
АН-ын 28-ын жагсаалт тун сонирхолтой гарсан. Тойргоосоо жийгдсэн УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин хамаг таамгийг хага эвдэн жагсаалтын гуравдугаарт орж ирлээ. Тэрээр улстөрчийнхөө хувьд богино хугацаанд үндэсний хэмжээнд танигдаж, өөрийн гэсэн дэмжигчидтэй болсон боловч намын сахилга батад төдийлөн сайн суралцаагүй нь харагддаг. Өөрийг нь дэмжиж гаргаж ирсэн намынхаа гишүүдийг УИХ-ын гишүүн болсныхоо дараа мартаж орхисныхоо горыг Х.Тэмүүжин эхлээд ҮЗХ-ны гишүүнээс, дараа нь тойргоосоо мултарч амссан. Магадгүй УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэтэй таагүй харилцаатай байдаг нь азгүйтэлд нөлөөлдөг л байх. Хэрэв АН-ын генсек Д.Эрдэнэбат өөрөө байр ухран байж дэмжээгүй бол Х.Тэмүүжин гишүүн ирэх дөрвөн жилд гудамжинд лааз өшиглөх байлаа. МАН-ын генсек намынхаа жагсаалтын хоёрдугаарт эрэмбэлэгдэж байхад АН-ын генсек Д.Эрдэнэбат нэр цэвэр гишүүнээ авч үлдэхийн төлөө хувийнхаа эрх ашгийг хойш тавьж чадлаа. З.Энхболд, Ч.Сайханбилэг гишүүн, генсек Д.Эрдэнэбат нарын хувьд яахын аргагүй АН-ын нүүр царай учраас эхний тавд эрэмбэлэгдлээ. АН энэ удаагийн сонгуулиар эмэгтэйчүүдийг дэмжиж, жендерийн мэдрэмжтэй гэдгээ харуулав. Тус намын жагсаалтын эхний арав дотор хоёр эмэгтэй нэр дэвшигч байгаа нь УИХ-д нэг ч эмэгтэй гишүүнгүй АН-ын хувьд дэвшил байлаа. АН 28-ын жасгаалтаа гаргахдаа Р.Гончигдорж, Л.Гансүх, Р.Бурмаа нарын туршлагатай хүмүүсээс гадна И.Нарантуяа, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Л.Пүрэвсүрэн, М.Батчимэг, дэд сайд асан А.Гансүх, судлаач Ж.Батболд гэсэн салбар салбарын төлөөлөл болсон харьцангуй нэр цэвэр хүмүүсийг дэмжсэн нь харагдана. Төрийн ордонд насаараа суусан, олон жил дарга хийсэн хүн манай намын жагсаалтад байхгүй гэж АН-ынхан хэлж байна лээ. Мэдээж хэрэг АН доторхи фракцууд тохиролцсон л байх. АН-ын дарга Н.Алтанхуягийн хувьд намынхаа дотоод эв нэгдлийг хангах тактик баримталсан учраас “Алтан гадас”-аас олон хүн нэр дэвших эрхээ авч чадалгүй үлдсэн, эсвэл жагсаалтын хойгуур бичигдсэн гэсэн яриа ч гарчээ. Нийтлэлч Баабар, сайд асан С.Ламбаа нар сонгуулийг өнжөөгүй, Э.Бат-Үүл нийслэлийн ИТХ-ыг сонгоогүй, Да.Ганболд, Р.Амаржаргал нар тойрогт өрсөлдөөгүй бол АН-ын жагсаалт улам илүү чансаатай болох байсан гэх бяцхан харамсал зарим хүнд төрсөн байхыг үгүйсгэхгүй.
МАН-ын хувьд туршлагатай улстөрчдөөр жагсаалтаа эхлүүлжээ. С.Батболд, У.Хүрэлсүх, Д.Дэмбэрэл, Ө.Энхтүвшин, Д.Лүндээжанцан гээд эхний таван нэр дэвшигчийн хэнийг ч сул гэхгүй. Бүгд УИХ-д хоёроос дээш удаа сонгогдсон, нийгэмд танигдсан улстөрчид. УИХ-ын өмнөх сонгуулиар МАН-ыг удирдаж орж 45 суудалтай болгосон УИХ-ын гишүүн С.Баярыг жагсаалтын дээгүүр бичигдэнэ гэсэн таамаг байсан ч тэрээр энэ удаагийн сонгуулийг өнжихөөр болсон нь цочир мэдээ байлаа. Эрүүл мэндийн шалтгаанаар Ерөнхий сайдын албаа өгсөн тэрээр АНУ-д удаан хугацаагаар эмчлүүлэх болсон учраас нэр дэвших, сонгуулийн кампанид оролцох боломжгүй болжээ. Магадгүй тэрээр биеийн байдал нь дээрдвэл дараа жил болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж магадгүй л юм. Ямартай ч МАН энэ удаад С.Баяргүйгээр сонгуульдах нь. С.Баяраас гадна улс төрийн амьдралаас завсарлага аваад байгаа Ерөнхийлөгч асан Н.Багабандийн нэр жагсаалтад байсангүй. Н.Багабанди төрийн тэргүүний албаа өгөөд багагүй хугацаа өнгөрсөн ч Монголын топ-10 улстөрчийн жагсаалтад нэлээд дээгүүр байр эзэлсэн хэвээр байсан юм. МАН-ын эмэгтэйчүүд 28-ын жагсаалтынхаа нэлээд хойхнуур эрэмбэлэгдлээ. Эхний арав дотор сэтгүүлч Д.Сарангэрэлээс өөр эмэгтэй нэр дэвшигч байхгүй байгаа нь УИХ дахь эмэгтэй гишүүдийн тоог өсгөх магадлалыг нэмэгдүүлсэнгүй. Харин Ж.Энхбаяр, Я.Содбаатар, Л.Оюун-Эрдэнэ, Ж.Цолмон, Б.Батцэцэг гэсэн залуучуудыг жагсаалтад оруулсан нь шинэ үеэ дэмжсэн хэрэг байлаа. Эдгээр залуус УИХ-ын гишүүн болдоггүй юмаа гэхэд сайд, дэд сайд, төрийн нарийн бичгийн дарга болох магадлал өндөрслөө гэсэн үг.
Бусад намуудын хувьд жагсаалтаа чансаатай гаргаж чадсангүй. Жишээ нь, МАХН, МҮАН-ын “Шударга ёс” эвсэл гэхэд Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр, түүний хүү, бас түүний өмгөөлөгч гэх мэтээр тойрон хүрээлэгчдээс бүрдсэн гэр бүлсэг жагсаалт гаргасан байна. Нийтлэлч Баабар энэ эвслийн нэр дэвшигчдийг “гологдогсдын цуглуулга” гэж нэрлэсэн. ИЗ-НН-ын хувьд хамгийн өндөр рейтингтэй байсан УИХ-ын гишүүн Д.Энхбат сонгуульд нэр дэвшилгүй өнжиж, жагсаалтаа тэргүүлсэнгүй. ИЗ-НН-ын гурван даргын нэг, нэр хүндээрээ баргийн улстөрчийг дагуулахгүй Д.Энхбат уг нь дэвшсэн бол намдаа багагүй санал, нэмэх оноо цуглуулах байсан тухай сэтгэгдлүүд интернэтээр дүүрэн хөвөрч байна.
Б.Түвшинтөгс