Хоёр жил гаруйн хугацаанд дамнан шалгагдаж байгаа нэгэн хэргийн талаар бид хүргэхээр бэлтгэлээ. Өнгөрсөн 2012 оны арванхоёрдугаар сарын 15-нд 21 настай Алтанзул гэх бүсгүй найз залуу Б.Төмөрбаатартайгаа уулзахаар гэрээсээ гарчээ. Мэдээж залуу хүмүүс л болсон хойно баар, караокед орох нь энүүхэнд. Гэвч зугаа цэнгэл буруугаар эргэж 21 настай охин амиа алдсан байдаг.
Эрүүл саруул байсан охин нь гэв гэнэт л нас барчихлаа гэхээр эцэг, эх ар гэрийнхэнд нь харамсалтай байх нь ойлгомжтой. Тиймээс ч хэргийн үнэн мөнийг олохын тулд “тэмцсээр” явна. Гэвч хууль хяналтынханаас олигтой танидаг хүн ч байхгүй тэдэнд хэрэг буруугаар эргэж байгаа нь нүдэн дээр нь илт байгаа аж. Учир нь өдгөө гэрээс нь дуудаж уулзсан найз залуу Б.Төмөрбаатар нь гэм зэмгүй, эрх чөлөөтэй амьдарч, харин түүний дүү ахынхаа өмнөөс 2.6 жилийн ял эдлээд сууж байгаа юм.
Энэ гэрт охиныг нас барахаас өмнө авчиржээ
Хаанаас нь ч харсан “напаантай” энэ хэрэг 2 жил гаруй сунжирсаар хэдхэн хоногийн өмнө Нийслэлийн Давж заалдах шатны шүүхээс хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж, дахин шалгах хэрэгтэй гэснээр үргэлжилж байгаа юм.
Хэрэг гардаг орой яг юу болсон бэ?
Хэрэг гардаг орой 06.00 цагийн үед талийгаач Н.Алтанзул гэрээсээ гараад хоёр хоног ор сураггүй болсон аж. Тухайн үед гэрийнхэн нь утас руу нь байнга залгаж, найз нөхдөөс нь сураглаж, үерхэдэг залуу болох Б.Төмөрбаатарынх нь гэрт хүртэл очиж үзсэн байж. Гэвч сураг гарахгүй хоёр хоносны дараа найз залуу Б.Төмөрбаатар нь ээж рүү нь холбогдож “Н.Алтанзулын бие тааруу байна. Эмнэлэг дээр яаралтай ирээч” гэжээ. Ингэж л эх үр хоёр сүүлийн удаа уулзсан нь тэр.
Охин биедээ гэмтэл авсан тэр оройдоо нас бараагүй харин ес хоног тэсч байгаад амиа алдсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл найз залуутайгаа харихаар явсан охин тэр оройдоо ухаан нь орж гарсан, шокийн байдалд байж байгаад маргааш нь эмнэлэгт хүргэгдээд 9 хоног эмнэлгийн орон дээр хэвтэж байгаа амиа алдсан юм.
Талийгаачийн нагац эгч Б.Отгонбаяраас хэргийн талаар тодруулсан юм.
-Та бүхнийг эмнэлэг дээр дуудуулж очиход дүү чинь амьд сэрүүн байсан юм уу?
-2012 оны арванхоёрдугаар сарын 17-нд ГССҮТ-д биднийг дуудагдаж очиход манайг дүүг Пүрэвдорж гэх эмч гадны нөлөөтэй, ухаангүй, тархиндаа дөрвөн гэмтэлтэй, гавландаа цус хуралттай байна гэдгийг хэлсэн. Энэ цус хуралт нь маш хүчтэй үснээсээ зулгаалгаж, тугтруулсанаас үүсэлтэй байдаг гэсэн. Үүнийг гадагшаа авч яваад ч эмчлэх боломжгүй. Манайд бол маш их хэмжээний өртгөөр шархыг шимэгдүүлэх эм тариаг хийж байж эмчлэгдэх боломжтой гэсэн. Ингээд тархины хагалгаанд оруулсан. Улмаар тухайн сарынхаа 25-ны өглөө 07.35 цагт амьсгал хураасан. Талийгаач дүүгийнхээ ажил явдлыг бид нутагт нь хийчихээд цагдаатайгаа ирж уулзсан. Гэвч Б.Төмөрбаатарыг хориогүй байсан.
