

Уг нийтлэлийг эргэн санахад Н.Энхбаяр төрийн албаныхныг тэнэг болголоо, төрийн албаны жинхэнэ шилдэгүүдийг халж солиод чадваргүй нөхдөөр дүүргэчихсэн тухай өгүүлдэг юм. Мөн “… сайн офицер, мундаг бөх, гаргууд барилгачин…” гэх мэт мөрүүд уг өгүүлэлд дурайтлаа бий. Гэхдээ тэднийг улайм цайм тэнэг гээгүй л дээ. Ядаж байхад тухайн үеийн УИХ-д Хэнтий аймгийг У.Хүрэлсүх, Д.Арвин, Б.Бат-Эрдэнэ гурав төлөөлж байсныг ч хэлэх үү. Уг нийтлэлийг хэвлэгдсэнийх нь маргааш Б.Бат-Эрдэнэ аварга “Би л лав тэнэг биш шүү” гэж яриад өөрийгөө бариад өгчихсөн тухай онигоо байдаг. Бодвол хөөрхийг явуулсан байх л даа.
Тэгвэл нэгэн цагт Хэнтий аймгийг УИХ-д төлөөлж явсан энэ гурван эрхмийн сонголт үнэхээр анхаарал татах боллоо.
У.Хүрэлсүх: Тэрээр намынхаа жагсаалтаар УИХ-д орсон ч гэсэн сайн дураараа татгалзах сонголтыг хийв. Түүний энэ сонголтыг хүн бүр олон янзаар тайлбарлаж байгаа. Алдарт 14 тэрбумынх нь хэргийг АН сөхөх гэснээс болоод, Г.Баярсайханд ухамсарын шанаа өгснөөсөө болоод, нам эрх баригч биш сөрөг хүчин болсон нь сонирхлыг нь төрүүлэхгүй байгаа гэх мэтээр элдэв тайлбар урссан. Харин тэрээр эхнэр нь удаан хугацаагаар өвдсөн тул хүндэтгэх шалтгаанаар гэсэн тайлбарыг хэлээд явж одсон. Аль нь ч байлаа гэсэн парламентын гишүүнээс сайн дураараа татгалзсан түүний сонголт үргэлж анхаарал татсан хэвээр байх болно. Харин одоо түүнийг намаа шинэчлэхийн тулд залуусаа хилийн чинадаас удирдсаар байгаа хэмээх бор шувуу ниссээр байгаа. Хэрэв үнэн бол түүний дараагийн сонголт ч сүүлийнхээсээ дутахгүй дуулиантай байх болов уу?
Д.Арвин: Энэ хүн арай л дэндэнэ гэхэд дэндсэн сонголтыг хийсэн дээ. Монгол Улсад ардчилал бий болсон өнгөрсөн 23 жилийн түүхэн дэх хамгийн дуулиантай сонголтыг Д.Арвин хатагтай хийсэн гэдэгтэй хэн ч маргахгүй л болов уу. Нам дамжих явдал өнгөрсөн хугацаанд олон л байсан. Намаасаа гарсан, жижиг нам байгуулсан, урвасан явдлыг алийг тэр гэхэв. Гэхдээ арай ч МАН-аас АН руу орсон тохиолдол байгаагүй. АН-аас ч гэсэн МАН-д орж байгаагүй. Харин энэхүү хана хэрмийг давж АН-д элсэн орж одоо шоовдорлогдсон хүүхэд шиг л байгаа. Д.Арвины хэрэгцээ дуусахын цагт тэр АН-д улам л гологдоно доо. Улс төрд маш олон жил явсан тийм туршлагатай хүн өрсөлдөгч хүчиндээ элсэнэ гэдэг бол өөрийн улс төрийн зорилгоо огт ойлгоогүй явсны л илрэл. Өөрийн гэсэн үнэт зүйл, үзэл баримтлал байгаагүйнх нь нотолгоо. Тэрээр одоо УИХ-ын дарга З.Энхболдыг амаа олохгүй магтаж яваа. Цагтаа тэрээр З.Энхболдыг мөн ч их доромжилдог байсан даа. Үүнийг л улс төр гэдэг юм болов уу. Эсвэл зарчмаа ойлгоогүй хүний цаг зуурын сонголт гэдэг юм болов уу. Хэнтийн хатагтайн энэ оньсгийг хэн ч ойлгож чадахгүй байна.
Б.Бат-Эрдэнэ: Монгол бөхийн гайхамшигт аварга гэдгийг нь хэн ч үгүйсгэхгүй. Харин улс төрийн дархан аварга болно гэсэн сонголт хийх гээд байгааг нь даанч ойлгохгүй юм даа. Өмнөх намын даргаа огцруулах ёстой гэж нэг бус удаа мэдэгдэл хийж, Оюутолгойн гэрээг өөрчлөх гэсэн хатуу байр суурийг баримталж, газар шорооны төлөө тууштай тэмцэгч, цогт эх оронч гэсэн имижийг бүрдүүлж байгаа дархан аваргын дараагийн сонголт ерөнхийлөгч болох. Тэрээр намаасаа ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээр лобби хийж яваа гэж эх сурвалжууд мэдээлж, сонины хуудсанд ийм агуулгаар нэр нь бичигдэх болсон. Энэ бол бас л арай дэндсэн сонголт болж мэднэ. Улсын дархан аварга байж болно харин улс төрийн уран нарийн ухаан шаардсан талбарт арай л жулдах байлгүй дээ. Эсвэл намынх нь түүнийг тоглоод ерөнхийлөгчид дэвшүүлнэ гэхэд нь үнэмшчихээд гүйгээд ч байгаан болов уу. Үнэхээр ийм хэмжээний сэтгэлгээтэй байж ерөнхийлөгч болно гэж горьдоод байгаа юм болов уу. 90 жилийн түүхтэй яруу алдарт нам боловсон хүчний доройтолд арай орчихоогүй байх л даа. Ө.Энхтүвшин, С.Батболд, С.Баяр, М.Энхболд, Н.Багабанди гээд улс төрийн салбарт дархан аваргыг нэгийн даваанд өвдөглүүлэх арга зальтай, мэдлэг боловсролтой, ухаан самбаатай нэр төртэй олон улс төрчид байгаа л даа. Тэгтэл тэдний өмнүүр орно гээд байгаа дархан аваргын сонголтыг МАН-ынхан яаж шийдэхийг удахгүй харуулна.
Энэ мэтээр Хэнтий гурван улс төрчийн ойлгоход хүндрэлтэй, ухаан хүрэхгүй, ээдрээтэй сонголтуудын учрыг тайлах эрт байна. Саяхан Хөвсгөлийнхөн бурханаар бөөлжсөн гээд шуугисан шиг Хэнтийнхний ээдрээтэй сонголтууд хүн болгоны анхаарлыг татах боллоо.
Б.Болдбаатар
www.24tsag.mn
www.24tsag.mn
Сэтгэгдэл (40)