
-Х.Анхбаяр 10 сар хоригдохдоо нэг ч удаа батлан даалтад гараагүй гэсэн. Яг ямар үндэслэлээр батлан даалтад гаргахгүй байгаа юм бол?
-Дүүргийн хоёрдугаар шүүхийн энэ сарын 9-ний шийдвэр надад байна. Үүнд “яллагдагч Х.Анхбаяр нь хүнд гэмт хэрэгт холбогдсон. Хэргийн бодит байдлыг тогтооход саад учруулахаас сэрэмжлэх зорилгоор яллагдагчийн цагдан хорьж, мөрдөх хугацааг сунгах шүүгчийн захирамж хуульд нийцсэн байна” гэж Ерөнхий шүүгч нь шийдвэр гаргасан байсан. Гэтэл энэ үед мөрдөн байцаалт дуусгаад хэргийн бүх оролцогчид хавтаст хэргийн материалтай танилцчихсан байсан. Тэгэхээр энд үнэхээр үндэслэлгүй, хууль бус ажиллагаа яваад байна гэж өмгөөлөгч хүний хувьд үзэж байна. Улмаар миний зүгээс сунгах шүүх хурал болгонд өөрийнхөө үндэслэлийг тавьж оролцдог. Харамсалтай нь урд гарсан шийдвэрүүд л давтагдаад яваад байгаа.
-Энд ямар нэг улс төрийн нөлөө байгаа болов уу гэсэн таамаглал байна уу?
-Одоохондоо хуулиндаа 4-5 төрлийн таслан сэргийлэх арга хэмжээ байдаг. Тэгэхээр миний үйлчлүүлэгчийн цагдан хоригдож байгаа энэ хугацаанд өөр бусад төрлийн арга хэмжээ авчихаж болохоор нөхцөл байдал бий болчихоод байхад өөрчлөхгүй байгаа нь өөр ямар нэгэн учир шалтгаан байгаа байх гэж таамаглаж байна. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн нөлөө байж мэдэх юм.
-Анхбаярыг хоригдох хугацаандаа янз бүрийн хүмүүстээ холбоо сүлбээ тогтоох, хуйвалдах зэргийг зүйл хийгээд байсан учир бусад хорих анги руу шилжүүлсэн гэсэн?
-Ийм зүйл огт байхгүй. Тэр бол үндэслэлгүй. Яллагдагчийг цагдан хорих байрны дүрэм, журмыг тодорхойлсон хуулинд хувийн захидлыг үзэж хараад гаргаж болно гэдэг. Өөрөөр хэлбэл, цагдан хорих байранд хоригдож байгаа хүмүүс өөрийн хувийн данстай, тэр мөнгөө захиран зарцуулах эрхтэй. Гэхдээ тухайн хорих ангийн дотоод журмын дагуу хоолн хүнс, ариун цэврийн хэрэгсэл, захидал харилцаа явуулах зэрэгт тухайн мөнгөнөөсөө зарцуулж болдог. Гэтэл Анхбаяр эхнэртээ хуримынх нь ойг тохиолдуулж хайрын захидал бичсэн байдаг. Түүнийгээ яг журмаар нь явуулж өгөөч гэснийг нь хуулийнхан захидал гаргах гэсэн хэмээгээд байж мэдэх юм.
-Биеийн байдал нь их хүнд байгаа гэлээ. Гэтэл АТГ-аас өгсөн мэдээллээр эмнэлэгээр удаа дараа авч явж, нарийн мэргэжлийн эмчил үзүүлж, шаардлагатай үед нь эмнэлэгт хүртэл хэвтүүлсэн гэсэн шүү дээ?
-Энэ хэргийн шийдвэр гаргаж байгаа шүүгч, мөрдөн байцаалт явуулж байгаа мөрдөн байцаагч, хяналт явуулж байгаа прокурор бүгд энэ хүний биеийн байдлын талаар маш сайн мэднэ. Харамсалтай нь энэ хүний эрүүл мэндийг хамгаалж, эмнэлэгт хэвтүүлье гэхээр бодит шийдвэр гаргадаггүй.
-АТГ-аас ямар ч гэм зэмгүй хүнийг хорино гэхээр их сонин юм. Анхбаярын хувьд өмнө хэрэгт холбогдож байсан уу?
-Өмнө нь огт өөр хэрэгт холбогдож байгаагүй. Үндэслэлгүйгээр хорьж, хүний эрх хохироод байгаа учраас бид ХЭҮК-т хандсан. Гэтэл ХЭҮК-оос гомдлыг харьяалалын дагуу Нийслэлийн прокурорт шилжүүлсэн. Тэгэхээр манай хуулийн аль ч шатны байгууллага үнэхээр шийдвэр гаргахгүй байна. Нийслэл прокурорт гомдол гаргаад, нийслэлээс шийдвэрлэхгүй болохоор УЕП-т гомдол гаргана. Гэтэл харьяалалын дагуу Нийслэлийн прокурорт шилжүүлэв гэсэн өгүүлбрээр л ам тагладаг.

