Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан гурван эрхэмд шүүхийн өмнө гэмээ дэнслүүлэх хувь тохиосноос М.Энхсайхан нь ялаа үүрч аавын хаалга татсан. Харин С.Баяр нь шүүхийн босго давж, хэзээ мөдгүй аавын хаалга татах эрсдэл дунд тээглэсэн бол Ч.Сайханбилэг нь улсын хил даван зугтсанаас хойш жил шахуу болох гэж байна. Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэгийн хувьд Монголын ард түмний эрх ашигт нийцээгүй хэд хэдэн хууль бус шийдвэр гаргасан хэрэгт нэр холбогдоод буй. Түүнийг Эрдэнэтийн 49 хувь, Оюутолгой болон Дубайн гэрээтэй холбоотой асуудлаар АТГ-аас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж, хэргийг прокурорт шилжүүлсэн. Гэвч яг тэр мөчид улсын хил даван зугтсанаар С.Баяр, С.Баярцогт нартай хамт шүүхийн босго давахаас зайлж чадсан юм.
Цагтаа Монголын хамгийн дуулиантай улстөрчөөр тодорч, олны хайртай хүүгээр цоллуулж явсан ч нэг л өглөө төр, түмний эсрэг шийдвэр гаргасан буруутнаар цоллуулсан.
Тиймдээ ч хар гэрт цөөнгүй хоригдох болсноор зугтахаас өөр сонголт үгүй гэдгийг ухаарсан байх. Нэгэн үе Солонгост байна гэх шуум тарж байсан бол эцэстээ АНУ-д тансаг зочид буудалд тухалсан гэх мэдэгдлиийг сөрөг хүчнээс гаргах болсон. Яван явсаар тансаглах бус харин ч амь, амьдралаа аврахаар эмнэлгийн үүд сахиж буй гэх яриа гарах болсоор өдгөө түүнийг санах дуурсдаг нь нэгээхэн үлдсэнгүй.
Өнгөрсөнд үлдсэн бүхнийг цөөн үгээр хураангуйлбал, Оюутолгой”-н гэх учир нь үл олдох, бүр нарийвчилбал монголчуудад ямар ч ашиггүй, үр өгөөжгүй гэх гэрээтэй холбоотой хэрэгт Ерөнхий сайд асан С.Баяр, Ч.Сайханбилэг болон УИХ-ын гишүүн асан, Сангийн сайд асан С.Баярцогт, Татварын ерөнхий газрын дарга асан Б.Ариунсан, “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Бямбасайхан нар хөтлөлцөн буруутгагдсан.
Ерөнхий сайд асан С.Баяр, Ч.Сайханбилэг нарыг АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтэс эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсний дараа буюу өнгөрсөн 2018 оны дөрөвдүгээр сард баривчилж, ШШГЕГ-ын харьяа Урьдчилан хорих 461 дүгээр ангид цагдан хорьсон. Үүний дараа прокуророос цагдан хориог үргэлжлүүлэх санал гаргасны дагуу нийслэлийн Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс тэднийг үргэлжлүүлэн 30 хоног хорих шийдвэр гаргасан байдаг.
Уг шүүх хуралд Ерөнхий сайд асан С.Баяр онлайнаар холбогдож, тайлбар мэдүүлэг өгсөн байдаг.
Үүний дараа буюу 2018 оны тавдугаар сард болсон шүүх хурлаар тэднийг үргэлжүүлэн хорих шаардлагагүй гэж үзэн, зөвхөн хилийн хориг тавих шийдвэр гаргасан.
Гэвч Ч.Сайханбилэг хилийн хоригоо цуцлуулж, эмчилгээ хийлгэх хүсэлтээ шүүхэд гаргасан юм. Үүнийг нь ч шүүх хүлээж авсан. Гэхдээ улсаасаа оргон зайлна гэж зүүдлээгүй байх. Гэвч түүнийг оргон зайлсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хангалттай хугацаа өнгөрсөн учраас л цагдаагийн байгууллагаас эрэн сурвалжилж буйгаа зарлаж, энэ дагуу АТГ-аас интерпольд хандсан байдаг. Энэ ч дагуу түүний байршлыг тогтоосон. Энэ мэдээллийг нь МАН-аас задалсан. Энэ бол өнгөрсөнд үлдсэн түүх.
