17 Жараны “Алтан унжлагат” хэмээх гал тахиа жилийн босгон дээр Дорнод аймгаас “Улсын аварга малчин”-3, “Улсын тэргүүний тариалнч”-1 төрөн гарч, нутгийн зон олноо баярлууллаа.

Тодруулбал, Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолоор ”Улсын аварга малчин”-аар Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо сумын малчин Дамдинсүрэнгийн Бямба, Чулуунхороот сумын малчин Дамдины Энхцогт, Матад сумын малчин Санжаа-Осорын Баярсайхан, “Улсын тэргүүний тариаланч”-аар Баяндун сумын тариаланч Гарамсадын Баттөмөр нар шалгарсан юм.

Монгол Улсын “Аварга малчин”, “Тэргүүний тариаланч” цол хүртсэн Дорнод аймгийн малчин, тариаланчдад УИХ-ын гишүүн, Монгол улсын Засгийн газрын гишүүн, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд, Н.Номтойбаяр албаны хүмүүсийн хамтаар малчны хотонд очиж, цол, шагналыг нь гардуулан өглөө.

/”Улсын аварга малчин” Чулуунхороот сумын Дамдины Энхцогт/

Чулуунхороот сумаас 1989 оноос хойш 28 жилийн дараа сумын 9 дэх Улсын аварга малчин төрж байгаа бөгөөд улсын аварга малчнаар шалгарсан Чулуунхороот сумын Дамдины Энхцогт 25 жил мал маллаж байгаа юм. Тэднийх Чулуунхороот сумын Цагаан чулуут буюу 3-р багийн Хөх нуур гэдэг газарт өвөлжиж байна. 2016 оны жилийн эцсийн мал тооллогоор нийт 1714 толгой мал тоолуулсан, 3 малчин өрхийг 650 гаруй малаар малжуулжээ. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд, Н.Номтойбаяр ”Сумандаа 28 жил тасарсан “Аварга малчин”-ы алдрыг эргүүлэн авчирсанд баяр хүргэж, туршлага, мэдлэг, мал маллах арга ухаанаа улам олон залууст өвлүүлэн үлдээгээрээ” хэмээн хүсэв.

Дараа нь Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд, Н.Номтойбаяр Баяндун сумын иргэн “Аварга тариаланч” цол хүртсэн Гарамсадын Баттөмөрийн хотонд зочлон, шагналыг нь гардуулан өглөө.

/Монгол Улсын аварга тариаланчаар шалгарсан Баяндун сумын тариаланч Гарамсад овогтой Баттөмөр/

Монгол Улсын Аварга тариаланчаар шалгарсан Баяндун сумын тариаланч Гарамсад овогтой Баттөмөр 1992 оноос эхлэн төмс, хүнсний ногооны тариалангийн үйлдвэрлэлийг 24 жил тасралтгүй эрхлэн явуулж байгаа бөгөөд 2014-2015 онд нийт 14,5 га-д төмс, хүнсний ногоо тариалан 108-109,6 цн ургаж хураан авч аймгийн дунджаас 16,4 цн-ээр илүү ургаж хураан авчээ. Тариалангийн талбайн хөрсний үржил шимийг хамгаалах нэгжээс авах ургацын хэмжээг нэмэгдүүлэхэд онцгой анхаарч ажилладаг талаараа дуулгаж байлаа.

Дараа нь Цагаан-Овоо сумын 3-р багийн нутаг “Мааньт” хэмээх газар өвөлжиж буй малчин Дамдинсүрэнгийн Бямба аваргынд зочиллоо. Эднийх цолыг дагалдан ирж буй улаан халзтай өргөөндөө сайд, албаны хүмүүсийг угтан авав.

/Цагаан-Овоо сумын малчин Дамдинсүрэнгийн Бямба/

IMG_0234

Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо сумын малчин Дамдинсүрэнгийн Бямба энэхүү хүндтэй алдрыг хүртсэн нь удамдаа 4 дэх “Улсын аварга малчин” цолыг авчирч буй аж. Тэрбээр удам дамжсан малчин. Малчин Бямбаагийн аав нь Улсын сайн малчин Дамдинсүрэн гэж хүн байсныг дурдаад энэ гэр бүлээс 4 дэхь улсын аварга малчин тодорч төр засгаасаа 4 дэхь гэрээ шагналд авч байгаад ихэд бэлэгшээж буйгаа Н.Номтойбаяр сайд дурдаж байлаа.

