Төр, нийгмийн зүтгэлтэн С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийн учиг өнөөдрийг хүртэл хөврөх хугацаандаа Монголд шударга бусын хонгил бий, түлхүүрийг y, Монголын төрийн тэргүүн атгаж, хууль хүчний удирдлагууд түлхүүрддэг гэдгийг батлан харуулсан биз ээ.
Хэрэг ингэж эхэлсэн. С.Зориг агсны хувьд одоогоос 22 жилийн тэртээ жаргал, зовлонгоо хамтдаа элээж ирсэн хайртай ханиа хэргийн цор ганц гэрчээр үлдээж, нарт хорвоогоос халихаас ганцхан шөнийн дараа Ерөнхий сайдаар томилогдох учиртай байв. Гэрчийн мэдүүлгээр аман зураг зуруулсан, эрэн сурвалжлах ажил зохион байгуулсан. Гэвч хэрэг илрээгүй. Гэтэл гэв гэнэтхэн л хэрэг илэрлээ гэх дуулиан 2016 онд дэгдэж, гэмт этгүүдийг цагдан хорьсон, хэргийг шүүхэд шилжүүллээ гэсэн мэдээлэл цацагдах болов. Иргэд ч үүнд нь итгэж хэргийг илрүүлсэн мөрдөгчдөд талархсан, талархлын бялууны ихэнх хувийг тухайн үеийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хүртсэн. Үйл явдал яг ингэж өрнөж, цэг тавигдсан.
ГЭВЧ ХӨШИГНИЙ ЦААНА ЮУ ӨРНӨСӨН БЭ?
Монголд шударга бусын хонгил бий боллоо гэх яриатай зэрэгцээд эзэн нь хэн бэ гэдэг асуулт урган гарч ирсэн. Тэгвэл ажил үүргээ гүйцэтгэсний төлөө албан тушаалаа урвуулан ашигласан гэх хэрэгт буруутгаж, бизнес эрхэлж ар гэрээ тэжээж, улс орны хөгжил цэцэглэлтэд гар бие оролцох гэж яваад бизнесээ булаалгасан зарим иргэн хонгилын эзний нэрийг зарласан юм. Энэ таамаг, мэдээлэл ч оргүйг С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн буруутнуудыг яллах процессоос илхэн харагддаг. Гэхдээ бүхэл бүтэн 18 жилийн хугацаанд илрээгүй байсан хэргийг 2016 онд гэв гэнэтхэн илрүүлж, нэр бүхий хоёр иргэнийг яллах нь хэнд ашигтай байв. Асуултын хариулт мэдээж эрх мэдэл, албан тушаалын төлөөх цусгүй тулааны золиос нь энэ байв.
ХОНГИЛЫН ЭЗЭН ХЭН БЭ?
С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийг илрүүлсэн гэх процесс нь өөрөө зохиол. Зохиол зохиолдоо төгс найруулан бичсэн роман гэдгйг учир мэдэх хүмүүс удаа дараа мэдэгдэж байв. Тэгвэл хэрэг илрүүлсэн гэсэн процесс нь зохиол юм бол автор нь хэн бэ гэдэг асуулт урган гарч ирэх нь дамжиггүй. Асуудал ойлголгомжтой. Зохиол бичсэн хүн хэргийн захиалагч бөгөөд хонгилын эзэн, хэрэгжүүлэхээр гардан гүйцэтгэсэн нөхөд нь тухайн үеийн ТЕГ, УДШ, УЕП, ЦЕГ-ын удирдлагууд нэгдмэл ашиг сонирхолын дор нэгдэж оролцсон болох нь дор өгүүлэх баримтаар нотлогддог.
С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгт иргэн Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг сэжигтнээр татахдаа тухайн үед хорих ангид ял эдэлж байсан, бүр өмнө нь 10 удаагийн хүн амины хэргийг өөр дээрээ даасан гэх ялтан Ц.Амгаланбаатар гэгчийн үгээр ялласан юм.
Цагдан хорьж, яллах процесст оролцсон хүмүүс хэн хэн байхаас гадна ямар алба тушаал эрхэлж байв гэдгийг дор өгүүлье. Гүйцэтгэгчээр
- Тагнуулын ерөнхий газрын дарга Б.Хурц
- Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга Р.Чингис
- Улсын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан
- Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ц.Зориг гэсэн таван хүн С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг илэрлээ гэх жүжиг тавьсан хүний гар хөл болсон байгаа юм.
