Сирийн "Dirty Dozen" буюу хамгийн олон хүний аминд хүрсэн зэвсгүүдийг НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн хуралдааны өмнөхөн нэрлэжээ.

Эдгээр тэсэрч дэлбэрдэг зэвсгүүд нь хоёр жил хагасын өмнө эхэлсэн Сирийн иргэний дайны үед олон арван мянган хүнийг устгах хэрэгсэл болсоор иржээ. Үхлийн аюулт 12 зэвсгийг иргэний дайнд амиа алдагсдын 40 хувийг устгахад оролцсон болохыг судалгааны байгууллагууд тогтоосон байна.

Зэвсгийн хүчирхийллийн эсрэг тэмцэх олон улсын байгууллага үхлийн аюулт зэвсгүүдийн тухай судалгааг олонд дэлгэсэн юм. Тэд хамгийн аюултай 12 зэвсгийг нэрлэхдээ 2011 оны гуравдугаар сард иргэний дайныг эхлүүлсэн томоохон мөргөлдөөнөөс хойш өдий хүртэлх дайны талбарт ашиглагдсан зэвсгүүдийг зэвсэг илрүүлэгчийн тусламжтайгаар тогтоож судалжээ.

Сирийн хамгийн аюултай 12 зэвсгийг танилцуулъя. Үүнд хими, биологийн зэвсгийг үл оролцуулсан болно.
M240 харвах бөмбөг- Энэ бол дэлхий дээрх хамгийн том мина харвах хэрэгсэл юм. ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн бөгөөд 130.7 кг буюу төгөлдөр хууртай ойролцоо жинтэй. Сирид хамгийн анх 2012 оны 2-р сард ашиглагдсан бөгөөд 690 хүний амийг хөнөөсөн байна.

BM-21 пуужин харвагч- Энэхүү пуужин харвагч нь онилсон талбайг бүхэлд нь дэлбэлдэг аюултай. Дэлхий дээрх хамгийн нэрд гарсан пуужин харвагч энэ систем нь 20 секундэд 40 удирдлагагүй пуужинг харвах чадвартай аж. Харвасан пуужин бүр нь 54 мянган м.кв газрыг хамран дэлбэрдэг. 2013 оны долдугаар сарын 24-нд Дамаск хотын Yarmouk цагаачдын хуаран луу уг пуужин харвагчаар галласан байна.

Type-63 пуужин харвагч- БНХАУ-д энэхүү харвагч нь BM21-ээс хэмжээгээр арай жижиг хэмжээтэй. Сирийн иргэний дайны эхний хоёр жилд өдөрт дунджаар 12 энгийн иргэн уг пуужин харвагчид өртөн амиа алдаж байжээ. Харвасан пуужингийнх нь 80 хувь нь 150:200 метр талбайд унадаг.

Frog-7 алсын тусгалттат пуужин- 2500 кг жинтэй энэхүү нүсэр пуужинг Scud-тай андуурах тохиолдол элбэг байдаг. Хамгийн ойрын зайд 700 метрт унах энэхүү пуужин бүхэл бүтэн сууринг арчих хүчин чадалтай. 2012 оны 12 дугаар сард ашиглагдсан бөгөөд үүнтэй адил төстэй пуужинг 2013 оны 2-р сард харваж 140 энгийн иргэний аминд хүрсэн байна.

Sakr пуужингууд- Египетэд үйлдвэрлэгдсэн бөгөөд харвах үед агаарт 100-аад тэсрэх хэрэгслүүдийг өргөн хүрээний газарт нутагт цацдаг байна. 2013 оны нэгдүгээр сарын гуравны өдөр ийм дөрвөн пуужинг Хамад харвасан байна.

OFAB 100-120 тэсрэх бөмбөг- Хамгийн аюултай жагсаалтад орсон гурван тэсрэх бөмбөгийн нэг нь. ЗХУ-д үйлдвэрлэгдсэн бөгөөд 15 км хүртэлх зайн газарт хаях боломжтой.  Өнгөрсөн гуравдугаар сард ашиглагдсан.

ODAB 500 PM бөмбөг- Агаараас шидэх энэхүү бөмбөг нь 30 метрийн радуист идэвхитэй дэлбэрдэг. Явган цэргүүдийг устгахад ихэвчлэн ашигладаг байна.

S-25 пуужин- Зөвхөн Сирид л ашиглагдсан гэж үздэг. 380 кг жинтэй энэхүү пуужин нь 194 кг тэсрэх бодисыг тээвэрлэх чадамжтай. Хамгийн өндөр дэлбэрэлттэй зэвсэг аж. 2013 оны долдугаар сард анх ашиглагдсан байна.

2S3 Akatsiya дэлбэрэх төхөөрөмж- Хамгийн холын зайд дэлбэрдэг бөгөөд 18.5 км-ийн цаана хүрэх чадамжтай. Өнгөрсөн наймдугаар сарын 16-нд Алеппо хотод ашиглагдаж 35 хүний аминд хүрсэн. 

D-30 мина- Минут тутамд 7-8 удаа галладаг Сирид ашиглагдсан хамгийн хурдан их бууд тооцогддог. 2010 онд 10-р сард Сирид анх ашиглагдсан.

T-72 танк- ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн дайны томоохон зэвсэг нь нэг тойрогт галлах тутамдаа дунджаар 16 хүний аминд хүрсэн байна. Сирид 2011 оны 8-р сард анх ашиглагдаж 58 хүнийг хөнөөж байжээ.

M-1943 тэмрэх бөмбөг- Нэлээд хүнд мина харвах хэрэгсэл нь Сирийн иргэний дайны үед хамгийн түгээмэл ашиглагдсан зэвсэг аж. Энэхүү зэвсгийг ОХУ-аас гадна 28 оронд үйлдвэрлэсэн байна.

Хоёр жил зургаан сарын өмнө эхэлж одоо хүртэл үргэлжилж буй Сирийн иргэний дайнд 2013 оны зургаадугаар сарын байдлаар 100 мянга гаруй хүн амиа алдсаныг НҮБ-аас мэдээлсэн. Гэхдээ хохирогсдын тоо өдөр, цаг тутамд нэмэгдэж буйг, ялангуяа химийн зэвсэг ашигласан 8 сарын 21-ний өдөр 1400-аар нэмэгдсэнийг хүнйи эрхийн байгууллагууд сануулж байгаа юм.