-Нас барсаных нь дараа сэжигтнүүдийг саатуулж, хориогүй гэж үү?
-Эмнэлэгт хэвтэснийх нь маргааш Б.Төмөрбаатарыг хорьсон. Та бүхэн санаа зоволтгүй гэж Анхбаяр байцаагч хэлсэн.
-Задлан шинжилгээний дүгнэлт юу гэж гарсан бэ?
- Шүүх эмнэлгийн дүгнэлттэй танилцах хүсэлтийг байцаагчдаа тавьсан. Харин байцаагч маань Баянзүрх дүүргийн хяналтын прокурор П.Даваасүрэн та бүхэнд шүүх шинжилгээний хариуг сонсгоно гэсэн. Ингээд бид П. Даваасүрэн прокурор дээр очиход “Та нар нэг хүнээ алдсан гээд сайхан залуугийн алах гээд байх хэрэггүй. Энэ залууг би хэрэгсэхгүй болгож, цагаатгана” гэсэн. Үүнээс улбаалж энэ хэрэгт гадны нөлөө ороод байгааг мэдсэн. Хавтаст хэрэг дээр нь хүртэл илтэт хүн амины хэрэг гэдэг нь нотлогдохоор байхад юм бүхэн буруугаар эргэсэн. Адаглаад хүний бие муу байхад ар гэрийнхэнд нь дуулгаагүй, анхан шатны тусламж үзүүлээгүй, хэргийн газраас эд мөрийн баримтыг санаатайгаар холдуулсан гэх мэт нотлох баримтууд байсаар байхад хэрэгтэн өнөөдөр гэм зэмгүй явж байна.
-Тухайн өдөр хамт явж байсан гэх Б.Төмөрбаатарын гурван найз яасан бэ?
- Хамт байсан Доржжагдаг, Одгэрэл нарыг ерөөсөө байцаагаагүй гэсэн.
-Талийгаачийг амьд сэрүүн байхад зодсон тохиолдол гарч байсан уу?
-Тийм зүйл сонсогдож байсан. Хутга мэс хүзүүнд тулгаж байсан.
-Хэргийн эд мөрийн баримтыг баллах зорилготой талийгаачийн хувцсыг хог дээр хаясан гэсэн. Та бүхний зүгээс хувцсыг олж авч чадсан уу?
-Хэргийн эд мөрийн баримтаар баллах зорилготой талийгаачийн хувцсыг хог дээр аваачиж хаясан. Бид хогийн цэгээс олсон хувцсыг шүүх шинжилгээний эмнэлэгт шинжлүүлэхэд цусны толботой, мөн угзарч татсан бололтой урагдсан байсан гэдгийг хэлсэн. Улмаар шүүх хурлын дараа дүүгийнхээ хувцсыг цагдаагийн байгууллагаас нэхэж авахад хувцсыг нь сольж шинэ куртик хийсэн байсан нь бидний гайхшралыг төрүүлж байгаа.
-Б.Төмөрбаатараар оролдохоо боль гэсэн прокурор одоо ч энэ хэрэг дээр ажиллаж байгаа юу?
