Жил бүр анхан шатны захиргааны хэргийн шүүхүүдийн шийдэж байгаа маргааны тоо өсч байгаа. Үүнийгээ дагаад давж заалдах, хяналтын шатны шүүхэд ирж байгаа хэргийн тоо ч өссөөр.
 
Энэ нь нэг талаасаа иргэд Захиргааны байгууллага, албан тушаалтны шийдвэр үйл ажиллагаа, хууль зүйн үндэслэл бодит байдлыг хянуулах эрхээ мэдэж байгааг харуулж байна. Харин нөгөө талаасаа төрийн захиргааны байгууллагуудын үйл ажиллагаа тодорхой хэмжээгээр шүүхэд хянагдах үндэслэлийг өгөөд байгааг илтгэж буй юм. Өөрөөр хэлбэл, төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагаа хуулийн дагуу явахгүй байгааг онцлох хэрэгтэй биз ээ.
 
Тэгвэл өнгөрсөн онд хянан шийдвэрлүүлсэн захиргааны хэргүүдээс хамгийн их тоог газар эзэмших, ашиглах эрхтэй холбоотой үүссэн маргаан эзлээд байгааг албанын хэлж байна. Тиймээс газрын маргааны  талаар шүүгч Д.Батбаатараас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Газрын маргаануудаас яг ямар төрлийн маргаан зонхилж байна вэ?
-Өнгөрсөн онд захиргааны хэргийн шүүхээр 79 хэрэг шийдвэрлэгдсэн.  Энэ төрлийн нэхэмжлэл, гомдлуудын шүүхэд гаргасан үндэслэл зэргийг судлахад, өнгөрсөн онд Нийслэл дүүргийн засаг даргаас өмнөх захирамжуудаараа газрын тухай хууль тогтоомж зөрчиж газар олголт хийсэн байдаг. Мөн урд онуудынхтай адил кадастрын зураг нь тодорхойгүйгээс иргэд, байгууллагуудад газар давхардан олгогдсон маргаанууд байгаа. Дүүрэг болон сумдын засаг даргын захирамжуудыг дээд шатны засаг дарга нь хүчингүй болгосонтой холбоотой  маргаан ч байгаа. Түүнчлэн нийтийн эзэмшлийн талбайд орон сууц, барилга барих зөвшөөрөл олгосон төдийгүй цуцалсантай холбоотой үүссэн маргаан зонхилж байгаа.

Үүгээр зогсохгүй газар өмчлөх, ашиглах эрх ямар нэг байдлаар хуулийн дагуу үүсээгүй байхад тухайн газар дээр сайн дураарай өөрийн эзэмшил, ашиглалтыг явуулсантай холбоотой маргаан байна. Эцэст нь усны сан бүхий дархан цаазат газар тогтоосон дэглэм журмыг зөрчиж газартай холбоотой эрхийг олгосон маргаанууд зонхилж байгаа.

-Засаг дарга нар өмнө нь гаргасан захирамжаа зөрчдөг гэлээ. Үүнийг тодруулаач?
-Өнгөрсөн оны тухайд шат шатны засаг даргууд урд гаргасан захирамжуудаа хүчингүй болгосон маргаанууд ихээр ирсэн. Өөрөөр хэлбэл, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөнөөд тусгагдаагүй, нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайд газар олголт хийгдсэн, газрыг олгохдоо хуульд заасан дуудлага худалдаа төсөл шалгаруулах зарчмыг зөрчөөд засаг дарга нь захирамж гаргасан байсан.

Үүнтэй холбоотой нэлээд их нэхэмжлэлүүд шийдэгдсэн. Нөгөө талаас тухайн газрыг тодорхой хугацаагаар эзэмшиж, ашиглаж байсан иргэд, байгууллагуудаас газарт тодорхой хөрөнгө оруулалт хийчихсэн, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдлөө гэх мэтээр маргаанууд ирүүлдэг.

-Хэчнээн иргэд, аж ахуй нэгжийн газар эзэмших эрхийг цуцалсан бэ?
-Өнгөрсөн оны 10 сарын байдлаас Засгийн газрын тогтоол, төсөвт байгууллагын зайлшгүй хэрэгцээ, авто замын траст орсон гэсэн үндэслэлээр Засаг даргын найман удаагийн захирамжаар 9 байгууллагад 188.1 га газрыг эзэмших эрх олгосон бол хууль тогтоомж зөрчсөн, гэрээний үүргээ биелүүлээгүй ,бусдын газартай давхардуулсан, газраа 2 жилийн хугацаанд зориулалтын дагуу эзэмшиж ашиглаагүй мөн иргэд оршин суугчдын гомдол зэрэг үндэслэлээр 1127 иргэн , аж ахуй нэгжийн 114.7 га газрын газар эзэмших эрхийг Засаг даргын 122 удаагийн захирамжаар хүчингүй болгосон байгаа.
Иргэдийн хууль эрхзүйн мэдлэг тутмагаас газар өмчлөх эрхээ улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй, шаардлагатай баримт материалыг дутуу бүрдүүлдэг мөн газрын албанаас өгсөн хуулийн шаардлагыг хангаагүй зэрэг асуудлуудаас үүссэн маргаан нэлээн гарсан.

Дашрамд хэлэхэд, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх нь өнгөрсөн 2012 оноос хойш нийт 660 захиргааны хэрэг хүлээн авсан байна. Үүнээс анхан шатны шүүхийн шийдвэртэй 384 хэрэг, шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамжтай 185 хэрэг, шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас  магадлалыг хянуулахаар ирүүлсэн 3 хэрэг, нийт 572 хэргийг хянан шийдвэрлэж, 62 хэргийн үлдэгдэлтэй гарсан байв.
Давж заалдах гомдол  гомдол гаргах эрхгүй этгээд гомдол гаргасан, давж заалдах гомдол гаргаагүйд тооцсон, нэхэмжлэгч нэхэмжлэлээсээ татгалзсан зэрэг 26 хэргийг албан тоот болон шүүхийн тогтоолоор буцаах, гомдлыг хэлэлцүүлэхээс татгалзсан байна.

Өнгөрсөн онд нэг шүүгч дунджаар 106 хэргийг давж заалдах журмаар хянасан байна.