Хятад улс хэрхэн өөрчлөгдөх вэ? Хятадын 18 дахь коммунист намын гуравдугаар бүгд хурал энэ сарын 9-нөөс 12-ныг дуустал Бээжин хотноо болж өнгөрлөө. Дөрвөн өдөр үргэлжилсэн хурлын гол асуудал болох “иж бүрэн шинэчлэл”-ийг дэмжсэн шийдвэрийг Хятадын удирдагчид гаргасан байна. Энэхүү шинэчлэлд нийгмийг сайжруулж, хөгжүүлэх, удирдлагын тогтолцоог орчин үеийн түвшинд хүргэх зэрэг асуудлыг хамруулж байгаа юм. Тэр дундаа эдийн засгийг хөгжүүлэх асуудлыг чухалчлан авч үзжээ. Хятадууд 2020 он хүртэл удирдлагын бүтцийн өөрчлөлт хийж, шинжлэх ухаан зэрэг голлох салбарыг хөгжүүлэх зорилт тавьж байна. Мөн улсын өмчит үйлдвэрүүд эдийн засагт тэргүүлэх үүрэгтэй байдаг бол хувийн хэвшлийг ч дэмжих бодлого баримтлахаар болжээ.
Хятад улсын удирдагчид коммунизмыг хөгжүүлж, удирдлагын анхан шатнаас, дээд түвшин хүртэлх нэгдмэл байдлыг бэхжүүлэх юм. Дээрх шийдвэр нь шинэчлэлд олон нийтийн оролцоог илүү болгохыг зорьж байгааг харуулж байна. Тус улсад шинэчлэл хийх төв удирдлагын багийг бий болгоно. Энэ баг нь шинэчлэлийн үйл явцыг удирдан зохицуулж, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж, хянах болно. Шинэчлэлд шаардлагатай заавар зөвлөгөөг удирдах багийнхан өгнө. Дээрх төлөвлөгөөнд нийгмийн тэгш, шударга байдлыг бий болгох, ард иргэдийн амьдралыг сайжруулах ажил багтаж байна. 1978 онд коммунист намын их хурлаар нээлттэй бодлого явуулж, шинэчлэнэ гэсний ачаар Хятадын эдийн засаг огцом өссөн юм. Мөн нийгмийн тогтолцоо ч өөрчлөгдсөн. Одоо Хятад улс хөгжлийн эхлэх цэг дээр байгаа гэж удирдагчид нь үздэг. Ши Жин Пин болон намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга, улсын өмчит компани болон засгийн яамдыг голлон шинэчилнэ гэж ажиглагчид үзжээ. Ши Жин Пин намын боловсон хүчин хоцрогдсон болохыг шүүмжилдэг боловч намынхныг сайжруулахын тулд ямар нэгэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулаагүй байна.
Хятад улсын удирдагчид коммунизмыг хөгжүүлж, удирдлагын анхан шатнаас, дээд түвшин хүртэлх нэгдмэл байдлыг бэхжүүлэх юм. Дээрх шийдвэр нь шинэчлэлд олон нийтийн оролцоог илүү болгохыг зорьж байгааг харуулж байна. Тус улсад шинэчлэл хийх төв удирдлагын багийг бий болгоно. Энэ баг нь шинэчлэлийн үйл явцыг удирдан зохицуулж, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж, хянах болно. Шинэчлэлд шаардлагатай заавар зөвлөгөөг удирдах багийнхан өгнө. Дээрх төлөвлөгөөнд нийгмийн тэгш, шударга байдлыг бий болгох, ард иргэдийн амьдралыг сайжруулах ажил багтаж байна. 1978 онд коммунист намын их хурлаар нээлттэй бодлого явуулж, шинэчлэнэ гэсний ачаар Хятадын эдийн засаг огцом өссөн юм. Мөн нийгмийн тогтолцоо ч өөрчлөгдсөн. Одоо Хятад улс хөгжлийн эхлэх цэг дээр байгаа гэж удирдагчид нь үздэг. Ши Жин Пин болон намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга, улсын өмчит компани болон засгийн яамдыг голлон шинэчилнэ гэж ажиглагчид үзжээ. Ши Жин Пин намын боловсон хүчин хоцрогдсон болохыг шүүмжилдэг боловч намынхныг сайжруулахын тулд ямар нэгэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулаагүй байна.
Хятадын иргэд юу хүсч, хүлээж байгаа вэ?