-Бид Баянзүрх дүүргийн Прокурорын дарга, Хууль цаазын итгэмжит зөвлөх Цэрэнсамбуу даргад П.Даваасүрэн прокурорыг сольж өгөөч гэсэн хүсэлтийг тавьсан. Хүсэлтэндээ хэргийн үйл ажиллагаа дөнгөж мөрдөн байцаалтыг шатандаа явж байхад ямар учиртай бидэнд хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгоно, та нар дээгүүр доогуур гүйгээд хэрэггүй гэж байгаа юм бэ гэдэг зүйлийг хэлсэн. Улмаар удаа дараа Нийслэлийн прокурор, Нийслэлийн цагдаагийн газрын даргад дээрх хүсэлтээ гаргасан. Гэтэл нэг өдөр утсаар прокурор П.Даваасүрэнг сольж, Галбадрах прокурорыг болгосон гэсэн. Гэтэл энэ хүн мөн л “Б.Төмөрбаатарт дээд тал нь 5 жилийн ял өгнө. Тэнслээд авч гарна” гэж хэлж байсан.
-Дүүгийн чин анхан шатны шүүх хурал хэзээ болсон бэ?
-2013 оны зургаадугаар сарын 20-нд Баянзүрх дүүрэг дээр анхан шатны шүүх хурал болсон. Шүүгчээр Чулуунхүү шүүгч ажилласан. Тэрбээр “Энэ хэрэг дээр цагдаа, прокурор хэтэрхий нэг талыг барьж ажилласан байна. Нас барсан хүн өөрийгөө өмгөөлж үг хэлэхгүй. Тухайн өдөр талийгаачийг баарнаас эрүүл саруул гарсан гэдгийг зөөгч, үйлчлэгчид гэрчлээд байгаа. Гэтэл энэ газраас гэр хүртлээ 2 км газар явах байтал бүхэл бүтэн 3 цагийн дараа гэртээ очсон байдаг. Ингэхдээ талийгаач ухаангүй болсон байдалтай ирсэн байсан. Мөн Б.Төмөрбаатар гэгч дүү Б.Төмөршагайгаа “Зулаа эгчийг чин дийлэхгүй байна. Эргээд өргөөдөх гэж дуудсан нь сонин байна. Энэ хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж, анхнаас нь шалгаж гэсэн” энэ мэтээр ярьсан байдаг. Гэвч шүүх авч хэлэлцээгүй. Зөвхөн дүү Б.Төмөршагайд нь л 2.6 жилийн ял оноосон.
Энэ хогон дээр охины цустай хувцсыг хаясан байсныг цагдаа нар олжээ
Юутай ч энэ хэрэг маш сонин ээдрээтэй болсоор байгаа юм байна. Ар гэрийнхэнд нь болон өмгөөлөгчид талийгаачийг гадны нөлөөтэй нас барсаныг нотлох олон баримт байсаар байтал цагдаа, прокуророос гуйвуулаад байгааг хохирогчийн гэрийнхэн хэлж байна.
Мөн Б.Төмөрбаатар гэгчийн дүү ухаангүй болсон найз охиныг нь үүрч гэртээ оруулсаны төлөө 2.6 жил авсан нь хуульд нийцэхгүй гэдгийг нагац эгчийнх нь зүгээс хэлж байгаа юм.
Гомдолтой байгаа хохирогчийн ар гэрийнхэн Төрийн тэргүүн болоод Д.Дорлигжав прокурорт захиа илгээсэн байна. Харин яллагдагч хохирогчийн найз залуугийн дүү Б.Төмөршагай хорихоос өөрийгөө гэм буруугүй хэмээн захидал илгээсэн байгаа юм.
Тэгвэл хоёр жилийн турш сунжирсаар байгаа хэргийн мөрөөр бид эргэн сурвалжилж Б.Төмөрбаатар гэгчийн гэрт очсон юм. Гэвч хашаанд хоёр гэр байсан ч аль, аль нь эзэнгүй байв.
Харин аав нь Цайз зах дээр түлээ, нүүрс зардаг учир аавтай нь уулзахаар очсон боловч огт халгаагаагүйсангүй.
Уулздаг байх хугацаандаа хэд хэдэн удаа дарамтлан зовоож нэг бус удаа гар хүрч байсан талаар хохирогчийн ар гэрийнхэн ярьсан юм. Ар гэрийхнийх нь тодорхойлсноор Б.Төмөрбаатар архи уусан үедээ үргэлж агсан согтуу тавьж, хутга шөвөг бариад дайрдаг байж. Тэр ч бүү хэл хөгшин аав, дүү нараа жорлонд хонуулж байсан удаатай гэнэ.
