Энэ долоо хоногт улс төрд өрнөсөн онцлох үйл явдлыг тоймлон хүргэж байна. УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат “Ростех”-ийн бичгийг ил болгохыг шаардлаа УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат “Эрдэнэт” үйлдвэр ХХК-ийн 49 хувьтай холбоотой асуудлаар даваа гарагт мэдээлэл хийсэн юм. Тэрбээр “2016 оны зургадугаар сарын 9-ны анхдугаар хурлын мэдээллийг ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ нийтэд ил болгосон байна. Энэ бол зөв шийдвэр. Гэхдээ үүнийг “Ростех”-ийн бичгийг орчуулалгүй орхигдуулсан байна. Энэ бичиг дээр яагаад төр энэ мөнгийг гаргах боломжгүй болсон гэдгийн хариулт бий. Энэ бол ОХУ хувь эзэмшлээ зарахаар хандсан захиа. Энэ хувьцааг зарахын тулд төлбөрийн хугацааг ажлын 12 хоногоос доошгүй тогтоосон. 12 хоног бол хаалтын өдөр байсан. Энэ бичиг 2016 оны зургадугаар сарын 01-нд үйлдэгдэж ирсэн захидал. Ажлын 12 хоногт багтан “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг худалдаж авч чадах уу, үгүй юу гэдэг асуудал үүссэн. Засгийн газар үүнийг хэлэлцээгүй биш, хэлэлцсэн. Төр өөрөө худалдан авах боломжгүй байсан. Яагаад гэвэл УИХ-ын ээлжит чуулган завсарласан байсан. Дараагийн УИХ бүрдэхэд үүнийг хэлэлцэх боломжтой байсан ч хэтэрхий улстөржилт орсон. “Хүний нохой идэхээр өөрийн нохой ид” гэдэг. Тиймээс л Монголдоо “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг худалдан авах улс төрийн шийдвэр гаргасан. Энэ нь ч зөв байсан. Эрдэнэтийн 49 хувийн хулгай гэдэг бол өөр асуудал. ОХУ-аас акцаар худалдах санал болгосныг Монголын төр хэлэлцээд Монголд оруулж ирсэн нь хулгайн үйлдэл биш. Энэ бол улс төрийн шийдвэр. Би Засгийн газрын шийдвэрийг зөв гэж харж байна. Учир нь хүн бүр өнөөдөр Эрдэнэт үйлдвэрийн шийдвэрийг харж байна. Хувийн ч байна уу, төрийн ч байна уу. Энэ үйлдвэр 100 хувь Монголын өмч болсон. Үүнийг хэн ч буруутгаж чадахгүй. Ганцхан цаашид ажиллахдаа улс төрийн хэлээр биш эдийн засгийн хэлээр ярьж ажилладаг байгаасай. Нэг танилцуулгад гарсан байна лээ. 2016 онд ОХУ-ын тал Эрдэнэтийн 49 хувийг эзэмшдэг хувьцаатай байх үедээ 70 гаруй тэрбум төгрөгийн татвар улсад төлсөн байдаг. Харин 2018 онд энэ мөнгө ес дахин нэмэгдсэн байна. Тэгэхээр ОХУ-ын хувь Монголд орж ирснээр манай улсад эдийн засгийн хувьд ашигтай болсон гэдгийг тоон хэлээр нотолж байна” өөрийн тайлбарыг хийсэн юм. Г.Зандашатарын айлчлал ба С.Баярцогтын “хулгай” УИХ-ын дарга Г.Занданшатар тэргүүтэй Ц.Гарамжав, О.Баасанхүү, Л.Болд, Т.Аюурсайхан, М.Оюунчимэг, Б.Пүрэвдорж нарын Их хурлын гишүүд энэ сарын 11-15-нд Швейцарийн Холбооны Улсын Үндэсний зөвлөлийн даргын урилгаар албан ёсны айлчлал хийсэн билээ. Айчлалын хүрээнд Швейцарийн Холбооны Улсын Үндэсний зөвлөлийн дарга Марина Кароббио Гүшэттитай албан ёсны хэлэлцээ хийж, улмаар Үндэсний зөвлөлийн үйл ажиллагаа, парламентын дэгийн зохицуулалттай танилцсан байна. Мөн Монгол Улс, Швейцарийн Холбооны Улс хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 55 жилийн ойн хүндэтгэлийн