Сүүлийн үед ялаас чөлөөлөх асуудлаар  өвчний  онош болон шинжээчийн дүгнэлтийг үндэслэлгүйгээр гаргуулах оролдлого гарч байна. Тиймээс өвчний учир ялаас чөлөөлүүлэх  журам, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн хэрэгжилтэд Прокурорын байгууллага ямар хяналт, шалгалт явуулж байгаа талаар Нийслэлийн Прокурорын орлогч Ц.Батболдоос тодрууллаа.

-Шүүхээс ял шийтгүүлсэн  ялтныг хугацаанаас нь өмнө өвчний учир чөлөөлөх асуудал их яригдаж байна. Энэ нь хуулиараа хэрхэн зохицуулагдсан байдаг вэ?

-Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Эрүүгийн хууль тогтоомжоор эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх зарчмыг  хуульчилж өгсөн байдаг. Энэ нь гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд эрүүгийн хариуцлага заавал хүлээлгэх зарчим юм. Гэтэл сүүлийн үед шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн  тодорхой нэр нөлөө бүхий хүмүүсийг өвчний учир ялаас чөлөөлүүлэх гэсэн  сонирхол их байна. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 333 дугаар зүйл, ХЗДХ-ийн сайд, Эрүүл мэндийн сайдын 2002 оны 313/316 тоот тушаалаар батлагдсан журмын дагуу өвчний учир хугацаанаас өмнө  ял эдлэхээс чөлөөлөх асуудлыг  журамласан. Ялтан  ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалтад  хамаарах өвчнөөр өвчилсөн шинж мэдэгдвэл  хорихын нэгдсэн эмнэлэгт шилжүүлэн  нарийн мэргэжлийн  шинжилгээ хийнэ. Жагсаалтад багтсан өвчнөөр өвдсөн  гэж үзвэл  эмнэлэг хөдөлмөр магадлалын дүгнэлт гаргаж, саналыг холбогдох материалын хамт прокурорт ирүүлнэ. Прокурор саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл шинжээч томилон дүгнэлт гаргуулдаг. Ингээд шинжээчийн дүгнэлтээр өвчний жагсаалтад хамаарна гэж үзвэл шүүхэд  шилжүүлж шийдвэрлүүлдэг  журамтай.

-Прокурорын  байгууллагад дээрх асуудлаар хандах тохиолдол хэр их байна. Хандсан бол хэрхэн шийдвэрлэж  байна вэ?

-Шүүхийн  шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагаас ялтныг өвчний учир ялаас чөлөөлөх асуудлаар хандах тохиолдол цөөнгүй байгаа. Сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон нийтэд ил болсон хэрэгт шүүхээр ял шийтгүүлсэн зарим хүмүүсийн тодруулбал нийгэмд нэр нөлөө бүхий албан тушаал хашиж байсан, засаг дарга, цагдаагийн  байгууллагын удирдах албанд ажиллаж байсан хүмүүстэй холбоотой асуудлыг манайд ирүүлсэн. Бид хуульд заасны дагуу шинжээч томилоход шинжээчийн дүгнэлтээр ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалтад хамаарахгүй гэсэн дүгнэлтүүд  гарсан байгаа.

-Тэгэхээр ялаас чөлөөлөх хэмжээний хүнд өвчнөөр өвдөөгүй хэрнээ энэ журмыг далимдуулан ял завших магадлал өндөр байна гэж ойлголоо. Тэгвэл Прокурорын байгууллага энэ асуудалд хэрхэн хяналт тавих ёстой юм бол?