Бямба гуайнх тус сумын зүрх буюу 3 дугаар багийн нутагт Мааньт хэмээх газар нутагладаг. 24 жил мал маллаж байгаа бөгөөд 2017 оны жилийн эцсийн мал тооллогоор нийт 1746 толгой мал тоолуулж, 4 малчин өрхийг 134 толгой малаар малжуулжээ. Малын үүлдэр угсааг сайжруулах тал дээр анхааран ажиллаж ханын хэцийн хүрэн, Симменталь, Барга, Буриад өмгийн үүлдрийн малыг үндсэн сайжруулагчаар ашигладаг гэж байлаа.

“Улсын аварга малчин”-аар шалгарсан Матад сумын малчин Санжаа-Осорын Баярсайханы цол, шагналыг аймгийн Засаг дарга М.Бадамсүрэн сар шинийн битүүний өдөр гардуулж хүндэтгэл үзүүлэх юм

Богд хааны ордон музей жил бүр өвлийн сард соёлын биет бус өвийг хамгаалах, баримтжуулах, сурталчлан таниулах ажлын хүрээнд Хаан туульсын өргөөнөө тууль хайлуулдаг уламжлалтай.

Битүүний өдөр нохой зодохыг цээрлэдэг

Цагаан сарын түүх

Чингис хаан:

”Эмээл хүндэдвээс тохсон моринд дарш болно
Эрхэм хэтэрвээс хүмүүний сэтгэлд осол болно
Янз хэтэрвээс ядуу дордост зүдгүүр болмой
Хожмын үр сад эрхэмдээ эрэмшин, осол цалгаа явна аа, тиймээс энгийн даруу болго” гэж айлдсан баримт байдаг.

XIII зууны үеэс тэнгэр шүтлэг, бөөгийн ёсоор цагаалж байсан тухай Марко Пологийн зохиолд тодорхой гардаг. Бүх хүн цагаан сараар цагаан зүсмийн морь унаж, цагаан бөсөөр хийсэн хувцас өмсч, бие биедээ цагаан хадаг өргөж, цагаан идээ зооглодог нь хэн хэндээ хиргүй цагаан сэтгэлээр явж байя гэсэн эв найрын бэлгэдэл байж. Алгаа дэлгэнэ гэдэг надад зэр зэвсэг алга, миний сэтгэлийн өнгө энэ гэсэн утга билээ.

XIII зууны орчмоос цагаан сарыг хавар тэмдэглэх болжээ. В.Инжинаашийн “Хөх судар” романы 39 дүгээр бүлгийн эхэнд “IV жарны анхны жил, улаагчин туулай буюу 1207 онд Чингис хаан хулгана цагт дээшлэн, биеэ ариутгаад, ёсны хувцсаа өмсч, Өүлэн ээждээ мөргөж, ордноосоо заларч гарч ирэхэд есөн зүйлийн гүн нарийн хөгжим, алтан хасын чимээ дуурсгаж, жүн хэнгэрэг дэлдэн угтав. Чингис хаан харьяат олондоо Тэнгэрийн хөвгүүний дохио тэмдэг, хөгжим сэлтэс цөм Өмнөд Дундадын хууль дүрэм болой. Би өөрөө арьсан дээлтэй монгол хүн. Та бүхэн хаан өргөмжилж их сууринд суулгалаа. Өнөөдрийн ёслол сүрдүүлэн цочоох төлөв байдалтай учир Ар газар таарахгүй” гэсэн байдаг.

Монголын хамгийн баян хүнээр тодроод байгаа Монголын зэс корпорацийн эзэн Ц.Пүрэвтүвшин гэгч анх удаагаа цэнхэр дэлгэцээр “морилов”. Тэрээр Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг худалдан авсан процессынхоо талаар дэлгэрэнгүй ярьжээ. Хууль тогтоох байгууллагын дэд дарга нь хүртэл хайгаад олоогүй түүний ил гарсан шалтгаан нь ОХУ-аас авчирсан 49 хувийг төрийн мэдэлд авах шийдвэр гаргасантай холбоотой аж. Энэ талаар Ц.Пүрэвтүвшин чухам юу ярьсныг дараах бичлэгээс үзэж болно.

