Азийн сан Улаанбаатарт үйл ажиллагаа явуулж эхэлснийхээ 20 жилийн ойгоор хотын дарга Э.Бат-Үүлтэй ярилцжээ. Ингээд ярилцлагыг бүрэн эхээр нь хүргэе.
Та улс төрд их удаан өндөр албан тушаал хашиж байна. 2009 онд таныг ардчилсан хувьсгалыг манлайлсаны төлөө Монгол Улсын баатраар шагнасан. Түүнээс хойш Монгол хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?
Сонгуулийн компанит ажлын үеэр та хотын гэр хорооллын бүсийг хөгжүүлэхэд гол анхаарлаа хандуулна гэж байсан. Азийн сан гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг дэмжиж байсан. Гэр хорооллыг дахин төлөвлөхөд ямар төлөв ажиглагдаж байна. Гэр хорооллын үйлчилгээг сайжруулахад Азийн сан ямар дэмжлэг үзүүлж чадах вэ?
Юуны түрүүнд бидний үйл ажиллагааг дэмжиж байгаа Азийн санд талархлаа илэрхийлэхийг хүсч байна. Азийн сан бол орон нутгийн үйлчилгээг сайжруулах тал дээр арвин туршлагатай. Та Улаанбаатарын асуудалууд гэр хорооллыг шийдвэрлэсэнээр шийдэгдэхгүй гэдгийг ойлгож байгаа байх. Азийн сан гэр хорооллыг шинээр зохион байгуулахад туслаж байгаа. Энэ бол чухал ажил. Тиймээс биднийг хийж эхлэхээс өмнө Азийн сан энэ асуудлыг мэдээд, сайжруулахын төлөө ажиллаж байгаад баярлаж байна.
Бид Улаанбаатар хотын удирдлагыг авлигын эсрэг үйл ажиллагаа явуулахын төлөө ажиллаж байна. Та Монголын авлигыг хэрхэн үздэг вэ? Авлигыг бууруулах хамгийн гол нь юунд анхаарах ёстой вэ?
Сүүлийн жилүүдэд ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдоржийн удирдлага дор авлигын эсрэг үйл ажиллагаа үнэхээр сайжирсан. Парламентын авлигын эсрэг хууль нь олон хуулийг чангатгахад нөлөөлсөн. Жишээлбэл, төсвийн төлөвлөгөө, боловсруулалт эсвэл барилга барих зөвшөөрөл эзэмших, архи худалдаалах зэрэгт одоо иргэдийн оролцоотой шаардлагатай болсон. Өмнө нь, эрчим хүчний эх үүсвэр, халаалтын шугам зэргийг олон нийтээс нууж, эдгээр нь авлигатай холбогддог байсан. Бид төрийн үйлчилгээг сайжруулах ёстой учраас муу үйлчилгээ үзүүлэхгүй болно. Ямар ч төрд хувиа бодсон хүмүүс авлигал авдаг нь үнэн. Гадаадын ихэнх оронд авлига авдаг хүмүүс цөөн бөгөөд үүрэг, хариуцлагаа ухамсарласан байдаг. Харин манай нийгмийн нийтлэг үзэгдэл болсон. Үүнээс болоод, улс орон олон нийтийн сонирхлын эсрэг болдог. Улс орон ард түмнийх нь дайсан болдог. Энэ нь ардчиллын зарчмыг сүйтгэдэг. Тиймээс залуу үеийнхэнд улс төрд ажиллахаар шийдсэн бол олон нийтэд үйлчлэх ёстой гэж би зөвлөдөг юм. Улс төрчид лам шиг өөрсдийгөө биш олон нийтийн сайн сайхны төлөө байх хэрэгтэй. Тэд таны эргэн тойрон дахь хүмүүс сайхан амьдарвал, өөрөө ч амжилттай явж, сайхан амьдарна гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.
Та улс төрд их удаан өндөр албан тушаал хашиж байна. 2009 онд таныг ардчилсан хувьсгалыг манлайлсаны төлөө Монгол Улсын баатраар шагнасан. Түүнээс хойш Монгол хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?Өнгөрсөн 20 жилийн хамгийн чухал ололт бол Монголын ард түмэн Засгийн Газраа шууд сонгодог болсон явдал юм. Бид зургаан ерөнхийлөгчийн сонгууль, парламентын сонгууль, орон нутгийн сонгууль явуулсан байна.
Та Парламентад гурван удаа сонгогдож байсан ч өнгөрсөн жилийн сонгуульд оролцохгүйгээр оронд нь Улаанбаатар хотын даргаар сонгогдсон. Та яагаад ийм шийдвэр гаргав?
Би орон нутгийн удирдлага муу байгаад санаа зовж эхэлсэн. Тэгээд орон нутгийн түвшинд ардчилсан засаглалыг сайжруулж, хамгаалах нь хамгийн чухал эхлэх цэг болохыг ойлгож эхэлсэн. Жишээлбэл, Улаанбаатарт өөрсдийн хувийн сонирхлоо дагадаг хүчтэй, нөлөөтэй элит бүлгүүд нэмэгдэж байна. Тийм орон нутгийн удирдлагууд, ард түмнийг төлөөлж байгаагаа мартсан. Энэ нөхцөл байдлыг сайжруулахын тулд би хотын даргаар ажиллахаар шийдсэн юм.
Таныг хотын даргаар ажилласан хугацаанд Улаанбаатар хотын удирдлага болоод дэд бүтэц, ил тод байдал сайжирсан гэж бид харж байгаа. Хотын даргаар ажилласан эхний жилийн амжилтууд юу байв? Цаашид юу хийх боломжтой вэ?