Ингэхдээ өөрсдийн гар, хөл болсон доод албан тушаалтнуудаар дамжуулан гардан гүйцэтгэгджээ. Тухайлбал, УЕП-ын орлогч прокурор Г.Эрдэнэбат. Энэ хүн тухайн үед уг хэргийн мөрдөн шалгах ажлын хэсгийг ахлаад зогсохгүй хяналт тавих эрх бүхий прокурор нь байсан.
Улсын Дээд шүүхийн хувьд Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг яллах шүүх хуралд илтгэгч шүүгчээр оролцсон Б.Цогт болон шүүгч С.Соёмбо-Эрдэнэ, Ч.Хосбаяр. Эдгээр гурван шүүгчийн хувьд зөвхөн С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн шүүх хуралд оролцоод зогсохгүй олны анхаарал татсан, бүр улс төрийн сэдэлтэй цөөнгүй хэргийг шүүн таслахад гар бие оролцжээ.
Үүнд, “Нүүрс” хөтөлбөр, Монгол Улсын гуравдахь Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярт холбогдох хэрэг зэргийг дээрх нэр бүхий албан тушаалтнууд ханцуйн дотроо шийдэж ирснийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн ахлах зөвлөх Л.Гансүх илчилж, олон нийтэд мэдээлж байв. Эндээс л хонгилын эзэн буюу 10 гаруй жил илрэхгүй дуншсан хэрэг илэрлээ гэх зохиолын автор олны өмнө ил болсон юм. Энэ хүн бол Монгол Улсын дөрөв дэх Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж.
ШҮҮГЧ Б.ЦОГТ БОЛОН ШҮҮГЧ Ё.СОЁМБО-ЭРДЭНЭ, Ч.ХОСБАЯР НАРЫН ГУРВАЛ
“Нүүрс” хөтөлбөр болон Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярт холбогдох хэргийн шүүх бүрэлдэхүүнд ажилласан дээрх гурван шүүгч мөн адил С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийн шүүх хуралд ч оролцжээ. Энэ санаандгүй дахцал гэж үү???.
Монголд эднээс өөр шүүгч байхгүй гэж үү. Хариултын учиг ганц хүнийг чиглэдэг. Энэ нь Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж.
Тухайлбал, Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярт холбогдох хэрэг болон төр, нийгмийн зүтгэлтэн С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийг Улсын Дээд шүүхээс эцэслэхэд оролцсон шүүгч Д.Эрдэнэбалсүрэнг экс Ц.Элбэгдорж УДШ-ийн шүүгчээр томилжээ. Тэд нэг нутгийнх бөгөөд Д.Эрдэнэбалсүрэнгийн төрсөн ах Д.Чадраабал нь Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт шагнал хариуцсан даргаар ажиллаж байсан. Энэ талаар Л.Гансүх “ Д.Эрдэнэбалсүрэн бол прокурорт ажиллаж байсан хүн. Гэтэл Улсын Дээд шүүхийн шүүгч болсон. Прокуророос яаж шүүгч болсон юм бол гээд судалж үзтэл, Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх үед Тамгын газрын шагнал хариуцсан дарга нь Д.Эрдэнэбалсүрэнгийн ах нь юм байна” гэдгийг “Цензургүй яриа” нэвтрүүлэгт оролцох үеэрээ онцолж байв.
Ц.Элбэгдорж болон генерал Б.Хурц нарын хонгилын дараагийн хүн нь УДШ-ийн шүүгч Б.Цогт.
Тэрбээр С.Зоригийн хэргийг УДШ-ээс хэлэлцэх үед илтгэгч шүүгчээр оролцсон юм. Түүний гэргий Ж.Жанхор генерал Б.Хурцыг хаана, ямар албан тушаал эрхэлнэ, дагаж очин санхүүг нь барьдаг нэгэн. Жишээлбэл, Б.Хурц генералыг АТГ-ын дэд даргаар томилогдох үед Санхүү хариуцсан даргаар ажиллаж байв. Дараа нь Тагнуулын ерөнхий газрын даргаар очих үед мөн л тагнуулын байгууллагын санхүүг хариуцах болжээ. Энэ талаар Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж удаа дараа мэдэгдэж байсан ч олон нийт нэг их ойшоогүй нь том алдаа болсон юм.