ёслолд оролцсон гээд хэд хэдэн удаагийн уулзалт хийж хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар санал солилцсон байдаг. Тэр дундаа тус улсын Төрийн зөвлөлийн гишүүн, Төрийн зөвлөлийн Гадаад харилцааны байнгын хорооны дарга Филиппо Ломбарди, Гадаад хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Паскал Баерисвил, Сангийн яамны Олон улсын санхүү хариуцсан Төрийн нарийн бичгийн дарга Даниела Стоффел нар Монгол Улсын Их Хурлын даргад бараалхсан юм. Албаны шугмаар хэд хэдэн хэлэлцээрт хүрсэн тус айлчлалын үеэр сонирхол татсан нэгэн явдал болсон байна. Энэ нь тус улсын зүгээс гишүүд Сангийн сайд асан С.Баярцогтын офшшор данстай холбоотой баримтыг өгсөн явдал юм. Тодруулбал, УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан энэ талаар "Credit Suisse AG" банк дахь С.Баярцогтын ам.долларын гурав, еврогийн хоёр нийт таван дансны 2008.09.30-наас 2013.12.31 хугацааны гүйлгээний дэлгэрэнгүй хуулгыг Монголын талд хүлээлгэж өгснийг авч ирлээ. Гадаад харилцааны яамаар дамжиж, АТГ-т хүргэгдэж байна. Оюутолгойн гэрээтэй холбоотой харилцаа тогтоогдвол гэрээг дахин авч үзэх эрх зүйн үндэслэл болох чухал ач холбогдолтой” хэмээн өөрийн цахим хуудсаараа дамжуулан мэдээлсэн юм.Тиймээс энэ хэрэг ирэх долоо хоногийн улс төрийн халуун сэдвийн нэг нь яах аргагүй энэ юм дамжиггүй.
Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх энхийг сахиулагч дайчдаа эргэлээ
Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх дэлхийн хамгийн цэг, омог хоорондын мөргөлдөөнтэй Бүгд Найрамдах Өмнөд Суданд үүрэг гүйцэтгэж байгаа цэргүүдээ эргэлээ. Хүлээсэн үүргээ нэр төртэй биелүүлж байгаад нь Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх Засгийн газрын нэрийн өмнөөс болон хувиасаа баяр хүргэн талархал илэрхийлж, төрийн одон, медаль гардуулж өгсөн юм. Мөн цэргийн алба хаагчдын ахуй амьдралыг дээшлүүлэх, мэргэшүүлж, чадавхижуулах талаар ярилцсан байна. Монгол цэргүүд НҮБ-ын мандат дор 2012 оноос хойш үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Хурандаа Д.Жавхланбаяр ахлагчтай наймдугаар ээлжийн цэргүүд Бентю хотод, 114 мянган дүрвэгч байрладаг хуаранг хамгаалж байгаа аж. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд НҮБ-аас БНӨСУ-ын Бентю хотыг зохицуулж байгаа хатагтай Хироко Хирахира бараалхсан. Тэрбээр өнгөрсөн оны есдүгээр сард НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 73 дугаар чуулганд оролцон үг хэлэхдээ дайн дажингүй, амар амгалан, эх дэлхийн төлөө нэгдэн ажиллахыг уриалж байсан юм. Монгол Улс гадаад бодлогын нэг чухал хүчин зүйл болох энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцон НҮБ-ын өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлэхэд анхаарч байдгаа хэлсэн аж Харин хатагтай Хироко Хирахира Монгол цэргүүдийн бие, сэтгэл зүй, ур чадварыг өндрөөр үнэлж байгаагаа илэрхийлсэн. Мөн элдэв зөрчил гаргалгүй, дүрвэгсэдтэй хүнлэг харилцаж, монгол хэл заах гэх мэтээр сэтгэл гаргаж байдагт баяртай байдгаа хэлсэн юм.
