Боловсруулсан хар цаасан дээр алтаар бичсэн “Жадамба” судрыг “Ebay” онлайн дуудлага худалдааны сүлжээгээр 29 мянган ам.доллараар зарж байна.
Монголд ховордсон судрыг зарах тайлбарт “Монголын буддын шашны хар судар. Зурагтай, маш ховор. 67x19 см хэмжээтэй, 313 хуудастай. Зургаан хуудас нь зурагтай, зарим нь цэнхэр өнгийн цаасан дээр бичигдсэн” хэмээн бичжээ.
“Жадамба” буюу хоосон чанарын 8000 шүлэг бүхий номыг Германы иргэн борлуулж байх магадлалтай юм. Учир нь зард бүтээгдэхүүнийг авч болох байршлыг Германы Нурнберг хот хэмээн тэмдэглсэн байгаа юм.
“Жадамба” судар нь ‘Танжуур”-ын нэр томъёо буюу хураангуй хувилбар гэсэн үг юм. Бурхны номыг хүний өвөрт багтаавал шашин сөнөнө хэмээн сүсэглэдгээс “Жадамба”-ыг зөвхөн үүрч явахаар том хэвлэдэг уламжлалтай. Монгол хэлнээ хоосон чанарын 8000 шүлэгт номыг найман удаа орчуулж, 100 гаруй удаа төвдөөр барласнаас хамгийн жижиг нь Вангийн хүрээний “Жадамба” бол хамгийн том нь Энх-Амгалангийн “Жадамба”. Мөн VIII Богдын нандигнадаг байсан хоёр боть зэс барын “Жадамба" бий. Монгол Улсын тусгаар тогтнолд зориулан бүтээсэн эл судрыг Далай Чойнхор ван Оросоос зэс авчирч, өөрийн хошууны 54 сүм хийдийн дархчуулыг цуглуулж хийлгэсэн түүхтэй.
Эл судар нь XIX зууны сүүл XX зууны эхэн үеийн хүрээ дэгээр хийсэн, өнөө цагт монголд нүдний гэм болсон ховор эд хэмээн тодорхойлогдож байгаа. Гэтэл судар хэрхэн германд хүрч, худалдаалагдах болсон нь тодорхойгүй байна.
Г.Үжин
