Орон нутгийн удирдлагуудыг сонгох сонгууль удахгүй болно. Энэ сонгуулиас болж сарын өмнө байгуулагдсан АН болон “Шударга ёс” эвслийнхэн учраа олж чадахгүй байна. 

  Уг нь МАХН, МҮАН, АН хамтран Шинэчлэлийн Засгийн газрыг байгуулахдаа орон нутгийн болон ирэх жил болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд “Шударга эвсэл” нэрээр хамтран оролцоно гэж мэдэгдэж байсан цаг саяхан. Харин одоо хамтарч орон нутгийн сонгуульд оролцох нь байтугай хамтраад хуулиа баталж чадахгүй байдалд хүрлээ.
   УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаагийн боловсруулсан орон нутгийн сонгуулийн хууль МАН-ын төдийгүй АН-ын гол хамтрагч “Шударга ёс” эвслийн эрх ашигт нийцэхгүй байна. Харин “Шударга ёс” эвслийнхэн ард түмний эрх ашигт нийцэхгүй байна гэж мэдэгдэж МАН-ын байр суурийг дэмжихээр ярилцаж байгаа гэж эх сурвалж тайлбарлав.

   Харин УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаа олон жил “Сонгогчдын боловсрол төв”-ийн тэргүүн хэмээн цоллогдож явахдаа МАН-ынхан яаж хууль зөрчдөгийг сайн судалсан хар дэвтэртэй. Уг туршлага дээрээ тулгуурлан орон нутгийн сонгуулийн хуулийн төслийг боловсруулсан гэсэн яриа гаргасан нь ихээхэн маргаан өрнүүлээд байгаа. Тиймээс МАН-ын нөлөө бүхий эрхэм мэдэгдэхдээ “МАН-ын булхайг гаргахгүй гэж энэ хуулийн төслийг боловсруулсан гэх юм. Манай нам хэзээ ч булхай хийж байгаагүй. Энэ бол орон нутгийн ард иргэдийн эрх ашгийг хамгаалсан биш. МАН-ыг яаж унагах вэ гэдэг ганцхан зорилгоор хийгдсэн. Ийм утгагүй улс төржилтөө зогсоо л доо” гэсэн бол МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшин “Бурмаа, Бурмаа л хийсэн гэх юм. Энэ хүн чинь амьдралдаа хөдөө орон нутагт амьдарч үзээгүй хүн шүү дээ” хэмээн гайхширсан юм.
АН-ын МАН-ыг хөдөө орон нутагт унагах гэсэн хэд хэдэн заалт уг хуулийн төсөлд бий. Түүний нэг нь орон нутгийн сонгуулийг 11 сарын 1 нд явуулах гэсэн санаа. Энэ үед малчид оторт явчихна. Юун сонгууль. Өөрөөр хэлбэл МАН-ыг дэмждэг гол хэсгийн оролцоогүйгээр сонгууль явуулах гэсэн нь том маргааны талбар болов. Өөр нэгэн маргаан тариад байгаа санаа бол орон нутгийн сонгуульд санал өгөөгүй залуусыг төрийн албанд оруулахгүй гэсэн заалт юм. Үүний гол зорилго нь АН-ыг дэмжигч оюутнуудыг заавал санал өгүүлэх гэсэн мулгуу арга л даа. Өмнө оюутан, залуучууд орон нутгийн сонгуульд идэвх муутай оролцдог. Тиймээс эмээ, өвөө нар оролцоод МАН ялчихдаг гэсэн хардлага түгээмэл байсныг хуульчлах гэж байгаа хэлбэр юм. Гэхдээ оюутнууд өөрсдийн харъяалалын дагуу саналаа өгөх ёстой. Өөрөөр хэлбэл хөдөө орон нутгийн оюутнууд аймагтаа очиж саналаа өгөхөөр байгаа. Энэ заалт УИХ-ын шинэхэн гишүүн МCS-ийн гэх Л.Энх-Амгаланг ч дуугай байлгаагүй. Тэрээр уг заалтаас болж бухимдахдаа “Хөдөө орон нутгаас ирж сурч байгаа бүх оюутнууд заавал санал өгөх болж байна. Учир нь 3-4 курсын оюутнууд ирэх хавраас төгсөөд ажилд орох ёстой. Гэтэл тэднийг санал өгөөгүй бол төрийн албанд ажилуулахгүй нь. Тэд ажилд орохын тулд одоо санал өгөх ёстой. Саналаа орон нутаг, аймагтаа очиж өгөхөөр хуульчилсан байна. Тэд саналаа өгөхийн тулд орон нутагруугаа зардал чирэгдэл болгож явах нь шударга явдал мөн үү? Тэднийг саналаа өгөхөөр хөдөө орон нутагруугаа явах хугацааг сургууль нь олгох уу? Үүний зохицуулалтыг яаж хийх вэ?” гэсэн агуулгатай асуулт асууж бухимдахад хүргэсэн юм. Өөрөөр хэлбэл уг хуулийн төслөөр бол залуучуудыг АН-ын төлөө саналаа өг, өгөөгүй бол ажилд авахгүй шүү гэсэн сүрдүүлгийн маягтай заалт л даа. Тиймээс л заавал санал аа өгсөн хүнийг төрийн албанд орно гэдэг заалт нь үндсэн хууль, хүний эрхийг зөрчиж байна гэж МАН-ын төдийгүй “Шударга ёс” эвслийн олон гишүүн байр сууриа илэрхийлсэн.

  Мөн тухайн тойрогт зөвхөн тэндээ амьдардаг иргэд л дэвших хэрэгтэй гэж хуульчилсан нь олон гишүүдийн бухимдлыг төрүүллээ. УИХ-ын гишүүд болохоор хотод амьдарч хөдөө дэвшээд байдаг бусад хүмүүс бол болохгүй. Заавал сумандаа, аймагтаа амьдарсан байх ёстой гэх мэт утга муутай заалтууд АН-ыг олонхи биш цөөнх болгоход хүргэж мэдэхээр байна.

   Ийнхүү орон нутгийн сонгуулийн МАН-ыг унагахад зориулагдсан заалтууд АН-ыг ганцаардуулж, МАХН, МҮАН, МАН-уудыг ойртуулж эхэллээ. Бас парламентын гаднах жижиг намууд ч гэсэн МАН-ын байр суурийг дэмжиж мэдэгдэл хийж, бичиг үйлдээд амжив. Уг хуулийн төслийн талаар өчигдөрөөс МАН-ынхан “Шударга ёс” эвсэлтэй байр сууриа нэгтгэж, хоёр талаасаа албан бус ажлын хэсэг гарган уулзалдаж эхэлсэн гэж эх сурвалж мэдээлэв. Мэдээж тэд зөвхөн орон нутгийн сонгуулийн хуулийн төсөл ярихгүй. Улс төрийн тохироо, наймаа ярина. Тиймээс “Шударга ёс” эвсэл яагаад хамтарч засаг байгуулсан АН-тайгаа бус сөрөг хүчин МАН-тайгаа шадарлах болов гэдэг олон хүний анхаарлыг татна.