Улсын Дээд шүүхийн шүүгч Б.Зоригийн хувьд тухайн үеийн Ерөнхийлөгчийн багийн шүүгчээр ажиллаж байлаа. Тэрбээр Ц.Элбэгдоржийг төр барих бүх хугацаанд Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчээр есөн жил ажилласан юм.
Ажлаа өгөхөөсөө өмнө нь Ц.Элбэгдоржид үнэнч гэдгээ баталж, хууль зөрчин байж С.Баярын хэргийг дэнсэлжээ. Хууль зөрчсөн гэж хэлсний учир ном журмаараа Улсын Дээд шүүхийн Эрүүгийн танхимын тэргүүн Т.Уранцэцэг С.Зоригийн хэргийг шүүх шүүгчийн бүрэлдэхүүнийг сонгох ёстой байсан юм. Гэтэл Ерөнхий шүүгч Б.Зориг шүүх бүрэлдэхүүнийг өөрөө томилж, тэр бүүхэл хэдэн жил шүүх хуралд оролцоогүй атлаа ганц С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөни хэргийг өөрөө даргалан шүүсэн байдаг. Энэ талаар Ерөнхий сайд асан Алтанхуяг “Дээд шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Зориг нууц шүүх хуралдааныг даргалсан. Өмнөх жилүүдэд ерөнхий шүүгч дөрвөн жилээр томилогддог байсан.
Гэтэл Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж Б.Зоригийг дахин томилуулахын тулд дээд шүүхийн ерөнхий шүүгчийг дөрвөн жилээр нэг удаа томилох чинь Үндсэн хууль зөрчсөн гээд энэ хүнийг дахиад дөрвөн жилээр томилж байлаа” гэв. Ингэж Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч Б.Зориг өөрийн багийн шүүгчидтэй хамт сүүлийн даалгавраа амжилттай гүйцэтгэв.
ГЕНЕРАЛ Б.ХУРЦЫН ДАЛД САНААРХАЛ БУЮУ ТЕГ ХЭРХЭН АЖИЛЛАСАН БЭ???
ТЕГ болон ЦЕГ хамтарсан ажлын хэсэг С.Зоригийн хэргийг илрүүлсэн болгож, хаасан байдаг. Тухайн үеийн улсын Ерөнхийлөгч болон ТЕГ-ын дарга нар үүнээс өмнө нь олон жилийн уялдаа холбоотой ажиллаж байжээ. Тодруулбал, 2009 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр Ц.Элбэгдоржийг сонгогдоод, ажиллаж байхад Б.Хурц Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн ажлын албаны дарга, АТГ-ын дэд дарга, ТЕГ-ын дарга хүртлээ дэвшжээ. Өөрөөр хэлбэл, Ц.Элбэгдоржийг улс төрд шат ахих бүрд Б.Хурц хууль хяналтын байгууллагыг базаж байлаа.
Тагнуулын 10 сарын курс төгссөн Б.Хурц АТГ-ын дэд дарга, ТЕГ-ын дарга болтлоо дэвшиж чадсан нь Ц.Элбэгдоржийн гавьяа. Б.Хурц хуулийн байгууллагад үнэнчээр ажиллаж байж авдаг хурандаа цолонд долоохон жилийн дотор хүрсэн юм. Б.Хурцын Ц.Элбэгдоржид барьцаалагдаж, түүний гар, хөл болсон шалтгаан нь 2003 оноос эхтэй. Учир нь 2003 онд ТЕГ-ын ажилтан байхдаа С.Зоригийн хэргийг илрүүлж байгаа царайлж, түүнийг хөнөөсөн хэмээн Д.Энхбат гэдэг хүнийг буруутгаж Франц, Герман зэрэг хоёр улсын хил дамжуулж, эх оронд авчирчээ. Б.Энхбат авчраад олон удаа эрүүдэн шүүсэн талаар түүний өмгөөлөгч Санжаасүрэн хэвлэлээр цацаж байсан.