Сүүлийн арваад жилд улс орны удирдлага муу байгаа нь хамгийн санаа зовоосон зүйл байсан. Орон нутгийн удирдлагын зорилго бол арилжааны банк, худалдааны байгууллагын үйлчилгээ шиг хүнд сурталгүй, ил тод аргаар нутгийн иргэдэд үйчлэх юм. Одоо иргэд бас өөрчлөгдөж байна. Тэд Улаанбаатар хотын захиргаа олон нийтэд үйлчлэхийн тулд байгаа гэж итгэдэг болсон. Хүмүүс одоо барилгын зөвшөөрөл, газар ашиглалт, төсвийн асуудалтай холбоотой засгийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож байна. Жишээлбэл, бид одоогоор барилгын зөвшөөрөл авах үе шатыг олон нийтэд нээлттэй болгохоор төлөвлөж байна. Бид барилгын зөвшөөрөл өгдөг техникийн зөвлөлтэй тогтмол уулзаж, олон нийтэд ил тод, нээлттэй болгохын тулд шууд уулзалт хийдэг системийг нэвтрүүлэхээр төлөвлөж байна. Бид газар ашиглахтай холбоотой шийдвэр гаргахдаа мөн ийм арга нэвтрүүлэхээр төлөвлөсөн.Та Парламентад гурван удаа сонгогдож байсан ч өнгөрсөн жилийн сонгуульд оролцохгүйгээр оронд нь Улаанбаатар хотын даргаар сонгогдсон. Та яагаад ийм шийдвэр гаргав?
Би орон нутгийн удирдлага муу байгаад санаа зовж эхэлсэн. Тэгээд орон нутгийн түвшинд ардчилсан засаглалыг сайжруулж, хамгаалах нь хамгийн чухал эхлэх цэг болохыг ойлгож эхэлсэн. Жишээлбэл, Улаанбаатарт өөрсдийн хувийн сонирхлоо дагадаг хүчтэй, нөлөөтэй элит бүлгүүд нэмэгдэж байна. Тийм орон нутгийн удирдлагууд, ард түмнийг төлөөлж байгаагаа мартсан. Энэ нөхцөл байдлыг сайжруулахын тулд би хотын даргаар ажиллахаар шийдсэн юм.
Таныг хотын даргаар ажилласан хугацаанд Улаанбаатар хотын удирдлага болоод дэд бүтэц, ил тод байдал сайжирсан гэж бид харж байгаа. Хотын даргаар ажилласан эхний жилийн амжилтууд юу байв? Цаашид юу хийх боломжтой вэ?
Сонгуулийн компанит ажлын үеэр та хотын гэр хорооллын бүсийг хөгжүүлэхэд гол анхаарлаа хандуулна гэж байсан. Азийн сан гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг дэмжиж байсан. Гэр хорооллыг дахин төлөвлөхөд ямар төлөв ажиглагдаж байна. Гэр хорооллын үйлчилгээг сайжруулахад Азийн сан ямар дэмжлэг үзүүлж чадах вэ?
Юуны түрүүнд бидний үйл ажиллагааг дэмжиж байгаа Азийн санд талархлаа илэрхийлэхийг хүсч байна. Азийн сан бол орон нутгийн үйлчилгээг сайжруулах тал дээр арвин туршлагатай. Та Улаанбаатарын асуудалууд гэр хорооллыг шийдвэрлэсэнээр шийдэгдэхгүй гэдгийг ойлгож байгаа байх. Азийн сан гэр хорооллыг шинээр зохион байгуулахад туслаж байгаа. Энэ бол чухал ажил. Тиймээс биднийг хийж эхлэхээс өмнө Азийн сан энэ асуудлыг мэдээд, сайжруулахын төлөө ажиллаж байгаад баярлаж байна.
Бид Улаанбаатар хотын удирдлагыг авлигын эсрэг үйл ажиллагаа явуулахын төлөө ажиллаж байна. Та Монголын авлигыг хэрхэн үздэг вэ? Авлигыг бууруулах хамгийн гол нь юунд анхаарах ёстой вэ?
Сүүлийн жилүүдэд ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдоржийн удирдлага дор авлигын эсрэг үйл ажиллагаа үнэхээр сайжирсан. Парламентын авлигын эсрэг хууль нь олон хуулийг чангатгахад нөлөөлсөн. Жишээлбэл, төсвийн төлөвлөгөө, боловсруулалт эсвэл барилга барих зөвшөөрөл эзэмших, архи худалдаалах зэрэгт одоо иргэдийн оролцоотой шаардлагатай болсон. Өмнө нь, эрчим хүчний эх үүсвэр, халаалтын шугам зэргийг олон нийтээс нууж, эдгээр нь авлигатай холбогддог байсан. Бид төрийн үйлчилгээг сайжруулах ёстой учраас муу үйлчилгээ үзүүлэхгүй болно. Ямар ч төрд хувиа бодсон хүмүүс авлигал авдаг нь үнэн. Гадаадын ихэнх оронд авлига авдаг хүмүүс цөөн бөгөөд үүрэг, хариуцлагаа ухамсарласан байдаг. Харин манай нийгмийн нийтлэг үзэгдэл болсон. Үүнээс болоод, улс орон олон нийтийн сонирхлын эсрэг болдог. Улс орон ард түмнийх нь дайсан болдог. Энэ нь ардчиллын зарчмыг сүйтгэдэг. Тиймээс залуу үеийнхэнд улс төрд ажиллахаар шийдсэн бол олон нийтэд үйлчлэх ёстой гэж би зөвлөдөг юм. Улс төрчид лам шиг өөрсдийгөө биш олон нийтийн сайн сайхны төлөө байх хэрэгтэй. Тэд таны эргэн тойрон дахь хүмүүс сайхан амьдарвал, өөрөө ч амжилттай явж, сайхан амьдарна гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.
Сэтгэгдэл (2)