Харин талийгаачийн хувьд нэгэн цайны газар зөөгч хийдэг байсан бөгөөд даруу төлөв, үг дуу цөөтэй нэгэн байсан талаар түүний нагац эгч ярьсан юм. Эцэг, эх нь грүппэд байдаг болохоор ажил хийж амжиргаагаа авч явдаг байсан тэрбээр тэр хар өдрийг яахан төсөөлөх билээ.
Юутай ч энэ төрлийн учир битүүлэг хэргийн золиос эмэгтэйчүүд, хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн болж үлддэг харамсалтай жишээ манай улсад олон бий. Тэгвэл энэ хэрэг ч айлын охин үр хохирч, хэн нэгэн хүний өмнөөс хэрэг хүлээсэн байдалтайгаар бүү үлдээсэй гэдэг үүднээс дээрх сурвалжлагыг бэлтгэлээ.
Эрүүл саруул байсан охин нь гэв гэнэт л нас барчихлаа гэхээр эцэг, эх ар гэрийнхэнд нь харамсалтай байх нь ойлгомжтой. Тиймээс ч хэргийн үнэн мөнийг олохын тулд “тэмцсээр” явна. Гэвч хууль хяналтынханаас олигтой танидаг хүн ч байхгүй тэдэнд хэрэг буруугаар эргэж байгаа нь нүдэн дээр нь илт байгаа аж. Учир нь өдгөө гэрээс нь дуудаж уулзсан найз залуу Б.Төмөрбаатар нь гэм зэмгүй, эрх чөлөөтэй амьдарч, харин түүний дүү ахынхаа өмнөөс 2.6 жилийн ял эдлээд сууж байгаа юм.
Энэ гэрт охиныг нас барахаас өмнө авчиржээ
Хэрэг гардаг орой яг юу болсон бэ?
Хэрэг гардаг орой 06.00 цагийн үед талийгаач Н.Алтанзул гэрээсээ гараад хоёр хоног ор сураггүй болсон аж. Тухайн үед гэрийнхэн нь утас руу нь байнга залгаж, найз нөхдөөс нь сураглаж, үерхэдэг залуу болох Б.Төмөрбаатарынх нь гэрт хүртэл очиж үзсэн байж. Гэвч сураг гарахгүй хоёр хоносны дараа найз залуу Б.Төмөрбаатар нь ээж рүү нь холбогдож “Н.Алтанзулын бие тааруу байна. Эмнэлэг дээр яаралтай ирээч” гэжээ. Ингэж л эх үр хоёр сүүлийн удаа уулзсан нь тэр.
Охин биедээ гэмтэл авсан тэр оройдоо нас бараагүй харин ес хоног тэсч байгаад амиа алдсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл найз залуутайгаа харихаар явсан охин тэр оройдоо ухаан нь орж гарсан, шокийн байдалд байж байгаад маргааш нь эмнэлэгт хүргэгдээд 9 хоног эмнэлгийн орон дээр хэвтэж байгаа амиа алдсан юм.
Талийгаачийн нагац эгч Б.Отгонбаяраас хэргийн талаар тодруулсан юм.
-Та бүхнийг эмнэлэг дээр дуудуулж очиход дүү чинь амьд сэрүүн байсан юм уу?
-2012 оны арванхоёрдугаар сарын 17-нд ГССҮТ-д биднийг дуудагдаж очиход манайг дүүг Пүрэвдорж гэх эмч гадны нөлөөтэй, ухаангүй, тархиндаа дөрвөн гэмтэлтэй, гавландаа цус хуралттай байна гэдгийг хэлсэн. Энэ цус хуралт нь маш хүчтэй үснээсээ зулгаалгаж, тугтруулсанаас үүсэлтэй байдаг гэсэн. Үүнийг гадагшаа авч яваад ч эмчлэх боломжгүй. Манайд бол маш их хэмжээний өртгөөр шархыг шимэгдүүлэх эм тариаг хийж байж эмчлэгдэх боломжтой гэсэн. Ингээд тархины хагалгаанд оруулсан. Улмаар тухайн сарынхаа 25-ны өглөө 07.35 цагт амьсгал хураасан. Талийгаач дүүгийнхээ ажил явдлыг бид нутагт нь хийчихээд цагдаатайгаа ирж уулзсан. Гэвч Б.Төмөрбаатарыг хориогүй байсан.
