтэй байсан тул дэлгүүртээ ажил хэргийн уулзалт хийхийг санал болгов. Гэвч цаг нь болоход хамтлагийн гишүүдээс гуравхан хүн ирсэн. Эпштейн 45 минут хүлээсний дараа Маккартни харагдсангүй. Эпштейн 1964 онд ВВС-д өгсөн ярилцлагадаа "Би хөвгүүдийн нэгээс түүн рүү утсаар ярихыг хүссэн. Маккартни тэр үед дөнгөж сэрээд усанд орж байсан. Тэр хоцорсон ч ирсэн. Маш цэвэрхэн харагдаж байсан шүү" гэжээ.
Үнэн хэрэгтээ NEMS дэлгүүрт нь нэгэн хүү Битлзийн "Миний Бонни" дууны пянзыг сураглан орж ирсэн нь тэднийг хайх гол шалтгаан болсон тухай тэр хожим өгүүлсэн байдаг. Жон Леннон, Пол Маккартни, Жорж Харрисон болон тэдний тухайн үеийн бөмбөрчин Пит Бест нар Германы Гамбургт байхдаа дуучин Тони Шеридандын ард дуулдаг байсныг тэр мөн ярьсан. Тэдний My Bonnie пянзыг хэрхэн захиалахыг мэдэхээр очих үед нь Битлз хамтлагийнхан Ливерпүүлийн Cavern Club-д үдийн цайны цагаар тоглож байсан гэдэг.
Битлзийг Эпштейн удирдуулахаар тохиролцсон ч тэрээр анхны гэрээгээ гарын үсэг зуралгүй орхисон. Учир нь тэр хамтлагийнханд өөрийгөө баталж чадахгүй бол гэрээгээ цуцлах тохироотой байв. Тэр юун түрүүнд хамтлагийнханд илүү том, илүү сайн газруудад тоглох боломжийг эрэлхийлсэн. Тэр тэднийг телевизээр гаргах ёстойг ойлгож, имижийг бүрдүүлсэн. Энэ цагаас хойш хамтлагийнхан костюм өмсөж, тайзан дээр харааж зүхэх, тамхи татах, архи уухаа больсон гэж хэлж болно. Илүү боловсон байхыг тэднээс шаардсан хэрэг.
Тухайн үеийн бусад хамтлагийн менежерүүдээс ялгаатай нь Эпштейн тэдэнд ямар дуу тоглох, яаж дуулах ёстойг нь заадаггүй байлаа. Энэ тухайгаа тэр "Би хөгжмийн талаар мэдэхгүй байсан л даа" гэж 1964 онд Grundy-д ярьжээ. Тэдний нэр хүндийг өсгөхийн тулд концертын логистик, инженерийн сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулахын зэрэгцээ тэрээр дуу бичлэгийн гэрээ байгуулах зорилгоор олон тооны компаниар явсан. Улмаар хөгжмийн продюсер Жорж Мартинтай уулзсаны дараа The Beatles EMI дуу бичлэгийн компанийн охин компани болох Parlophone-той гэрээ байгуулжээ. Мартин ч гэсэн хамтлагийн амжилтад чухал үүрэг гүйцэтгэж, дуу хоолойгоо сайжруулах, хөгжүүлэхэд нь тусалж, хөгжмийн санаагаа хэрэгжүүлэхэд нь тэдэнтэй хамтран ажиллаж байлаа. Леннон, Маккартни, Харрисон нар Бестийг Ринго Старраар солих шаардлагатай гэж үзээд анхны бөмбөрчингөө халахаар Эпштейнд ханджээ.
Тэдний менежерийн хувиар Эпштейн The Beatles-тэй, ялангуяа Леннонтой гүн гүнзгий холбоотой байв. Эпштейн Ленноныг 1962 онд анхны эхнэр Синтия Пауэллтэйгээ гэрлэхэд нь тэдний хоолны мөнгийг төлж, анхны хүүхэд Жулианаа төрүүлж байх хугацаанд нь Ливерпүүл дэх Фолкнер гудамжинд байраар хангаж байсан нь тэдний харилцаа гүнзгий байсныг илтгэнэ. Эпштейн "Битлз"-ийг удирдаж эхэлснээс хойш 10 сарын дотор тэд "Love Me Do" нэртэй анхны синглээ гаргасан. 1963 оны 3-р сард тэдний ижил нэртэй цомогт багтсан хоёр дахь сингл болох "Please Please Me" дуугаараа Их Британийн чартуудад 1-т бичигдэж байв. 1963 оны эцэс гэхэд Эпштейн The Beatles хамтлагийг Эд Салливаны хамгийн өндөр үнэлгээтэй CBS энтертайнмент шоунд оруулах тохироо хийсэн. Хамтлагийн 1964 оны 2-р сард хийсэн тоглолт нь 73 сая орчим үзэгчдийг татсан соёлын эргэлт болсон юм. Дөрөвдүгээр сар гэхэд Битлз Биллбоардын жагсаалтын эхний таван байрыг нэгэн зэрэг эзэмшиж, нэр алдар олж байлаа.
Гэвч дараагийн жилүүдэд The Beatles-ийн нэр олон улсад цуурайтхын хэрээр Эпштейний хувийн амьдрал улам эмх замбараагүй болсон. Ажлынхаа ачааллыг даван туулахын тулд тэрээр сэргээш ууж эхэлсэн. Мөн нойргүйдэх эмгэг тусаж тайвшруулах эмтэй найзалсан. 1966 оны эцэс гэхэд хамтлагийнхан бараг л ядаргаанд орж, аялан тоглолтоо зогсоохоор шийджээ. 1967 оны турш The Beatles хамтлагийн шинэхэн "Lonely Hearts Club" хамтлагийн цомог дээр ажиллаж байх хооронд Эпштейн хар тамхинаас хамааралтай нэгэн болсон байв. Энэ асуудлаа шийдэхийн тулд Лондонгийн Приори дахь хувийн эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байв. Гэвч өнөө бараан өдөр айчлав. Аав нь нас барснаас хойш сар гаруйн дараа Эпштейн 1967 оны 8-р сард 32 настайдаа хар тамхи хэтрүүлэн хэрэглэсний улмаас нас барсан билээ. Түүний үхэл мандаж явсан Битлзийнхэн гацаа байв. Түүний бизнесийн мэргэн ухаан үгүйлэгдэж байсан нь мэдээж. Жон Леннон 1970 онд "Rolling Stone" сэтгүүлийн сэтгүүлч Жанн Веннерт өгсөн ярилцлагадаа "Тэр үед бид асуудалд орсныг би мэдэж байсан" хэмээж байв.
Леннон Эпштейний үхэл хамтлагийг задралд хүргэсэн гэж үзэж байв. Тэр ч үнэний ортой. Учир нь түүний үхлээс гурван жилийн дараа хамтлаг тарсан юм. Эпштейн байгаагүй бол Битлз байхгүй байсан гэдэгтэй олон хүн санал нэгддэг.
Л.Баяр