Тэгвэл өдгөө хилийн дээс алхсан түүнийг хэзээ Монголд эргэн ирэх, бүр хэрэг нь шүүхэд шилжих эсэх нь ч тодорхойгүй байна.
Харин юу тодорхой байна вэ гэхээр, түүнийг оргон зайлсантай холбогдуулан С.Баяр, С.Баярцогт тэргүүтэнд холбогдох хэрэг шүүхээс замхарах вий гэсэн болгоомжлол үүсээд буй явдал.
Учир нь, Ч.Сайханбилэг яллагдагчаар татагдсан тогтоолтойгоо танилцаагүй учраас түүнд холбогдох хэргийг шүүхэд шилжүүлээгүй буюу журмын нөхдөд холбогдох хэргээс нь тусгаарласан. Ингэхээс ч өөр замгүй. Үүнд АТГ, эсвэл прокурорын мөрдөгчдийн буруу огтхон ч байхгүй. Харин ч дээр дурдсанчлан төрийн өндөр албан тушаал хашиж явсан, хуулийг гаргууд сайн мэддэг нөхөд хуулийн боломжийг ашиглаж, оргон зугтаасан нь энэ.
Энэ завсар С.Баяр, С.Баярцогт нарт холбогдох хэрэг шүүхэд шилжсэн ч шүүн таслах ажиллагаанд саад учруулахаар удаа дараа завдсан байдаг. Тиймдээ ч С.Баярт холбогдох хэргийг тусгаарлаж, С.Баярцогт нарт холбогдох хэрэгт тав дахь өдрөө үргэлжилж байна. Олон хоног үргэлжилсэн хэрэг прокурорт буцах магадлал тун өндөр байна. Учир нь оргон зайлсан Ч.Сайханбилэгээр шантааж хийн, шүүн таслах ажиллагаанд дахин саад учруулахаар завдаж эхэлсэн нь шүүгдэгч нарын зүгээс Ч.Сайханбилэгийг оролцуулахгүйгээр шүүх хурал хийж болохгүй, тэр гол хүн нь гэх утга агууллагатай мэдэгдэл, мэдээлэл тараах болсонтой холбоотой.
Нэг талаасаа үнэн мэт боловч, нөгөө талаасаа хэргийг замхруулж, сарниулах зорилгоор Ч.Сайханбилэг нь оргон зайлсан болох нь бүр тод харагдана.
Тиймдээ ч хэргийн холбогдогч нар Монголоос оргон зайлсан хүнээр далимдуулж, шүүн таслах ажиллагаанд саад учруулахаар ийн санаархсаар.
Хэрвээ шүүхээс шүүгдэгч нарын хүсэлтийг хүлээж авбал, хэрэг шийдэгдэхгүй дахиад хэдэн жил тоосонд даруулахын таашгүй. Энэ зуур олны анхаарал өөр зүгт хандаж, шүүгдэгч нар хэргээс мултарч амжих нь дамжиггүй.
Прокуророос өгсөн мэдээллээр гадаадад оргон зайлсан эрүүгийн гэмт хэрэгтнийг эрэн сурвалжлах нь мөрдөх байгууллагын ажил хэмээсэн. Энэ ч утгаараа хэргийн учиг АТГ-ыг чиглэх учиртай.
Тиймээс л АТГ хэзээ ажлаа шуурхайлна, тэр цагт Ч.Сайханбилэг Монголд эргэн ирснээр шүүх нэр цэвэр салж, монголчуудад ашиггүй гэрээ гэх хэргийн нарийн учир бүрэн утгаараа тайлагдах биз ээ.
Г.Маргад
Сэтгэгдэл (23)