Мөн Б.Энхбатын хөвгүүд болох Э.Золбоо, Э.Золбообаяр нар хуулийн байгууллагын даргад захидал бичиж, аавынхаа нэр төрийг сэргээлгэхийг хүссэн байдаг. Тус захидалд “2013 онд бидний аав Д.Энхбатыг Франц Улсаас хүч хэрэглэн хулгайлж, мансууруулах тариа тарьж ухаангүй байдалтайгаар Европын холбооны гурван улсын хилийг хууль бусаар нэвтэрч, Монгол Улсад авчирсан байдаг. Улмаар аавыг маань тусгай байранд эрүүдэн шүүж С.Зориг агсны хэрэгт гүтгэн, хилс хэрэг хүлээлгүүлэн, шан харамжид нь 500 сая төгрөг, гадаад паспорт амлан олон хоногийн турш нууц газарт хорьсон” гэжээ. Д.Энхбат нь эрүүдэн шүүлгүүлж, хэдэн жил шоронд тамлуулж байгаад 2006 онд нас барсан байдаг.
Мөн Д.Энхбатын өмгөөлөгч Санжаасүрэнг улсын нууц задруулсан хэмээн 1.6 жилийн ял оноосноор энэ хэрэг хаагдсан юм.
Д.Энхбатыг С.Зоригийг алсан хэмээн хэлмэгдүүлж, хилс хэрэг хүлээлгэх гэж тамлан зовоож, хил дамнуулан хүн наймаалсан хэрэгт олон улсын шүүхээс Б.Хурцад ял оноосон байдаг. Харин Герман Улсад нэг орчим жил ял эдэлж байсан Б.Хурцыг очиж суллуулсан хүн нь Ц.Элбэгдорж. Олон улсын хоригдол болж ял эдэлж байсан Б.Хурцыг суллуулсан даруйдаа нэг онгоцонд сууж, Монголд ирэнгүүт Ц.Элбэгдорж түүнийг АТГ-ын дэд дарга болгожээ. Энэ цаг үеэс л Ц.Элбэгдорж Б.Хурц гэх хоршил бий болсон аж. Харин үүний дараа түүний АТГ-ын дэд даргын ажлаас чөлөөлөх тушаал гараагүй байхад ТЕГ-ын дарга болгожээ. Энэ талаар Ч.Алтанхуяг “Манай Засгийн газрыг огцорсноос тав хоногийн дараа Б.Хурцыг ТЕГ-ын даргаар томилсон юм. Уг нь Б.Хурц АТГ-ын орлогчийн ажлаа сайн хийж байсан. Өөрөөр хэлбэл, хэргийг эрүүдэн шүүж, тулган хүлээлгэдэг дээр үеийн аргаар ажиллаж байсан юм” гэжээ.
Б.Хурцыг ТЕГ-ын дарга болсноос хойш буюу 2015 оноос С.Зориг агсны хэргийг илрүүлэх ажил эрчимтэй явагдсан юм. Ц.Элбэгдорж суудлаасаа буухаас өмнө олны анхаарлын төвд байгаа хэргийг илрүүлсэн болж, зохиомол хэрэг зохиох нь нэр төрийн хэрэг байсан биз ээ. Гэхдээ гурван хүнийг амьдралаар тоглож, Монголын ард түмнийг хуурсан нь арай л харгис биш гэж үү. Энэ талаар Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж “Гэрч Д.Булганы мэдүүлгээр хоёр хүн С.Зоригийг алчихаад гарсан гэдэг. Харин манай хууль хяналтынхан дөрөв болгоод шийтгэчихсэн. Гэм зэмгүй иргэдэд хэрэг үүрүүлж, энэ хэргийн талаар 25 жилийн турш хэн ч, юу ч дуугарахгүй болгох гэсэн нь тодорхой.
Хуурамчаар 10 хэрэг хүлээж байсан ялтны үгээр хэргийг шийдсэн” гэв. С.Зоригийн хэрэгт ял сонссон Т.Чимгээ, Ц.Содномдаржаа нарыг эрүүдэн шүүсэн нь тодорхой болж энэ асуудлаар УИХ ажлын хэсэг байгуулан, ТЕГ-ын дарга асан Б.Хурцад эрүүгийн хэрэг үүсгэн, хэрэг шүүхэд шилжсэн ч тийм амархан шийдэгдсэнгүй. Б.Хурцад үүсгэсэн хэргийг 2019 оноос хойш шалгаж эхэлсэн. Гэтэл шүүх хурал удаа дараа хойшилж, тэд цаг хожиж байна.
Үргэлжлэл https://www.24tsag.mn/a/181507 холбоосоор уншина уу.
Сэтгэгдэл (24)