“...Миний бие, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагчаар Та бүхнийхээ итгэл дэмжлэгээр сонгогдож, дөнгөж сая Монгол Улсын Үндсэн хуулийн дагуу тангаргаа өргөлөө. Та бүхнийхээ өндөр итгэлийг би, шаргуу зүтгэлээр хариулан ажиллахаа энд дахин тангараглаж байна...” Энэ бол Х.Баттулга Монгол Улсын тав дахь Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсоныхоо дараа Үндсэн хууль дээр гараа тавьж, тангараг өргөх үеэрээ хэлсэн үг. Түүнээс хойш хоёр жилийн хугацаанд юу болж өнгөрснийг энд дурдах нь илүүц. Харин Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хэлэлцэж байгаа энэ цаг үед тэрбээр Тамгын газрын даргаараа дамжуулан нэгэн ноцтой мэдэгдэл хийсэн нь түүнийг огцруулах, Төрийн тэргүүнээс эгүүлэн татах нөхцөл үүсгэж магадгүй байна.
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболдын хэлснээр “Үндсэн хуулийн 3 дугаар зүйлийн 1-д заасны дагуу Засгийн бүх эрх мэдэл ард түмний мэдэлд байдаг нь тунхаг биш гэж үзэж байгаа юм бол засаглалын хэлбэрээ ард түмнээс одоогийн ээлжит болон ээлжит бусаар явуулах сонгуулийн саналын хуудаст заавал бич. Монголын ард түмэн Ерөнхийлөгчийн засаглалтай байх уу, парламентын засаглалтай байх юм уу гэдгийг асууя. Монголын ард түмэн ямар засаглалтай байх вэ гэдгээ сонгож, ард түмний зааврын дагуу УИХ шинэ Үндсэн хуулиа боловсруулаад тарах ёстой.
Ард түмэн Ерөнхийлөгчийн засаглалыг сонговол Ерөнхийлөгч ард түмнээсээ, парламентын засаглалыг сонговол Ерөнхийлөгч парламентаасаа сонгогдох ёстой. Аль замаар нь явах вэ гэдгээ ард түмнээсээ заавал асуух хэрэгтэй. Ингэхгүй бол одоогийн Үндсэн хуулиа сайжруулаад явна гэтэл бодитой өөрчлөлт орсонгүй” хэмээн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга үзжээ.
Сонирхолтой нь, Тамгын газрын даргаараа дамжуулсан Ерөнхийлөгчийн энэ санал Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалын 1.1.4-ийг дагаж мөрдөхөд эргэлздэгээ илэрхийсэн төдийгүй Үндсэн хуулийн ноцтой зөрчил гэдгийг хуульчид хэлж байна.
Уг заалтад “Хүний эрх, эрх чөлөө, хууль дээдлэх зарчим, парламентын засаглалд суурилсан, нийгмийн тогтвортой байдлыг хангасан ардчилсан төрийн тогтолцоо нь үндэсний аюулгүй байдлыг хангах баталгаа мөн” хэмээн бичсэн байдаг. Мөн Монгол Улсын Их Хурал бол төрийн эрх барих дээд байгууллага мөн бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү Улсын Их Хуралд хадгална гэсэн Үндсэн хуулийн заалт бий.
Гэвч Ерөнхийлөгчийн засаглалтай байх уу, парламентын засаглалтай байх юм уу гэдгийг асуух саналыг гаргаснаараа Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Үндсэн хуулийн цэцэд дуудагдаж нөхцөл үүсч байх шиг. Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг дагасан ч тэрбээр засаглалын хэлбэрээ ийн үгүйсгэчихжээ. Учир нь, Үндсэн хуулийн 30.2-т “Ерөнхийлөгч сонгогдсоноосоо хойш гуч хоногийн дотор “Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, ард түмнийхээ эрх чөлөө, үндэсний эв нэгдлийг эрхэмлэн хамгаалж, Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж, Ерөнхийлөгчийн үүргийг шударгаар биелүүлэхээ батлан тангараглая” хэмээн Улсын Их Хуралд тангараг өргөнө” хэмээн заасан байдаг. Гэтэл Үндсэн хуулийг дээд сахих тухайгаа УИХ-ын өмнө тангарагласан Ерөнхийлөгч засаглалын тогтолцоогоо үгүйсгэж, түүнээсээ няцав. Одоо иргэдийн зүгээс мэдээлэл гаргаж, маргаан үүсгэсэн тохиолдолд Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг тангаргаасаа няцсан, Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг Цэц хэлэлцэх учиртай. Тэндээс ямар шийдвэр гарахыг цаг хугацаа харуулах ч, засаглалын салаа мөчрөө хөрөөдөж, Үндсэн хуулийн заалтаа баллуурдаж, хамгийн гол нь өргөсөн тангаргаасаа няцсан гэх асуудал нь Ерөнхийлөгчид хасах оноо болж буух нь тодорхой.
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (39)