Ер нь хөөрөг хаана үүссэн, хэдийд үүссэн гэх асуултууд нь тодорхойгvй хоцорч байгаа ба зарим нэгэн хэвлэлд монголчууд 11-12-р зуунаас хэрэглэж иржээ гэх мэтчилэн бичсэн нь ихэд эргэлзээг төрүүлж буй юм.

Монгол түмний төрт ёсны их баяр цагаан сарын өмнөх өдөр буюу өвлийн адаг хөхөө сарын гучин, үдэж байгаа оны эцсийн үдэш. Энэхүү бэлэг дэмбэрэлтэй өдөр идээ ундаагаа засч, дээл хувцасаа бэлддэг. Тэгвэл энэ өдөр юуг цээрлэж, юуг анхаарах вэ?. Битүүлэх ёсны тухай 24 баримтыг дэлгэж байна.

Өвлийн адаг цагаагчин үхэр сар
Найман цагаан мэнгэтэй Хөх бич өдөр

Улаанбаатарт өнөөдөр өдөртөө 3 хэм, шөнөдөө 14 хэмийн хүйтэн байна. Харин 27-нд төв болон зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 28-нд нутгийн зүүн хагаст, 3 сарын 01-нд зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна.

Сар шинийн баяр дөхөж байгаатай холбоотойгоор зах, худалдааны төвүүд энэ долоо хоногт амрахгүйгээр ажиллаж байна. Тодруулбал, “Нарантуул” битүүний өдөр буюу маргааш 10.00-18.00 цагийн хооронд ажиллах юм байна.

Харин шинийн 1-ний өглөөнөөс эхлэн урт хугацаагаар амрах бөгөөд гуравдугаар сарын 9-ны өдрөөс эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана.

Харин “Дүнжингарав” худалдааны төв битүүний өдөр хагас ажиллана. Өглөө 10.00 цагаас, өдөр 12.00 цаг хүртэл ажиллах юм байна.

“Хархорин”, “Юмт бөмбөгөр” захууд битүүний өдөр бүтэн /10.00-18.00 цаг/ ажиллаж, хоёрдугаар сарын 27-ноос гуравдугаар сарын 1-ний өдрийг дуустал амрана.

Ингээд гуравдугаар сарын 2-ны өдрөөс ихэнх худалдааны төв, захууд ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллах юм байна.

Зах болон томоохон худалдааны төвийн ажиллах цагийн хуваарийг хүргэе.

Д/д


Нэр


Хоёрдугаар сарын 26
/Битүүн/


Хоёрдугаар сарын 27

/Шинийн нэгэн/


Хоёрдугаар сарын 28

/Шинийн 2/


Гуравдугаар сарын 01

/Шинийн 3/

1


“Номин холдинг” ХХК-ний салбар дэлгүүрүүд


Бүх салбарууд ердийн цагийн хуваарийн дагуу


Бүх салбарууд амарна


“Номин их дэлгүүрийн” 1 дүгээр танхим, “Номин” супермаркетууд, бөөний төв 12.00 -20.00 цагт ажиллаж, бусад салбарууд амарна


Ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

2


Сансар хүнсний худалдааны сүлжээ дэлгүүрүүд


Ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана 08:00-23:00


11:00 - 22:00


09:00 - 22:00


09:00 - 22:00

3


“Боса” сүлжээний дэлгүүрүүд


09:00-21:00 цагт ажиллана


13:00-21:00


09:00-22:00


09.00-23:00

4


“Миний дэлгүүр” сүлжээний дэлгүүрүүд


08:30 - 21:00


Бүх сүлжээ дэлгүүрүүд амарна


10:00 -18:00


Ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

5




“Нарантуул” худалдааны төв




10:00-18:00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 9-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

6


“Хархорин” худалдааны төв


10:00-18:00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

7


”Дүнжингарав” худалдааны төв


10:00-12:00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

8


“Бөмбөгөр” худалдааны төв


10:00-18:00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана.

