Нэг. Дэлхийн байгаль орчны өдрийн тухай

Жил бүрийн 6 дугаар сарын 5-нд болдог Дэлхийн Байгаль орчны өдөр нь дэлхий даяараа  байгаль орчныг хамгаалах бүтэн жилийн үйл ажиллагаагаа олон нийтэд сурталчилдаг, зорилтоо дэвшүүлдэг томоохон үйл ажиллагаа юм.

Дэлхийн Байгаль орчны өдрийг 1972 оноос эхлэн НҮБ-ын санаачилгаар  улс орнууд тэмдэглэж ирсэн бөгөөд энэ өдөр байгаль орчны тулгамдсан асуудалд бодлого боловсруулагч, шийдвэр гаргагчдын анхаарлыг хандуулж,  улс төрийн зөв шийдвэр гаргах   үйл ажиллагааг дэмжих зорилготой үйл ажиллагаа явуулдаг.

Түүнчлэн НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөр нь энэ өдрөөр  дамжуулан байгаль орчны тулгамдсан асуудлуудад  дэлхий нийтийн анхаарлыг хандуулж, байгаль орчноо хамгаалан хайрлах нь хүн бүрийн үүрэг хариуцлага болохыг таниулах,  тогтвортой хөгжлийг дэмжих зорилго агуулдаг. Түүнчлэн дэлхий нийтэд танил болсон,   үр дүнтэй хэрэгжиж байгаа олон санал санаачлага, үйл ажиллагааг идэвхижүүлэх,  байгаль орчны асуудлаар дэлхий нийтээрээ үзэл бодлоо илэрхийлэх,  мэдээлэл солилцох боломжийг дэмжихэд хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа чиглэдэг.

2012 оны Дэлхийн Байгаль орчны өдрийг Тогтвортой хөгжлийн асуудлаарх НҮБ-ын Бага хурлын өмнө Бразил Улс эх орондоо хүлээн авч,  тэмдэглэн өнгөрүүлсэн бөгөөд уг арга хэмжээний үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж байгаль орчны салбар дахь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын дээд шагнал болох “2012 оны эх дэлхийн бодлогын манлайлагч” шагналыг хүртсэн юм. Уг арга хэмжээний үеэр 2013 оны Дэлхийн Байгаль орчны өдрийг Монгол Улс эх орондоо хүлээн авч зохион байгуулах хүсэлтийг НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрт Монгол Улсын Ерөнхийлөгч  тавьжээ.  2013 оны 1 дүгээр сард болсон Давос дахь Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтын үеэр мөн энэ талаар дахин ярилцан саналаа дэвшүүлсэн байна.

2013 оны 2 дугаар сарын 18-22-ны өдрүүдэд Бүгд Найрамдах Кени Улсад зохион байгуулагдсан Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Байгаль орчны хөтөлбөрийн Удирдах зөвлөлийн ээлжит хуралдааны үеэр болсон Байгаль орчны сайд нарын Дэлхийн чуулганы үеэр энэ жилийн Дэлхийн Байгаль орчны өдрийг Монгол улс эх орондоо хүлээн авч зохион байгуулах болсон тухай НҮБ- ын Байгаль орчны хөтөлбөр албан ёсоор зарласан байна.

Дэлхий нийтээрээ байгаль орчинд ээлтэй үйл ажиллагаа явуулахыг уриалсан хамгийн томоохон тэмдэглэлт өдрийн 2013 оны  уриа нь “Хүнсний хэмнэлттэй хэрэглээ буюу Бодъё, хэрэглэе, хэмнэе /Хоол, хүнсний хаягдлыг багасгая/” бөгөөд энэ нь НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөр, Хүнс хөдөө аж ахуйн байгууллага болон бусад хамтрагч байгууллагуудаас энэ оны эхээр санаачилсан хоол хүнсний хаягдал, хомсдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй олон улсын аянтай агуулга, утга санаатай хувьд нийцэж байгаа юм. Мөн нүүрстөрөгч багатай, нөөцийн үр ашигтай байдлыг бүрдүүлсэн ирээдүйд шилжих нэгэн угтвар нөхцөл болсон хоол хүнсний хаягдлын асуудлыг хэлэлцсэний дүнд тус хөтөлбөрөөс уг уриаг санаачлан гаргасан болно.

Хоёр. Өдрийн хүрээнд зохион байгуулагдах арга хэмжээ:

2013.06.01-ны өдөр: Сүхбаатарын талбайд  Олон улсын хүүхдийн эрхийг хамгаалах өдөр болон Дэлхийн Байгаль орчны өдөрт зориулан өсвөр насны хүүхдүүдийн дунд уралдаан тэмцээн,  залуучуудын дунд flashmobs зохион байгуулна. Энэ өдрийн хөтөлбөрүүдийг БОНХЯ-ны www.mne.mn сайтаас дэлгэрэнгүй үзэх боломжтой.

2013.06.02-ны өдөр: Улаанбаатар-2013”  олон улсын Марафон  гүйлтийн тэмцээн болно. Энэхүү арга хэмжээнд нийт 400 гаруй гүйгч үүний дотор 12 орны 100 гаруй тамирчин оролцоно. Энэ арга хэмжээний онцлог нь НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрийн сайн санааны элч, Дэлхийн холын зайн марафон гүйлтийн 2011 оны рекордыг шинэчлэн тогтоосон Кени Улсын тамирчин Патрик Макау оролцох гэж байна.

