Монголын ардчилал цэл залуу буюу 26-хан насандаа намын дарга З.Энхболдынхоо гар дээр амьсгал хураах нь. Тэрбээр өнөөдөр Монгол төрийг АН-ын нэр хүндтэй хамт самарч байна.

Уг нь АН 2012 онд түүхэнд байгаагүй ялалтуудыг авч чадсан. Анх удаа 2012 оны  УИХ-д  хамгийн олон суудалтай болсон. Мөн орон нутгийн  сонгуульд таваас бусад бүх аймагт анх удаа ялалт байгуулсан. Цаашлаад АН-ын Ерөнхийлөгч улиран сонгогдсон гээд 4 дараалсан ялалтыг авч чадсан юм. Энэ нь АН түүхэндээ анх удаа “гэрлийн хурдаар” дараалсан ялалтыг авсан үе. Мөн АН-ын Засгийн газар сүүлийн 10 жилд хийгээгүй бүтээн байгуулалтын ажлуудыг эхлүүлсэн. Тодруулбал, 21 аймгийг холбосон хатуу хучилттай зам, “Гудамж” төслийн ажлууд, дотоодын томоохон үйлдвэрүүдийг хөдөлгөж эхэлсэн гээд жагсаавал уртаас урт дараалал гарна. Энэ бүхэнд АН-ын нэр хүнд гэрлийн хурдаар өсч,  ирэх сонгуульд баараггүй ялалт байгуулах нь гэсэн итгэл олон нийтийн дунд байв.

Гэтэл дээрх бүх төлөвлөгөө Засгийн газрыг томилдог, огцруулдаг, хянадаг УИХ-ын дарга, засаглаж байгаа АН-ын дарга гээд хоёр том албан тушаалыг З.Энхболд гэдэг хүн давхар хаших болсноос болж наймхан сарын дотор сарниж алга боллоо.

Одоогоос найман сарын өмнө Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг унагахад МАН-ын 26 гишүүнээс гадна З.Энхболдын “Шонхор” фракцынхан их хувь нэмэр оруулсан. Тэрбээр өөрийн фракцын гишүүдийг чуулганы хуралдаанд суулгаж санал өгөх боломжгүй болгосноор хэдхэн хүний саналын зөрүү гарч Шинэчлэлийн Засгийн газар огцорсон.  МАН-тай нийлж Засгийн газраа унагах болсон “ЗЭ”-ийн зорилго нь  АН-ын эрх мэдлийг гартаа авахад оршиж байсан гэж хэлж болно. Тийм ч учраас Н.Алтанхуягийг шахаанд оруулж АН-ын даргын албан тушаалыг гартаа авсан.  Үүний дараа тэрбээр намынхаа Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг хүртэл сольж оронд нь өөрийнхөө тойрон хүрээлэгчийг тавив. Ингээд л тэрбээр одоо АН-ын даргынхаа албан тушаалыг ажиглаж гүйцэтгэх зөвлөлийг тас атгачихаад сууж байна. Цаашлаад гүйцэтгэх зөвлөлөөрөө Монгол төрийн ажлыг удирдах гэж оролдож буй.