9


“Хүчит шонхор” худалдааны төв


06.00 –18.00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана.

10


“Да хүрээ трейд” техникийн зах


08:30 –14:00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана.

11


Аж үйлдвэрийн барааны дэлгүүрүүд


10.00 – 21.00


Амарна


Амарна


Амарна. Гуравдугаар сарын 2-с эхлэн ердийн цагийн хуваарийн дагуу ажиллана

МУГТ, Олимп, Дэлхийн мөнгөн медальт Н.Төгсцогт дараагийн тулаанаа маргааш хийх гэж байна. Тэрээр бэлтгэлээ шаргуу хийж байгаа бөгөөд ялах магадлалтай хэмээж байгаа аж.

Монголын уран бүтээлчид Манжуурт тоглолт хийнэ

А.ХАНГАЙ ______

Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, найруулагч Ч.Найдандорж тэргүүтэй Монголын уран бүтээлчид, Манжуур хотын дэд дарга Рэн Гүөфэнээр ахалуулсан тус хотын захиргааныхан, Шанхай хотын Жями компанийн төлөөлөгчид “Дэлхийн Манжуур” төслийг хамтран хэрэгжүүлэхээр санамж бичигт гарын үсэг зуржээ. Уг төслийн хүрээнд Манжуурт ирэх зун томоохон хэмжээний тоглолт зохион байгуулах аж. Эл төслийн Монгол талын удирдагчаар найруулагч Ч.Найдандорж ажиллах бөгөөд тэрбээр эн тухай ‘Тоглолтын зохиолыг Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Ш.Гүрбазар бичсэн. Г.Ган-Очир бүжиг дэглэж, Д.Эрдэнэжаргал ерөнхий зураачаар ажиллаж байна. Монголын талаас 20 гаруй уран бүтээлч голлон тоглож, орон нутгийн жүжигчид туслах дүр бүтээх юм. Тоглолт эртний тэнгэр шүтлэг, бөө мөргөл, аян дайн, нүүдэл, ан ав, хуримын сэдэвтэй. Олон газраас ирсэн жуулчид үзэх учир харилцан яриа оруулахгүй. Өөрөөр хэлбэл үггүй жүжиг гэсэн үг. Үйл явдаыг хөгжим, бүжиг, хөдөлгөөн, дуу авиа, нүүрний хувирал, тайз, гэрлийн шийддээр илэрхийлнэ. Гэхдээ уртын дуу, үндэсний хөгжим, хөөмий гэх мэт язгуур урлагаа мэдээж оруулна” хэмээв.