Хятад иргэдийн амьдралд намаас боловсруулсан бодлого шууд нөлөөлдөг. Тиймээс гэр бүлийн гишүүдийг бүртгэлжүүлэхээ болих бодлогыг намаас батлана гэж найдаж буй талаар Гуанжоу мужийн иргэн 30 настай таксины жолооч Хан Юнан ярьсан юм. Түүний хүү, охин хоёр нь Хенан мужид амьдардаг гэнэ. Тиймээс хүүхдүүд нь сургуульд суралцаж чадахгүй байгаа учир шударга бус тогтолцоо гэж үздэг. Одоогийн систем нь Хятадын ард иргэдийг хот, хөдөө гэж ангилж байгаа нь тэдний нийгэмд эзлэх статуст нөлөөлж байна. Тиймээс хэдэн сая хөдөөгийн иргэд улсын сургууль, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авахын тулд хот руу шилжиж байгаа ажээ. Тиймээс Хятадын Засгийн Газар хөдөөнөөс хотод шилжин ирж байгаа хүмүүст илүү сайн ажил олоход туслах шаардлагатай. Хөдөөгийн 250 сая гаруй иргэн хотынхны хийхийг хүсдэггүй хэцүү, бохир ажил хийж доод давхаргад хамааран амьдарч буй. Тиймээс удаан хугацаанд хэрэгжих шинэчлэлт нь иргэдийн амьдралд хэрхэн нөлөөх нь чухал байгаа юм. Мөн энэ хурлаар улсын өмчит байгууллагууд аж үйлдвэрийн салбарт хүчээр хяналт тавьж байсан явдлыг зөөлрүүлэх бодлого барина гэж найдаж байна. Улсын үйлдвэрүүдийн нөлөөллийг бууруулж, хувийн байгууллагуудад орон зай өгөхийг хүсч байгааг 74 настай Су Женюан хэлжээ. Хятадын эдийн засгийн хөгжлийн гол төв нь хувийн компаниудыг чөлөөтэй байлгаж, эдийн засгийг хүчээр барих байдалд хурдан нөлөө үзүүлэх гэж Су үздэг байна. Бо Силайн нам Хятадын шинэчлэлд нөлөөлж чадах уу?
Хятадын хамгийн нөлөө бүхий улс төрчдийн нэг Чончин намын дарга Бо Силай бүх насаараа хорих ял сонссон юм. Тэгвэл түүнийг дэмжигчид улс төрийн нам байгуулж, даргаар нь Бо Силайг томилсон хэмээн мэдээллээ. Эрх баригч Коммунист нам монополи болсон Хятад улсын хувьд улс төрийн нам шинээр төрөх нь туйлын ховор үзэгдэл юм. Намын төлөөлөгч хатагтай Зень Ван тодорхой сонирхлын бүлгийнхний байгуулсан шинэ нам эрх баригчдадаа хандан шударга бус байдлаа таслан зогсоож, үндсэн хуулийн шударга хэрэгжилтийг хангахыг шаардах юм гэнэ. Гэхдээ Бо Си Лай бол хотын ядуу иргэд болон орон нутгийн иргэдийн дунд нэр хүндтэй. Түүнийг дэмжигчид одоо хүртэл улс төрийн золиос болсон гэдэгт итгэлтэй байна. Хатагтай Ван олон жил коммунист нам үндсэн хуулийн эсрэг зүйл хийж, тэгш бус байдлыг дэвэргэсэн гэж үзэж байгаа юм. Тиймээс тус нам Бо Си Лайн үйл хэргийг үргэлжлүүлж, ядуу иргэдийн төлөө ажиллах болно гэжээ. Хятадын коммунист нам одоогоор хууль, дүрэм батладаг. Гэтэл үндсэн хуульд, коммунист нам бусад намтай хамтран ажиллана гэж заасан байдаг гэж тэр хэлжээ.
Хятадын шинэчлэл нь үнэн хэрэгтээ намын шинэчлэл
Хятадын намын шинэчлэл нь ард иргэдийн сайн сайхны төлөө гэхээсээ илүүтэй улсын өмчит үйлдвэрүүдийг дэмжиж, намын ноёрхлоо бэхжүүлэх гэсэн оролдлого хэмээн Ройтерс агентлагт бичжээ. Хэдийгээр улс орны эдийн засаг, нийгмийн байдлыг өөрчилнө гэж байгаа ч үүнд намын үүрэг оролцоо улам нэмэгдэх болно гэж үзэж байна.
Хятад шинэчлэл Азид хэрхэн нөлөөлөх вэ?
Хятадын намын шинэчлэл нь Азид нийгмийн өөрчлөлт авчирна гэж шууд дүгнэжээ.
“Freedom House” хэмээх улс төрийн судалгааны байгууллагын 2013 онд гаргасан дүгнэлтээр Хятадтай хил залгаа оршдог 14 орны 8 нь “чөлөөт биш” гэж үзжээ. Харин эдийн засгийн хувьд, Азид капитализм ноёрхсон хэвээр байна. Дэлхий дээрх хамгийн баян орнуудын 40 хувь нь Азид бий. Хятадын эдийн засаг өсч байгаа ч Азид тэр чигтээ ноёрхоно гэсэн үг биш. Япон болон Азийн бар орнууд эдийн засгийг засгийн эрх мэдлээс хассанаар 1997 онд Азийн эдийн засаг хямарсан. Хятад үүнээс болгоомжилж байна.
Сэтгэгдэл (3)