2013.06.03-ны өдөр: Хот хөдөөгийн 800 гаруй төлөөлөгчид болон гадаадын зочид оролцсон  “Ногоон хөгжил” Үндэсний чуулган Төрийн ордноо болно. Уг чуулганаар “Ногоон соёл иргэншилийн үзэл баримтлал”, “Тогтвортой хөгжил дэх шинжлэх ухаан, бодлогын цогц асуудал”, “Экосистемийн үйлчилгээний төлбөр” үндсэн илтгэлүүд хэлэлцэгдэнэ. Түүнчлэн “Ногоон хөгжил:Олон улсын туршлага ба үндэсний загвар”, “Ирээдүйн Монгол:Тогтвортой хөгжлийн 10 жилийн судалгаа, хөтөлбөр”, “Тогтвортой хөгжлийн боловсрол” салбар хуралдаанууд болно.

“Байгаль орчин” сэдэвт үзэсгэлэн, байгаль орчны салбарт гадаад улс орон, олон улсын байгууллагын буцалтгүй тусламжаар хэрэгжиж буй  төсөл хөтөлбөрийн танилцуулга Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулагдана.

2013.06.04-ны өдөр: 14-18 цагт ГХЯ-ын Зөвшилцөл танхимд  “Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачилга хууль”-ийн хэлэлцүүлэг;

 14-18 цагт Төрийн ордонд “Сэргээгдэх эрчим хүч–ногоон хөгжил” ярилцлага, хэлэлцүүлэг;

15-17 цагт НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрийн гүйцэтгэх захирал Аким Штайнерийн нээлттэй илтгэл MУИС- ийн Дугуй зааланд тус тус зохион байгуулагдана.

2013.06.05-ны өдөр: – Дэлхийн байгаль орчны өдрийн зочид, төлөөлөгчид Хустайн нурууны Байгалийн цогцолбо газарт  Тахь нутагшуулж байгаа үйл ажиллагаатай танилцаж,  Монгол айлд зочлон  уламжлалт нүүдэлчдийн амьдрал ахуйг үзэж сонирхоно.

Дэлхийн Байгаль орчны өдрийн албан ёсны нээлтийн ажиллагаа-ГХЯ-нд зохион байгуулагдана. Уг арга хэмжээг Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг, НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрийн гүйцэтгэх захирал Аким Штайнер нар нээнэ.

- Дэлхийн байгаль орчны өдрийн хэвлэлийн бага хурал –ГХЯ-нд тус тус зохион байгуулагдах гэж байна.

Гурав. Ирэх зочид, төлөөлөгч:

-       Япон Улсын Байгаль орчны дэд сайд Яцү Рюутаро;

-       Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын Байгаль орчны яам болон Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Байгаль хамгаалах яамны өндөр албан тушаалтнууд;

-       НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрийн гүйцэтгэх захирал Аким Штайнер;

-       Нэгдсэн үндэстний байгууллагын Байгаль орчны хөтөлбөрийн сайн санааны элч, Дэлхийн холын зайн марафон гүйлтийн 2011 оны рекордыг шинэчлэн тогтоосон Кени Улсын тамирчин Патрик Макау;

-       Профессор Сандер Ван Дер Лею – Аризонагийн их сургуулийн Тогтвортой байдлын сургуулийн декан, “Дасан зохицох комплекс систем” санаачлагын дэд захирал;

-       Др Петер Карейва – Начуре Консервансу байгууллагын судлаач;

-       Профессор Нордин Хасан – Олон улсын Шинжлэх ухааны консулын Ази, Номхон далайн бүсийн захирал;

-       Др Карл Линдберг -НҮБ-ын Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын байгууллагын Шведын Үндэсний комиссын тусгай зөвлөх;

-       Килапарти Рамакшна -НҮБ- ын Ази, Номхон далайн ЭЗНК –ийн Зүүн ба Хойд Азийн дэд бүсийн захирал  нар Дэлхийн байгаль орчны өдөрт  урилгаар тус тус оролцоно.

Түүнчлэн энэхүү арга хэмжээг CCTV, Франц-24, Аль жазира, Синхуа зэрэг  гадаадын 10 гаруй хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд сурталчилна.

Дөрөв. Монгол Улс хүлээн авч зохион байгуулахын ач холбогдол

Монгол Улсын тухайд  уул уурхай зэрэг эдийн засгийн томоохон салбаруудаа Ногоон эдийн засагт шилжүүлэх, түүнчлэн хүүхэд залуучуудын байгаль орчны талаархи мэдлэг, мэдээллийг өргөжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд энэхүү өдрийн арга хэмжээ чухал ач холбогдолтой болох юм.

Тухайн өдрийг эх орондоо хүлээн авч тэмдэглэн өнгөрүүлэх нь байгаль орчны чиглэлд хэрэгжүүлж буй өөрийн орны үйл ажиллагааг дэлхийн хэмжээнд сурталчлах, олон улсын зүгээс дэмжлэг туслалцаа авахад чухал ач холбогдолтой юм.

НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрөөс жил бүр Дэлхийн Байгаль орчны өдөрт зориулан өөрийн вэб хуудсаа /www.unep.org/ шинэчилдэг бөгөөд энэ оны эхний хагас жилд дунджаар 7-8 гаруй сая гаруй хандалттай байна. Мөн бүсийн олон улсын шинж чанартай 4000 орчим вебсайт дэмжиж ажилладаг болон цахим мэдээллийн сүлжээгээр дамжуулан 60 орчим сая сэтгэгдэл хүлээн авсан статистик үзүүлэлт байдаг. Энэхүү мэдээллийн урсгал нь зөвхөн байгаль орчин, ногоон хөгжлийн чиглэлд хийж гүйцэтгэж буй арга хэмжээг таниулаад зогсохгүй Монгол Улсын соёл, түүх болон тогтвортой хөгжлийн хэв маягыг хадгалж ирсэн уламжлалт аж амьдралыг дэлхий дахинд суртчилах өргөн боломж нээгдэх юм.