Холимог салат Орц: /4/ далайн байцаа-2ш чинжүү/улаан гар/-1ш хиам-200гр өндөг-2ш /чансан/ огурцы/дарсан/-1том сонгино майнуз давс сахар Чинжүүгээ халуун усанд 5-10м байлгаад авч нарийхан хэрчинэ. хиам, өндөг ,огурцы,далайн байцаагаа мөн адил хэрчиж бэлтгээд хооронд нь хольж сонгиноо нэмээд амтлан майнузанд нь хольж хутгаад бэлэн болно. ингээд таны ширээний хамгийн амттай салат байх болио. та нэг удаа туршаад үзээрэй. хамгийн амархан амттай зоог тань байж чадна. Waldorf Салат (жимсний салат) Орц: * 2 ш шар алим (Ginger Gold эсвэл Fuji байвал сайн) * 1 ш улаан алим (Red Delicious) * 3 амны халбага алмны цуу * 1 стакан майонез * 1 чимх давс * хар перц * 3/4 стакан хушига, бяцалсан * 1 стакан шар үзэм * 2 амттаны халбага карри * 2 гожгор celery, нимгэлэн хэрчсэн * 1/3 стакан шинэхэн гаа, давхарлаж ороогоод хэрчсэн * 1/2 ш улаан сонгино, маш нимгэн хэрчсэн * 1 ш салатны навч (romaine lettuce) 1. Алимаа угаагаад 4 хуваана. Үрийг нь гэртэй нь аваад алимаа хальстай нь үмхний хэмжээтэй (bite size) хэрчинэ. 2. Томхон шилэн саванд хэрчиж бэлтгэсэн алимаа алимны цуутайгаа холино. Майонезаа нэмээд хутгана. Давс перцээр амтлана. 3. Хушиг, үзэм, celery, гаа, улаан сонгино, карригаа нэмнэ. Нийцтэл нь хутгана. 4. Амтнуудыг нийцүүлэхийн тулд хамгийн багадаа 1 цаг хөргөгчинд байлгана. 5. Гаргаж ирээд навч дэвссэн тавган дээр тавиж сервислэнэ. Амтат чинжүүтэй улаан манжингийн салат Орц: 300 гр улаан манжин, 150 гр амтат чинжүү, сармисны хумс хоёр гурван ширхэг, 50 гр цөцгий, давс, ногоон гоньдийг өөрийн хүссэн хэмжээгээр хийж амтална. Улаан манжинг чанаад хальсийг нь арилган савхан хэлбэртэй хэрчинэ. Амтат чинжүүг цэвэрлээд мөн савхан хэлбэртэй хэрчин улаан манжинтай хольж жижиглэсэн саримас, давс, нунтаг хар чинжүү хийж майонез цөцгийтэй хутгана. Дээрээс ногоон гоньд цацна. Туна загасны салат Орц: /4/ - 6 ш чанасан өндөг - 1 ш сонгино - 185 гр өөрийн шүүсэнд нь нөөшилсөн туна загас - 30 гр майонез - 1 халбага укроп - 2 ш улаан лооль 1. Чанасан өндгөө нарийхан гонзгой хэлбэртэй хэрчиж саванд хийгээд дээрээс нь сонгиноо жижиглэн хийнэ. 2. Лаазалсан туна загасыг шүүснээс нь салган авч өндөг, сонгино дээрээ хийгээд майонезтайгаа сайтар хутгана. 3. Таваглахдаа улаан лоолио нимгэн хавтгай хэрчиж тавган дээрээ тавиад салатаа дээрээс нь таваглана. Укропоо салат болон улаан лоолин дээрээ цацна. Баяслагтай салат Орц: / улаан лооль, FITAKI bayslag ,яншуй, хар перец / Баяслагаа дөрвөлжин хэрчээд улаан лоолио 2 хуваана тэгээд яншуй хар перец өөрийн амтлагаагаар Шинэ ногооны салат Орц: шинэ өргөст хэмх 50гр улаан лооль 50гр ногоон чинжүү 10гр улаан чинжүү 10гр хар чидун жимс 15гр эрдэнэ шиш 10гр сонгино 12гр ургамлын тос 10гр элсэн чихэр 5гр, давс 2гр повоор 2гр уксус 2гр /3%-ийн буюу сулруулсан/ 1. Шинэ өргөст хэмхийг угааж нимгэн хавтгай, улаан лоолийг сармис хэлбэртэй хэрчинэ. 2. Ногоон, улаан чинжүүг угааж маш нимгэхэн хярж, нарийн савх хэлбэртэй хэрчээд дээр нь хар олив болон жижиглэн хэрчсэн сонгиноо хийж давс, повоор, элсэн чихэр, уксус болон ургамлын тос нэмж хутгана. 3. Салатыг таваглаж эрдэнэ шиш цацаж өгнө.

Цагаан сарын гоёлоо хэрхэн цэвэрлэх вэ?

Хөвсгөл аймгийн Хатгал тосгон Доод модот буланд зохиогдох “Хөх сувд-2017” олон улсын мөсний баяр ирэх гуравдугаар сарын 3-нд болно.

Тус арга хэмжээний үеэр морин болон нохой чарга, тэшүүр, мөсний сум харваа, мөсний сүмо, сумдуудын албан байгууллага, нутгийн төлөөлөл, иргэд оролцоно. Түүнчлэн мөсөн хотхонд саатаж, мөсөөр хийсэн ахуйн хэрэглэл сонирхож, цаа буга, бөөгийн урц, Хөвсгөлчүүдийн гар урлалыг сонирхох боломжтой юм.

