Хууль бус үйлдлийг баруун, солгойгүй хийдэг нэр бүхий улстөрч, төрийн албан хаагчид байна аа. Үйлдсэн хэргийг нь АТГ, прокуророос илчлээд, нотлох баримтаар тогтоочхоод байдал аавын хаалга татдаггүй жишиг өч төчнөөнөөрөө. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга шүүхийн, хуулийн байгууллагад шинэчлэл хийх гэж оролдсон, хийж чадсан гэж магтуулсан. Гэвч өнөөдрийг хүртэл шинэчлэл гээд хэлчих ахиц огтхон ч харагдахгүй л байна. Тиймдээ ч хууль бус үйлдлээр гаршсан улстөрч, төрийн албан хаагчдад шүүхийн байгууллага хар тамга дарж чадах уу гэдэг асуултыг ард түмэн хайх болоод удлаа.
Учир нь УИХ-ын 2020 оны сонгууль болоход хэдхэн хоног үлдлээ. Энэ ч утгаараа сонгуульд горилж буй улстөрчдийн цөөнгүй нь нэр дэвших боломж хуулиар хязгаарлагдмал байх учиртай ч нам, эвслийн зүгээс нүдээ аниад ч болов зүтгүүлэхээр шийдсэн бололтой юм. Яг ийм байдлыг нь эсрэг хүчнээс ашиглаж, хийсэн гэмт үйлдлийг нь олон нийтэд сануулж, хариуцлага нэхэж эхэлсэн нь ард түмэнд ашигтай хувилбар болж хувирав. Хэрэв зээ, шүүх шударга байж чадвал хар тамга даруулах хүмүүсийн нэрс эхнээсээ дурайж байна.
Эрх баригч МАН-ын хувьд УИХ-ын гишүүн М.Энхболд, Б.Ундармаа, Д.Оюунхорол, Б.Батзориг зэрэг 10 гаруй гишүүний нэрс сонгуульд нэр дэвших боломжгүй хүмүүсийн жагсаалтад дурайж байна.
Энэ жагсаалтад УИХ-ын гишүүн Г.Солтан, Д.Дамба-Очир нар албан ёсоор багтсан гэдгийг нийслэлийн Прокурорын газраас хийсэн мэдэгдэл батлагдсан.
Эдгээрийн цаана ЖДҮХС-аас хумсалсан 40-өөд гишүүний нэрсийг монголчууд мартаагүй байх. Хэдхэн хоногийн өмнө ЖДҮ-гийн зээлийг гишүүдэд олгосон хэргээр шүүхэд дуудагдаад буй сайд асан Б.Батзориг өөрийн хүсэлтээр гишүүний бүрэн эрхээсээ чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгсөн билээ. Түүний энэ үйлдлээс харвал намын дарга, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхээр Б.Батзоригоор ЖДҮ-гийн хэргийг хааж, туг тахих гэж буй мэт. Гэвч нөгөө талаасаа Б.Батзориг хэргийг үүрэг замаар бусад гишүүдээ хайцаалах гэж байна уу, эс бөгөөс хэргийг хагалж, үнэнийг дэлгэх гэж байна уу гэдэг ойлгомжгүй байна. Юутай ч шүүх шударга байж чадвал Б.Батзориг тэргүүтэй УИХ-ын тодруулаад хэлбэл, МАН-ын 30 гаруй гишүүн улс төрд хар тамга даруулах нь лавтай.
МАН-ыг тойрсон хэлцэл хуулийн байгууллагын үүд хавиар эргэлдэж байх зуур АН-ын хувьд ч нэр цэвэр байсангүй.
АН-аас туурга тусгаарласан Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж АН-ын угшил хэвээрээ гэдгээ хүү Э.Эрдэнийгээ АН-аас нэр дэвшүүлэхээр болсон. Өдгөө Тавантолгойн хэргээр хуулийн байгууллагад шалгагдаж буй экс Ерөнхийлөгчийн хувьд энэ удаагийн сонгуульд бараг боломж байхгүй. Тиймдээ ч төрсөн хүүгээ ийн өрсөлдөхүүлэхээр зэхэж буй бололтой юм.
Түүнчлэн ичимдэг эрхтний хэргээр хуулийн хаалга татаж байсан Д.Мурат, Эрдэнэс Тавантолгойн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байхдаа эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашигласан хэрэгт унаж, хоёр жилийн ял сонссон ч хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэдгээр хэргээр мултарсан Я.Батсуурь, Уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэрийн блансын бус хүдрээр тэрбумтан болсон гэх Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга асан П.Цагаан, бүхэл бүтэн 24500 хүнийг залилсан гэх дуулианы эзэн буюу “зэс Эрдэнийн хувь” компанийн босс Д.Алтанхуяг, Түлш эрчим хүчний дэд сайдаар ажиллаж байхдаа авлигын хэрэгт нэр холбогдож явсан Д.Доржпүрэв, “Эрдэнэс Монгол” ХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байхдаа эрх мэдлээ урвуулан ашигласан хэрэгт буруутгагдаж, шүүхэд дуудагдаад буй Б.Бямбасайхан, Хөх хот дахь консулаар суухдаа хууль бус зүйл хийсэн гэж албан тушаалаасаа буусан Д.Мөнх-Эрдэнэ гээд уртаас урт хар жагсаалт үргэлжилнэ.
АН, МАН-ын хар жагсаалт ийн үргэлжлэх хооронд бусад нам, эвслүүд ч гэсэн тийм нэр цэвэрхэн биш. Тэдний дунд улстөрийн хар тамга даруулах хэмжээнд хэдийнэ хүрсэн олон хүн бий.
Үе үеийн улстөрчид эрх мэдэл, албан тушаалын төлөөх дайнаа “АРД ТҮМНИЙ ТӨЛӨӨ” гэсэн үгээр халхавчилсаар шүүхийн өмнө ч, ард түмний өмнө ч хариуцлага хүлээж ирсэнгүй. Тэгвэл энэ бүхэнд цэг тавьж, шударга үнэний дуу хоолой болсон улстөрчийг сонгох ёстойг ард түмэн шаардаж байна. Ард түмний, нийгмийн хүсэл шаардлага биелэлээ олоход хуулийн байгууллага хараат бусаар бие даасан байдлаар ажиллах нь чухал. Тиймдээ ч шүүхийн байгууллага шударга байж, хэрэг нь шүүхэд шилжсэн нэр бүхий улстөрчдөд хар тамга дарж байж эрх мэдлийн төлөө тэмцэгчдэд анхааруулга болох нигууртай. Тиймдээ ч Монголын шүүх бага ч гэсэн шударга байж, эрх мэдлийн төлөө албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, ашиг хонжоо хайсан тэдэнд хар тамга дарж чадна гэдэгт итгэж байна. Ард түмний итгэлийг бүү алдаарай гэж шүүгчдээсээ гуйя.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (3)