Социализмын үеэс саалийн үнээ гэгдэж ирсэн Эрдэнэт үйлдвэр байгуулагдсан цагаасаа олон ч даргын нүүр үзэж, олон ч тэрбумаар хохирч ирсэн Үүний нэг нь Жастын Ш.Батхүү гэх цуутай баяны Өмнөд Африкийн "Стандарт" банкинд тавьсан өрийг Эрсдэлийн сангаасаа дарсан явдал байв. Их хурлын гишүүнээс ГОК-ын гэх нэршил зүүсэн Ч.Ганзориг тус үйлдвэрийн босс болсны дараагаас өнөөдрийг хүртэл үргэлжлэх ээдрээт хэргийн эхлэлийг тавьсан бөгөөд тухай үед Ерөнхий сайдаар С.Баяр ажиллаж байв.
Нийслэлийн прокурорын газраас хянаж байгаа Ж.Батхүү, Ч.Ганзориг гэх автортой эл хэрэг дөрвөн Засгийн газрын нүүр үзсэн түүхтэй. Тэгвэл хавтаст хэрэг удахгүй тав дахь Засгийн нүүрийг үзэхээр прокурорын ширээний татуурганд тоосонд дарагдаж байна.
Ш.Батхүү, Ч.Ганзориг гэх автортой эл хэргийг мөрдөн шалгах явцад Ш.Батхүүгийн гэх бүх хөрөнгийг харин Ч.Ганзоригийн хэд хэдэн орон сууцыг битүүмжилсэн талаар хуулийнхан мэдэгдэж байв. Хуулийнхан болоод ЗГХЭГ-ын даргын хэлснээр Ш.Батхүүгийн хөрөнгөний хэмжээ 190 гаруй тэрбум төгрөг гэх.
Харамсалтай нь, эл хөрөнгөний ихэнх нь өөр бусдын нэр дээр аль хэдийнэ шилжчихсэн. Өөрөөр хэлбэл, төрд эргүүлэн авах боломжгүй болсон гэхэд болно.
Яг ийм зүйлээр нэр бүхий улстөрчид өнөөдрийг хүртэл попорч бас шоудаж ирэв. Тэд үүнийхээ шанд шударга гэсэн нэр зүүж, ирэх сонгуулийн замаа зассан бол монголчууд шилний цаанаас чихэр долоохоос хэтэрсэнгүй.
Уг сэдэвтэй мөнхийн нэр холбогдсон, холбогдох ёстой эрхэм бол Ерөнхий сайд асан С.Баяр. Оюутолгойн хэргээр шүүхэд дуудагдаад байгаа тэрбээр цагдан хориход хэдхэн хоног суухдаа “60 хоног, 60 бутархай” гэх номоо бичиж, цагдан хорих төвийн нөхцөл байдал, өөрийг нь хэрхэн нүд үзүүрлэж байсан талаар доголон нулимс унагах шахан байж бичин нийтэлж, олонд хүргэсэн. Цоо шинэ өнгө төрх харсан мэт алмаарснаа нуугаагүй эл ном бусдад таалагдах гэхээсээ илүүтэй эгдүүцлийг нь төрүүлсэн нь олон байх.
Сангийн сайд асан С.Баярцогттой хүзүү, сээрээ холбон байж шүүхийн танхимаар алхахдаа тулаад буй тэрбээр энэ удаа Улсын Ерөнхий прокурор Б.Жаргалсайханд хүртэл захидал бичсэн байх юм. Сэдэв нь мэдээж Оюутолгой. Прокурорын халааснаас гарч шүүхийн халаасанд шургасан эл хэргээр эрхэм сайдтан Улсын Ерөнхий прокурорт захидал хаяглаад ч яах юм билээ гэж бодохоор.
Гэвч түүний гэнэн цагаан мэт харагдах эл үйлдлийн ард хэргийг шүүхээс прокурорт буцаах гэсэн дам нөлөөлөл байхыг үгүйсгэхгүй юм байна.
Нэг үгээр хэлбэл, өдөр хоногийг бутархай нэгжид хувааж, нарийвчилж зүссэн шигээ хэргийг хэрхэн замхруулж, өөртөө ашигтай байхаар төлөвлөсний гэрч нь эл захидал гэж учир мэдэх хүмүүс хэдийнэ дуугараад эхэлж.
Тэгвэл Ерөнхий сайд асан С.Баяр дахиад нэг захидлыг Улсын Ерөнхий прокурорт хаяглах хэрэг гарах бололтой. Учир юу гэвээс, С.Баярын Засгийн газар Эрдэнэт үйлдвэрийн 51 хувийг Английн “Стандарт” банкны Өмнөд Африк дахь салбарт баталгаа гаргаж өгсөн гэх хэрэгт нэр холбогдож байсан. Түүнтэй хамт Сү.Батболдоос эхлээд 2009-2012 оны хооронд төрийн эрхэнд байсан нэр бүхий томчуудын нэрс цагаан толгойн үсгийн дарааллаар холбогдож, АТГ-д дуудагдаж байсан цаг саяхан. Төрийн томчуудыг толгой дараалан онилсон эл хэрэг ирэх сонгуулиас өмнө шүүхэд шилжих эсэх нь эргэлзээтэй. Хамгийн гол нь С.Баярын Засгийн газраас хойш дөрөв дэх Засгийн нүүр үзээд буй эл хэргийг сонгуулиас өмнө шүүхэд шилжүүлж чадвал эрх баригч нам ард түмнээс томоохон дэмжлэг авах нь дамжиггүй. Гэхдээ ийм боломж, бололцоо тун бага болов уу.
Учир нь 2020 он гарснаас хойш олны анхаарал татсан томоохон хэргүүд шүүхэд шилжсэн. Тэдгээрийн нэг нь дээр дурдсан Оюутолгойн гэх хэрэг багтсан ч Ш.Батхүү, Ч.Ганзориг нарын автортой Эрдэнэтийн хэрэг сугарч үлдсэн юм.
Нөгөөтээгүүр, Оюутолгойн гэх том хэрэг шүүхэд шилжсэн энэ цаг үед Эрдэнэтийг мянга сэвээд ч түүнээс илүү гарах нь юу л бол. Ийнхүү Монголын томоохон ордтой холбогдох хэргийн нэг нь шүүхэд, нөгөөх нь прокурорын халааснаас гарахгүй бололтой. Тиймдээ ч Эрдэнэтийн хэрэг тав дахь Засгийн нүүр үзэх нь тодорхой боллоо.
А.Маргад
Сэтгэгдэл (10)