Авто тээврийн хэрэгслийн албан татвар, төлбөрийг улсын дугаарын сүүлийн тооноос хамаарч төлдөг. Энэ сард 2 болон 7-оор төгссөн улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэл эзэмшигч татвар төлбөрөө төлөх хуваарьтай байгаа. Нийт 86,744 авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгсэл 2 болон 7-оор төгссөн улсын дугаартай байдаг аж. Тэднийг амжиж татвараа төлөхийг анхааруулж байна.

Сар шинийн баяр тохиож байгаатай холбогдуулан энэ сарын 27, 28 болон гуравдугаар сарын 1-ний өдрүүдэд хотын захын алслагдсан гэр хороолол, хүн амын нягтаршил ихтэй суурьшлын цэгүүд рүү үйлчлэх нийтийн тээврийн хэрэгслийн тоог нэмэхээр болсон байна. Тухайлбал Шархад, Тахилт, Чингэлтэй, Зунжин, Баянхошуу, Орбит, Зүүн салаа, Улаан-Хуаран, Санзай зэрэг чиглэлүүдийн тээврийн хэрэгслийн тоог 10 орчим хувиар нэмэгдүүлэхээр төлөвлөсөн аж. Мөн хотын захын алслагдсан чиглэлүүдэд дөрвөн аж ахуйн нэгж, байгууллагын 15 микроавтобусны захиалгат үйлчилгээ, нийслэл хот дотор таксины үйлчилгээнд 12 аж ахуйн нэгжийн 529 такси үйлчилгээ үзүүлэхээр болжээ.

Ройтерс: Энэ долоо хоногийн шилдэг гэрэл зургууд

Аавын талыг АВГА
Ааваас тань дүү бол БАГА АВГА
Ааваас тань ах эгч бол ИХ АВГА
Ээжийн талыг НАГАЦ
Ээжээс тань дүү бол БАГА НАГАЦ
Ээжээс тань ах эгч бол ИХ НАГАЦ
Авга, нагацын хүүхдүүд таны хувьд ҮЕЭЛ
Үеэлийн хүүхдүүд таны хувьд ХАЯАЛ
Хаяалын хүүхдүүд таны хувьд ҮЕЭНЦЭР
Үеэнцэрийн хүүхдүүд таны хувьд ХАЯАНЦАР
Таны эмэгтэй дүүг ЭГИ гэж нэрлэнэ
Таны төрсөн ах дүүсийн хүүхдүүд таны хувьд БҮЛ ДҮҮ
Таны хүүгийн хүүхэд таны хувьд АЧ
Ачийн хүүхэд таны хувьд ЖИЧ
Жичийн хүүхэд таны хувьд ГУЧ
Таны охины хүүхэд таны хувьд ЗЭЭ
Зээгийн хүүхэд таны хувьд ЗЭЛ
Өвөөгийн аавыг БУУРАЛ ӨВӨӨ
Буурал өвөөгийн аавыг ӨНДӨР ӨВӨӨ
Өндөр өвөөгийн аавыг ТЭРГҮҮН ӨВӨӨ
Тэргүүн өвөөгийн аавыг ЭЛЭНЦ ӨВӨӨ
Элэнц өвөөгийн аавыг ХУЛАНЦ ӨВӨӨ гэнэ.
Ахтай тань гэрлэсэн эмэгтэйг БЭРГЭН ЭГЧ
Дүүтэй тань гэрлэсэн эмэгтэйг БЭР гэнэ
Эгчтэй тань гэрлэсэн эрэгтэйг ХҮРГЭН АХ
Дүүтэй тань гэрлэсэн эрэгтэйг ХҮРГЭН ДҮҮ гэнэ
Нэг дэх гэрлэлтийг АРИУН ГЭР БҮЛ
Хоёр дахь гэрлэлтийг ЭВЛЭГ ГЭР БҮЛ
Гурав дахь гэрлэлтийг ХОЛИОН ГЭР БҮЛ
Үүнээс цаашхыг ЗАВХУУЛ ГЭР БҮЛ гэнэ.

