Английн "Guardian" агентлаг өчигдөр Монголчуудын талаар нэгэн сонирхолтой нийтлэл гаргажээ. Тэд Монголын ард түмэн түүхийн сүүлийн үе болох социализм буюу Ленинээс татгалзаж, балар эртний үе буюу үлэг гүрвэлийн олдворыг чухалчилж байна хэмээн бичжээ. Дэлхийн дахин манай орны үйл явдлыг хэрхэн дүгнэснийг уншина уу.

    Английн "Guardian" агентлаг өчигдөр Монголчуудын талаар нэгэн сонирхолтой нийтлэл гаргажээ. Тэд Монголын ард түмэн түүхийн сүүлийн үе болох социализм буюу Ленинээс татгалзаж, балар эртний үе буюу үлэг гүрвэлийн олдворыг чухалчилж байна хэмээн бичжээ. Дэлхийн дахин манай орны үйл явдлыг хэрхэн дүгнэснийг уншина уу.

    Ноён Ленин өөрийнхөө ертөнцийг эзэмших үедээ үнэт нэрээ олон ч музей, гудамж, хөшөө, олон нийтийн байгууллагад “зээлдүүлсэн” байдаг. Харин Монголын нийслэл Улаанбаатар ноён Ленинд баяртай гэж хэлж, улс төрийн бодлогоор эргүүлэн авч буй үлэг гүрвэлийн яс түүний байр суурийг залгамжлах болов.

    Монгол Улс социалист дарангуйлагчид зориулан бүтээсэн музейг 70 сая жилийн настай Батаарын яс багтсан үлэг гүрвэлийн үнэт ясыг хадгалах төв болгон өөрчлөх гэж байна.

    Владимир Иличийн цээжин биеийн хөшөөг одоо хүртэл агуулж буй энэхүү төв нь олон жилийн турш оффисын зориулалтаар ашиглагдаж иржээ. Харин одоо Засгийн Газар энэхүү төвийг үлэг гүрвэлийн музей болгохоор бэлдэж байна.

    “Манай улс үлэг гүрвэлийн үнэт олдвороо 20 жилийн турш гадаад руу гаргасны улмаас Монголд үлэг гүрвэлийн музей одоо хүртэл байхгүй байна. Бид үлэг гүрвэлийн гайхамшигт өвтэй ард түмэн боловч түүнийгээ анхаараагүй. Гадаад руу хууль бусаар зөөвөрлөгдсөн, ямар нэгэн байгууллагад зээлдүүлж буй нэрээр гаргасан бүх үлэг гүрвэлийн олдворыг эх орондоо буцаан авчирвал олон тооны өрөө танхим дүүрэх байлаа” хэмээн Соёл урлаг, Спорт, Аялал жуулчлалын сайд Ц.Оюунгэрэл ярьлаа.

    Энэхүү төв нь Монголын нутгаас олдсон үлэг гүрвэлийн олдворыг хадгалах, шинэ нээлтүүдийг дэмжих үйл ажиллагаа явуулах аж.

    Мөн “Улаанбаатар дахь төв болон болон бусад үзэсгэлэнгүүдээр дамжуулан хүмүүс боловсрол олж Монголын үнэт өвыг хайрлан хамгаалахад хувь нэмрээ оруулж, хууль бусаар яс олборлогчдыг илрүүлж, зогсоож чадна” хэмээн итгэж буйгаа сайд хэлсэн юм.

    Лениний музей Монголыг социалист системд байхад буюу 1980 онд нээгдсэн. “Лениний музей маш том бөгөөд хаа сайгүй улаан туг, Лениний хөрөг байдаг байсан” хэмээн хатагтай Ц.Оюунгэрэл хүүхэд насаа дурсан ярьлаа. Сайдыг социалист холбооны улсад сурч байх үед нээлттэй нийгмийн эхлэл тавигдаж, Ленийн тухай олон зүйл мэдэж авсан байна. Тэрбээр бусад эх орон нэгтнүүдийнхээ адилаар “Ленин бол даган дуурайх гайхалтай загвар биш, өөрийн болон бусад ард түмэнд ч гай зовлон авчирсан хүн байна” гэж бодож эхэлжээ.

    1990 онд олон намын тогтолцоонд шилжиж, МАХН энэ газарт нэг хэсэг үйл ажиллагаагаа явуулж байсан ч сүүлдээ баар, ресторан болж, Лениний цээж хөшөө ширээн доор суурилах болсон байна.

    Нью-Йорк хотод байршилтай Монголын үлэг гүрвэл судлалын хүрээлэнгийн үүсгэн байгуулагч М.Болорцэцэг Батаарын ясны хэрэг Монголын ард түмнийг сэрээж, олон нийтийн анхаарлыг татах болсныг сайшааж буйгаа илэрхийлсэн юм. Тэрбээр “Монголчууд хадгалан хамгаалах олон төрлийн үнэт өвтэй. Говь нутагт дэлхийд маш ховор олон үлэг гүрвэлийн яс бий” хэмээн ярьсан юм. Мөн тэрбээр говийн ард түмэн, хүүхдүүдийн талаар өгүүлэхдээ “Тэд гэрийн хаяандаа ямар үнэтэй зүйл байгааг мэдэх хэрэгтэй. Гэхдээ гол асуудал нь тэдэнд үнэт өвийнхөө талаар уншиж судлах ном, тоглоом, телевизийн хөтөлбөр байгаагүй юм” гэв.

    “Лениний хөшөө, үлэг гүрвэлийн яс хоёулаа л манай түүхийн нэгэн хэсэг. Үлэг гүрвэлүүд хэдэн сая жилийн өмнө, харин Ленин социализмийн үед байлаа. Лениний музейг үлэг гүрвэлийн төв болгоход олон нийт дургүйцнэ гэж бодохгүй байна. Учир нь ард түмэн үлэг гүрвэлийн яс ямар үнэтэйг харж байна” хэмээн хатагтай М.Болорцэцэг хэлсэн юм.

Байгалийн түүхийн музей эвдэрч муудсан учраас Батаарын ясаа эх орондоо ирэхийг хүлээж буй Монголын Засгийн Газар шинэ төвөө тохижуулах ажилд ханцуй шамлан орж буй нь энэ аж. Ленин баяртай, Үлэг гүрвэл минь сайн уу?