-Өвчний учир ялаас чөлөөлөх асуудалд онцгой анхаарах шаардлагатай. Түрүүн хэлсэн, эрүүгийн хариуцлага бол гарцаагүй байх ёстой. Бид өвчний учир ялаас чөлөөлүүлэх санал бүрийг нягтлан шалгаж,  үнэхээр журамд зааснаар ялаас чөлөөлөх жагсаалтад хамаарах өвчнөөр өвчилсөн эсэхийг тодруулах, мөн  ялаас чөлөөлөх асуудал журмын дагуу явагдсан эсэхэд хяналт тавьж ажиллаж байна. Сүүлийн үед ШШГЕГ-ын нэгдсэн эмнэлгээс өвчний учир ялаас чөлөөлүүлэх асуудлаар хандах нь ихэсч байгаа. Тиймээс холбогдох журмын дагуу  асуудлыг тавиад байна уу, эсвэл  өөр ашиг сонирхол байна уу, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага журмаа хэрхэн биелүүлж байна гэдэгт бид шалгалт хийж байна. Мөн  энд  шинжээч нартай холбоотой анхаарах асуудлууд бий. Тухайлбал  тухайн ялтны өвчний онош, шинжилгээний дүн  зэрэг нь адил байхад шинжээч нар зөрүүтэй дүгнэлт гаргадаг. Жишээ нь А гэдэг ялтны өвчин  нь шинжилгээний дүгнэлтээр батлагдсан байна гэж үзэе. Гэтэл энэ ялтан дээр өвчин нь адил байхад нэг бол жагсаалтад хамаарна, эсвэл хамаарахгүй гэх мэтээр өөр өөр дүгнэлт гаргасан тохиолдол байна. Бид ийм тодорхой тохиолдол дээр эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгуулахаар  шийдвэрлээд байна.

-Ялтныг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлүүлэхээр зарим хууль бус үйл ажиллагаа байгаа  юм байна. Тодорхой жишээ хэлэхгүй юу?

- Эрүүгийн хуулийн 126.2- т заасан  хүчингийн  хэрэгт холбогдсон  Л.Батмөнх гэгч нь  461 дүгээр ангид хоригдож  байгаад  хүнд өвчтэй гэсэн үндэслэлээр гуравдугаар  шатлалын эмнэлэг буюу Нэгдсэн 3-р эмнэлэгт хэвтсэн байдаг. Гэтэл энэ хүний шинжилгээний дүгнэлтийг өвчний учир ялаас чөлөөлөх жагсаалтад хамаарах өвчний оношид тохируулан санаатай өөрчилсөн ноцтой  асуудал гарсан. Энэ  асуудалд Шастины нэрэмжит нэгдсэн гуравдугаар эмнэлгийн орлогч  дарга Л.Баярцэцэг, эмч А.Баярзаяа  нар холбогдсон ба  2013 оны дөрөвдүгээр сарын 8-нд Эрүүгийн хуулийн 245.2, 266.2-т  зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байна. Л.Батмөнх нь гуравдугаар эмнэлгийн  орлогч дарга Л.Баярцэцэгийн төрсөн ах болох нь тогтоогдсон.  Бас  нэг жишээ  дурдая. Нэг ялтны асуудлаар  холбогдох яамны мэргэжилтнүүдэд шинжээч томилсон. Гэтэл удаан хугацаагаар дүгнэлт гаргалгүй дарагдуулсан, шинжээчийн дүгнэлт гаргах асуудалд Шүүхийн шинжилгээний тухай хууль ноцтой зөрчигдсөн учраас прокурорын  байгууллагаас шинжээч томилсон тогтоолоо буцаан татсан. Прокурор шинжээч томилсон тогтоолоо татсаны дараа, тухайн ялтны өвчин нь  ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалтад хамаарна гэх дүгнэлтийг яамны мэргэжилтгүүд яаран сандран гаргасан байдаг. Энэ дүгнэлт нь эргэлзээтэй, дүгнэлт гаргахдаа холбогдох хуулиа зөрчсөн тул дахин шинжээч томилсон. Дахин шинжээчийн  дүгнэлтээр тухайн дүгнэлт нь  үндэслэлгүй болох нь тогтоогдож, үгүйсгэгдсэн.

-Үүнээс гадна ял шийтгэл эдэлж буй ялтан санаатайгаар эрүүл мэнддээ хохирол учруулсан тохиолдолд дээрх журамд хамаарах уу?

-Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль болон  Хууль зүй дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан тушаалаар батлагдсан журмаар өвчний учир ялаас чөлөөлөх журам  нь бие эрхтэндээ санаатайгаар гэмтэл учруулсан ялтанд хамаарахгүй гэж заасан.

-Тэгвэл ялтан өлсгөлөн  зарласны улмаас эрүүл  мэнд нь доройтсон бол хэрхэн зохицуулах вэ?

-Энэ тохиолдолд  ялаас чөлөөлөх журам үйлчлэхгүй.