Мусульман шашинт дорно зvгийн зарим оронд жил бvр тэмдэглэдэг, улс
vндэстний их бэлгэдлийн єдєр Хаврын баяр, Нарны баяр гээд янз бvрээр
нэрлэх нь ч бий. Наурыз гэдэг нь мєн шинэ єдєр, шинэ жилийн эхний єдєр
гэсэн утга санаатай.
Мусульман шашинт дорно зvгийн зарим оронд жил бvр тэмдэглэдэг, улс vндэстний их бэлгэдлийн єдєр Хаврын баяр, Нарны баяр гээд янз бvрээр нэрлэх нь ч бий. Наурыз гэдэг нь мєн шинэ єдєр, шинэ жилийн эхний єдєр гэсэн утга санаатай. Энэ утгаараа цагаан сартай ижил тєстэй гэж ойлгож болно. Казахуудын хувьд жилийн эхэнд тэмдэглэдэг олон тvмний баяр цэнгэл, байгаль дэлхий євлийн нойрноос сэрж, єдєр шєнє тэнцдэг єдєр гэж vздэг. Манай казах иргэд наурызыг угтан гэр орон, орчин тойрноо цэвэрлэнэ. Бvтэн жилийн турш идээ цагаа элбэг, хур бороо ихтэй байхыг ерєєж бvх сав суулгаа цагаан идээ, будааны тєрєл болон булгийн усаар дvvргэж тавьдаг. Энэ єдєр хот айлын охид бvсгvйчvvд vvцээ задлан идэшний сvvлчийн махыг уурагтай буцалган "Уйкы ашар" буюу "Нойрноос сэрээгч" гэх залууст зориулсан сонин идээ бэлтгэнэ. Харин залуус бvсгvйчvvдийн идээнд хариу болгон "Сэтгэл булаагч" хэмээх толь, сам, оо энгэсэг, vнэртнээс бvрдсэн бэлэг барьдаг.

Наурызын єглєє мандах нарыг харж, дараа нь ахан дvvс, тєрєл тєрєгсєдтэйгээ золгоно. Эрчvvд хоёр гараа барилцан бие биедээ цээжээрээ хvрэн золгодог бол эмэгтэйчvvд хоорондоо тэврэлдэн золгодог. Эрэгтэй эмэгтэй хvмvvс зєвхєн гар барин золгоно. Айл бvр цагаан идээ, будаа, мах зэрэг 7 тєрлийн амттанаар ширээ засах ба 7 тєрлийн зvйлээр амталсан "Наурыз-кєже" буюу Наурызын шєлєєр зочдоо дайлах ёстой. Настан буурлууд залууст зvйр цэцэн vгс хэлж, сургаал айлддаг. Мєн муудалцсан хvмvvс учир зvйгээ олж эв нэгдлээ бэхжvvлдэг уламжлалтай. Бас архи дарс хэрэглэх, мєнгє тєгрєгєєр золгох, бэлэг сэлт єгєх, авах ёсгvй. Орой нар жаргах vед нийтийн дунд хоёр найрагч гарч ирэн харилцаа дууны тэмцээн буюу "Айтыс"-ыг эхлvvлдэг.

Харанхуй болмощ энд тэнд тvvдэг асааж тэдгээрийг тойрон бvжиглэж, дуулж хуурдана. Vvнийг "Аластау" буюу галд шvтэх, галаар ариусгах ёслол гэнэ. Запуус шєнєжин гадаа ардын уламжлалт тоглоомуудаар нааддаг. Vvр цайх vед бvгд ойролцоох дэнж, ууланд гарч ургах нараа угтан авч цагаан идээний дээжээ єргєєд гэр гэртээ харьдаг. Дээр vед казахууд наурызыг 3-9 хоног ёслодог байсан бол одоо 3 хоног тэмдэглэдэг. Мєн Наурызын єглєє эрчvvд багаж хэрэгслээ, эмэгтэйчvvд идээ будааныхаа дээжийг авч гаран булаг усны эргэн тойрныг цэвэрлэж, залуус мод бут суулгана. Бvсгvйчvvд булгийн ус, тарьсан модондоо тос, цагаан идээгээ єргєдєг. Энэ нь байгаль орчноо хамгаалж буй нэг хэлбэр гэнэ.
Сэтгэгдэл (1)