Сүүлийн үед улс төрд өрнөж буй гол үйл явдал болох МАН-ыг Засгаас хөөх ажлыг тэрбээр намынхаа гүйцэтгэх зөвлөлөөр хийлгэх гэж байгаа. Үүгээр далимдуулж Ч.Сайханбилэгийг унагах гэж буй нь тодорхой. Гэхдээ Ерөнхийлөгчийн хэлсэнчлэн ард түмэн тэнэг биш юм болохоор эдний хэн нь, хэн бэ гэдгийг ялгаж, салгаж байгаа. Ер нь З.Энхболдын хувийн улс төрийн тоглолтоос болж Монгол төрийн ажил цалгардаж, тогтворгүй байх ёсгүй гэж хүмүүс ярьж эхэллээ. Нөгөөтэйгүүр тэрбээр энэ бүх үйлдлээрээ АН-ын нэр хүндийг л навс унагаж байна. Түүний энэ үйлдэл “АН дотооддоо зөрчилтэй, уг зөрчлөөсөө болж улс орныг хохироодог” гэсэн иргэдийн дундах ойлголтыг улам гүнзгийрүүлж байгаа юм. Хэрвээ энэ байдлаараа байвал АН ирэх сонгуульд ялалт байгуулж чадахгүй. Тэр үед З.Энхболдоос хариуцлага нэхэх ёстой гэж ярих ч хүмүүс байна. Учир нь АН-ыг муухай харагдуулах бүх ажлыг тэр л хийсэн. Тэгэхээр ирэх сонгуульд АН ялалт байгуулахгүй бол бүх хариуцлагыг түүнд үүрүүлэх ёстой гэж хэлэх хүмүүс байна. Нөгөөтэйгүүр ийм увайгүй улс төр хийж улс орныг самардаг хүнийг хэрэггүй даргаараа томилдог байж гэж амаа барих гишүүд сүүлийн үед АН дотор олон болсон гэнэ. Тэр бүү хэл АН-ын зарим гишүүд Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрыг огцруулахын эсрэг хөдөлж, З.Энхболдоос зугатаах төлөвлөгөө боловсруулсан гэж эх сурвалж мэдээлж байна. Тодруулбал, АН-ынхан З.Энхболдоос муриж хөдөө, гадаа явахаар бэлтгэж эхэлжээ. Тэгэхээр Засгийн газрын бүтцэд өөрчлөлт оруулах асуудал хэсэгтээ намжина гэсэн үг.

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж уржигдар парламентад суудалтай нам, бүлгийн дарга нарыг хүлээн авч уулзахдаа Ч.Сайханбилэгийг бүх зүйлийг гартаа ав. Асуудлуудаа шийдвэрлэ. Нам доторх асуудлаа ч эрх мэдэлдээ ав гэж хэлсэн. Түүний энэ үг Ч.Сайханбилэгийг намын дарга бол гэж хэлж буйтай агаар нэг сонсогдов. Цаашлаад З.Энхболд шиг нөхрөөр төр засгаа битгий самруул гэж хэлж буй мэт байлаа. Уг нь манайхаас бусад парламентын засаглалтай оронд эрх барьж буй намын дарга нь Ерөнхий сайдын үүргээ гүйцэтгэдэг. Энэ нь тухайн нам бодлогоо саадгүй хэрэгжүүлэхэд оршиж байгаа юм. Тэгэхээр ном журмаараа бол Ч.Сайханбилэг намын дарга байхаар байгаа биз. Гэтэл З.Энхболд гэдэг хүн АН-ыг хувийн өмч шиг санаж гүйцэтгэх зөвлөлөөр нь шийдвэр гаргуулж түүгээрээ Засаг төрийг удирдах гэж хууль зөрчин сууна.

Хамгийн гол нь тэр Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгчийн аль нь ч биш. Ердөө л АН-ын дарга. Олонхи ч биш, олон суудалтай, хамтарсан Засгийн газрын нэг намынх нь л дарга. УИХ-ын дарга бол УИХ-ын 76 гишүүний нэг болохоос 76 гишүүнийхээ дарга биш. Харин хурал удирдах, зохион байгуулах, УИХ-ыг төлөөлөх зэрэг илүү эрхүүдээр нь түүнийг спикер гэж ялган индэрт суулгадаг. З.Энхболд бол УИХ-ын дарга гэдгээрээ УИХ-ыг, АН-ын дарга гэдгээр намаа, энэ хоёр албан тушаалынхаа хамтаар Засгийн газрыг ч атгаж, хянаж байна. Зүй нь Засгийн газар бол УИХ-ын хяналтад байх ёстой болохоос ганц УИХ даргын хараан дор явах учиргүй юм ш дээ. Гэтэл зарим хүнд Ч.Сайханбилэг Хэрэг эрхлэх газрын дарга хэвээрээ, харин “Зэ” нь Ерөнхий сайд мэт харагдаж байна. Гэхдээ энэ нь түүнийг муухай харагдуулж байгаа учир 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дэмжих шаардлагагүй хүн байна гэдгийг улам баталж байна.

Т.Энхэлээ