“Манан-мафи”-ийн хамсаатан С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбаттай хариуцлага тооцох ёстой гэв
Ардчилсан намын удирдлагад үүрлэсэн “МАНАН-МАФИ”-ийн хамсаатан С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбат нарт хариуцлага тооцож, намын удирдлагаас цэвэрлэхийг Ардчилсан намын гишүүд шаардаж, пүрэв гарагт мэдээлэл хийсэн. Ардчилсан намын гишүүдийн хэлснээр нам дамнасан “МАНАН-МАФИ” өнгөрсөн жилүүдэд Монголын ард түмний баялгийг цөөхөн гэр бүлийн гарт төвлөрүүлж, хууль шүүхийн системийг өөрсдийн хяналтанд оруулж, бусармаг үйлдэл болон булхай луйвраа хамгаалуулдаг мафийн сүлжээ бий болгосон гэсэн юм. Түүнчлэн “МАНАН-МАФИ” нь улс төрийн намуудын удирдлагыг эзлэн авч улмаар Монголын төрөөр өөрсдийн хүссэн шийдвэрээ гаргуулдаг хязгааргүй эрх мэдлээ тогтоосон байсныг ард түмэн сүүлийн үед өрнөж буй үйл явдлуудаас мэдэж авсан. Ардчилсан намын удирдлага болох С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбат нар нь өнгөрсөн хугацаанд хэлсэн үг, хийсэн үйлдэл бүрээрээ өөрсдийгөө “МАНАН-МАФИ”-ийн хамсаатнууд гэдгээ бүрэн нотоллоо. Тухайлбал, 60 тэрбумын гэх схемээр төрийн эрхэнд гарсан бүлэглэлийг өмөөрөн хамгаалж, 60 тэрбумын гэх хэргээр УИХ дээр нээлттэй сонсгол хийж хэлэлцэе гэхэд дэмждэггүй зэрэгүйлдлээрээ нотолсон. Мөн Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг луйврын замаар авах үйл явцад оролцож, энэ бусармаг үйлдлээ өнөөдрийг хүртэл улайран хамгаалсаар байна. “МАНАН-МАФИ”-ийн хамсаатан С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбат нар нь бүлэглэлийнхээ эрх ашигт нийцсэн шийдвэрээ тулгаж, намын бүлгээ бодлогоор зангидаж чадаагүйн улмаас УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг тархад хүрч, парламент дахь хяналтын тогтолцоо үгүй болж, намын рейтинг урьд хожид байгаагүй доод түвшиндээ хүрлээ. Тиймээс АН-ын жирийн гишүүд намын удирдлагад үүрлэсэн “МАНАН-МАФИ”-ийн хамсаатан болох С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбат нарт нэн даруй хариуцлага тооцож, мафийн гараас намаа цэвэрлэж авахыг намын олон мянган шудрага гишүүддээ хандан уриалж байна” гэсэн юм.
Монголчуудыг архичин, биеэ үнэлэгчээр цочоосон Буянгийн Жагаа
“Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”-ийн хэлэлцүүлэг энэ долоо хоногт болсон юм. Энэ үеэр “Буян” компанийн захирал Б.Жаргалсайхан “Монгол ажилчид цагт таван цамц оёж байхад Солонгос ажилчид цагт 10 цамц оёж байна. Аргаа ядаад Солонгос ажилчид авчирсан. Гадаадад очиж ажиллахаараа толгой өндийх завгүй ажиллаж байж 1200 ам.доллар авдаг. Хүйтэн контайнер дотор унтаж, долоо хоногийн долоо хоног 14 цагаар ажилладаг. Гэтэл Монголдоо ирээд 8-9 цаг ажилчихвал хүний эрх яриад хэвтэх юм. “Танайд ямар ажил байна”, “Би ямар ажил хийх үү” гэж асуухын оронд “Хэдэн төгрөгийн цалин өгөх юм бэ” гэж асуудаг. Энэ хөгжингүй орнуудыг дуурайхаа больцгооё. Хүн хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийдэг юм. 1930, 1940 онд Солонгос Улс яг л ийм л байсан. Хүн жаргал даадаггүй юм гэнэ лээ. Гэтэл монголчууд дуусдаггүй олон баяртай. Социалист нийгмийн үед ийм байгаагүй. Хөдөлмөрлө бас дахин хөдөлмөрлө л гэдэг лоозонтой байсан. Би ч гэсэн энэ үгийг хэлчихэе. Хөдөлмөрийн гэрээнд ажил олгогчдын эрх ашгийг нэгдүгээрт тавъя. Уг нь мөнгөтэй хүн нь мөнгөгүй хүндээ санал тавьдаг юм билээ. Худлаа баахан хүнийг хөөрөгдөж ажил хийх хүн алга. Солонгост ажиллахдаа нусаа хацартаа наачихсан хүн танихын аргагүй болдог хэрнээ энд ирэхээрээ бүгд дарга болчихдог. Монголд ажил хийдэг хүн алга. Эрчүүд нь архичин, эмэгтэйчүүд нь биеэ үнэлэгч боллоо” гэж шүүмжилсэн багагүй дуулиан дагуулсан юм.
Цалин хасах шийтгэлийг "устгахаар" боллоо
Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найрууллагын хэлэлцүүлэгийн үеэр цалингаас хасах шийтгэлийг аа сараар төлөвлөснийг УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил дуулгасан юм. Энэ санаачилга нь иргэдэд таалагдах нь дамжиггүй. Гэвч АН-ын зарим гишүүд тус хуулийн төсөлд хэт нэг талын барьсан лобби орсон байна гэж шүүмжилсэн юм.
Р.Хишигжаргал