“Тэнгрэ холдинг” компанийн захирал Н.Анхбаярт 2013 оны долдугаар сарын 5-ны өдөр эрүүгийн хуулийн 263.2, 166-д заасан зүйл ангиар мөнгө угаасан, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгасан. Тодруулбал, Н.Анхбаяр нь “Тэнгрэ холдинг” компанийн ерөнхий захирлаар ажилладаг бөгөөд өөрийнхөө үүсгэн байгуулсан компанийхаа нэр дээр 2007-2013 онд ашигт малтмалын 45 ширхэг тусгай зөвшөөрлийг худалдаж авсан байдаг. Мөн тодорхой хайгуулын тусгай зөвшөөрлүүдийг цуцлах үндэслэл нь гарчихсан байхад цуцлалгүйгээр ажилтнуудтайгаа хуйвалдаж сунгасан байгаа юм. Энэ нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр төрийн албан тушаалтнуудтай холбогдож мөнгө угаах чиглэлийн гэмт хэрэг үйлдэж байна гэсэн үндэслэлийг бий болгож АТГ-аас эрүүгийн үүсгэж шалгасан байгаа юм.
Түүний энэхүү компани нь Карибийн арлуудад оффшор бүсэд бүртгэлтэй. Улмаар гадаадаас 12 тэрбум төгрөгийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оруулж ирж хайгуулын лицензүүдийг худалдаж авсан зэрэг асуудлууд шалгалтын явцад тогтоогджээ.

АТГ-ын мөрдөн байцаах хэлтсийн дарга Ө.Энхтөр хэлэхдээ “Төв аймаг, Зүүн хараа, Хорих 461 дүгээр анги зэрэг гурван хорих төвийг дамжуулсан нь үнэн. Учир нь цагдан хорьж байгаа асуудлыг мөрдөн байцаагч өөрөө шийдчихдэггүй. Шүүх шийддэг. Шүүх дээр тухайн хүний өмгөөлөгч нарын оролцож байж асуудлыг шийдэж байгаа. Яагаад дамжуулж хорьсон гэхээр нэгдүгээрт, эхний ээлжинд Төв аймагт хорих үед нь тухайн хэрэгт холбогдолтой хүмүүс цагдан хорих 461 дүгээр ангид хоригдож байсан. Ийм учраас бид шүүхэд асуудлыг тавиад 461 дүгээр ангид хорьвол хоорондоо хэл ам авалцана гэж үзсэн. Ийм үндэслэлээр Төв аймгийн цагдан хорих төвд хорисон. Гэвч тэнд очоод асуудал зүгээр байгаагүй. Гаднаас янз бүрийн захиа оруулах, бусадтай хуйвалдах зэрэг мөрдөн байцаалттай холбоотой янз бүрийн зовлон бэрхшээл учирсан. Тиймээс бид Зүүн хараад аваачиж байршлыг нь сольсон. Гэвч ялгаа байхгүй энэ байдал давтагдсан. Ийм байдлаар бид 2 газар дамжуулж цагдан хорьсон. Гэхдээ энэ хүнийг тамлан зовоосон зүйл байхгүй. Угаасаа хорих ангид байгаа хүн таргална гэж байхгүй. Тиймээс турах нь ойлгомжтой. Түүнийг зовоож тарчлаасан гэж болохгүй.
Энэ хүнийг цагдан хорих хугацаанд нь давхардсан тоогоор гэр бүлийнхэнтэй нь 58 удаа уулзуулсан. Нарийн мэргэжлийн эмчид 3 удаа авч явж үзүүлсэн. Хоригдож байгаа эмнэлэгт 3 удаа хэвтэж эмчлүүлсэн. Мөрдөн байцаагч 10 хоногт уулзаж байсан. Нийтдээ 7 удаа байцаалт авсан. Их хэмжээний лиценз буюу 3.5 тэрбум төгрөгний лиценз авахдаа тэрнийхээ хэмжээгээр улсад татвар төлөөгүй нь тогтоогдсон. Мөн Газрын тосны газрын албан тушаалтанд хахууль өгсөн нь тогтоогдсон” гэв.
Юутай ч мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дуусч, яллах дүгнэлт үйлдүүлэхээр прокурорт танилцуулсан байна.

Манай нөхөр 1990 оноос хойш ХБНГУ-д ажиллаж, өнөөдрийн санхүүгийнхээ эх үүсвэрийг бий болгосон. Үүний зэрэгцээ олон улсын банк санхүүгийн байгууллага томоохон компаниудтай харьцаж байгаад өөрийн эх орон болох Монголдоо багагүй хэмжээний хөрөнгө оруулалт татахаар болсон. Мөн Ц.Элбэгдорж ерөнхийлөгч гадаадад амьдарч, ажиллаж байгаа Монголчууд эх орондоо буцаж ирж ихийг бүтээ, бизнесменүүддээ хааллтай байхгүй гэх мэтийн уриалга нь биднийг эх орондоо буцан ирж, улс орондоо нэмэр оруулахад түлхэц болсон.
Ингээд эх орондоо ирсэнээс хойш асар их бүтээн байгуулалтыг бий болгож олон арван залуусыг ажилтай болгож, түүх, соёл урлаг, боловсролыг ч дэмжин ажилласан. Мөн Монгол Улсын хууль тогтоомжийг биелүүлж ирсэн. Гэтэл өнгөрсөн оны долдугаар сарын 9-ний өдөр АТГ-аас манай нөхрийг гэр орон, ар гэрийнхэнд нь дуулгалгүйгээр шууд баривчилсан. Улмаар манай гэр, компанийн албан тасалгаанууд, эх эцэг, найз нөхдийн гэрт цаг гаруй нэгжлэг хийсэн. Улмаар бид ямар учраас баривчлаж, ямар ял тулгаад байгааг лавлахад “Албан тушаалын болон мөнгө угаасан” гэсэн ямар ч үндэслэлгүй гэмт хэргийг үйлдсэн болгож, ялыг хүчээр тулгаад байгаа. Миний нөхрийг 3 хорих дамжуулж, 10 сар хорилоо. Энэ байдлаас болж нөхрийн маань архаг хууч өвчин сэдэрч, хоёр нүдний ойрын хараа муудаж, хавдартай болж, нийт 20 кг турсан байгаа. Сэтгэл санаа болон бие махбодиор хохироод байна.
Сэтгэгдэл (11)