Өнгөрөгч 2016 оны Сар шинийн баярын өдрүүдэд Замын цагдаагийн алба нийт 1089 дуудлага,мэдээлэл хүлээн авснаас зам тээврийн ослын 351 дуудлага бүртгэгдсэн. Үүний улмаас 50 хүн хүнд хөнгөн гэмтэж, 1 хүний амь нас хохирсон.
Гарсан зам тээврийн осол, хэргийн шалтгаан нөхцлийг тогтооход:
1. Тээврийн хэрэгслээр байрлан явах журам зөрчсөн
2. Урсгал сөрөх
3. Хамгаалах бүс, хүүхдийн зориулалтын хамгаалалтын суудлыг хэрэглээгүй
4. Тээврийн хэрэгслийн хурдны хязгаар хэтрүүлэх
5. Согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодсон шалтгаан дийлэнх буюу 80 орчим хувийг эзэлж байна.
Иймд иргэд, жолооч нарт дараах зөвлөмжийг хүргэж байна.
1. Сар шинийн баяр бол олон онцлогтой баяр юм. Баярын бэлтгэл ажлыг ихээхэн шаарддаг учраас өмнөх өдрүүдэд болон Битүүний өдөр томоохон зах худалдааны төвийн ачаалал эрс нэмэгддэг тул иргэд, жолооч нар аль болох хувийн тээврийн хэрэгслээс татгалзаж, нийтийн тээврийн хэрэгслийг сонгох, дор бүртээ хувийн зохион байгуулалт хийхийг зөвлөж байна.
2. Тухайн жилийн анхны нарыг харахаар ажил үйлс бүтэж, тэр жилдээ хийморьтой явдаг хэмээн Монголчууд бэлгэшээдэг. Тиймээс Шинийн нэгний өглөө нар харахаар иргэд Хийморийн овоо, Сонгинохайрхан овоо, Чингэлтэй хайрхан, Баянзүрх хайрхан болон Багахангай дүүргийг зорихдоо замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох явдал гардаг. Иймд иргэд тусгайлан зассан зам талбайд тээврийн хэрэгслээ байршуулж, явганаар гарах, тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангах, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодохгүй, хурд хэтрүүлэхгүй хөдөлгөөнд оролцохыг зөвлөж байна.
3. Шинийн 2-ны өдрөөс хойш орон нутаг руу чиглэх тээврийн хэрэгслийн ачаалал эрс нэмэгддэг. Иргэд орон нутгийн замд хяналт шалгалт байхгүй хэмээн хөнгөмсөгөөр найдан хурд хэтрүүлэх, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох явдал ихээр бүртгэгддэг. Тухайлбал өнгөрсөн оны баяраар орон нутгийн замд зам тээврийн ослын улмаас 4 хүний амь нас хохирсон байна. Иймээс ЗЦА-аас олон улсын болон улсын чанартай хатуу хучилттай авто замуудад хөдөлгөөнт эргүүл, пост ажиллуулж хурд хэмжих, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох явдлыг таслан зогсоох, хамгаалах бүсний хэрэглээн дээр тавих хяналтыг сайжруулах, замын хөдөлгөөнд оролцож байгаа тээврийн хэрэгслийн техникийн бүрэн бүтэн байдалд тавих хяналтуудыг эрчимжүүлэн ажиллана.
4. Баярын өдрүүдийг угтаж иргэд, олон нийтэд цаг агаарын нөхцөл байдал, замын хөдөлгөөний ачааллын мэдээлэл, сэрэмжлүүлгийг Авто радио 96.3-аар 15-20 минутын зайтайгаар өгөхөөс гадна traffic.police.gov.mn, Замын цагдаагийн алба facebook хаягаар тогтмол өгч ажиллана.
5. Цагдаагийн байгууллагын алба хаагчид баярын өдрүүдээр гарч болзошгүй зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, иргэдийг аюулгүй зорчуулах зорилгоор өндөржүүлсэн бэлэн байдалд бүрэн бүрэлдэхүүнээр болон ХСИС-ын сонсогчидтой хамтран та бүхний амар амгалангийн манаанд ажиллана.Иймд иргэд та бүхэн зохицуулагчийн дохио, заавар, замын хөдөлгөөний дүрмийн дагуу оролцох, алба хаагчийн тавьсан хууль ёсны шаардлагыг биелүүлж хамтран ажиллана гэдэгт итгэж байна.