-Нас барсаных нь дараа сэжигтнүүдийг саатуулж, хориогүй гэж үү?
-Эмнэлэгт хэвтэснийх нь маргааш Б.Төмөрбаатарыг хорьсон. Та бүхэн санаа зоволтгүй гэж Анхбаяр байцаагч хэлсэн.
-Задлан шинжилгээний дүгнэлт юу гэж гарсан бэ?
- Шүүх эмнэлгийн дүгнэлттэй танилцах хүсэлтийг байцаагчдаа тавьсан. Харин байцаагч маань Баянзүрх дүүргийн хяналтын прокурор П.Даваасүрэн та бүхэнд шүүх шинжилгээний хариуг сонсгоно гэсэн. Ингээд бид П. Даваасүрэн прокурор дээр очиход “Та нар нэг хүнээ алдсан гээд сайхан залуугийн алах гээд байх хэрэггүй. Энэ залууг би хэрэгсэхгүй болгож, цагаатгана” гэсэн. Үүнээс улбаалж энэ хэрэгт гадны нөлөө ороод байгааг мэдсэн. Хавтаст хэрэг дээр нь хүртэл илтэт хүн амины хэрэг гэдэг нь нотлогдохоор байхад юм бүхэн буруугаар эргэсэн. Адаглаад хүний бие муу байхад ар гэрийнхэнд нь дуулгаагүй, анхан шатны тусламж үзүүлээгүй, хэргийн газраас эд мөрийн баримтыг санаатайгаар холдуулсан гэх мэт нотлох баримтууд байсаар байхад хэрэгтэн өнөөдөр гэм зэмгүй явж байна.
-Тухайн өдөр хамт явж байсан гэх Б.Төмөрбаатарын гурван найз яасан бэ?
- Хамт байсан Доржжагдаг, Одгэрэл нарыг ерөөсөө байцаагаагүй гэсэн.
-Талийгаачийг амьд сэрүүн байхад зодсон тохиолдол гарч байсан уу?
-Тийм зүйл сонсогдож байсан. Хутга мэс хүзүүнд тулгаж байсан.
-Хэргийн эд мөрийн баримтыг баллах зорилготой талийгаачийн хувцсыг хог дээр хаясан гэсэн. Та бүхний зүгээс хувцсыг олж авч чадсан уу?
-Хэргийн эд мөрийн баримтаар баллах зорилготой талийгаачийн хувцсыг хог дээр аваачиж хаясан. Бид хогийн цэгээс олсон хувцсыг шүүх шинжилгээний эмнэлэгт шинжлүүлэхэд цусны толботой, мөн угзарч татсан бололтой урагдсан байсан гэдгийг хэлсэн. Улмаар шүүх хурлын дараа дүүгийнхээ хувцсыг цагдаагийн байгууллагаас нэхэж авахад хувцсыг нь сольж шинэ куртик хийсэн байсан нь бидний гайхшралыг төрүүлж байгаа.
-Б.Төмөрбаатараар оролдохоо боль гэсэн прокурор одоо ч энэ хэрэг дээр ажиллаж байгаа юу?
-Бид Баянзүрх дүүргийн Прокурорын дарга, Хууль цаазын итгэмжит зөвлөх Цэрэнсамбуу даргад П.Даваасүрэн прокурорыг сольж өгөөч гэсэн хүсэлтийг тавьсан. Хүсэлтэндээ хэргийн үйл ажиллагаа дөнгөж мөрдөн байцаалтыг шатандаа явж байхад ямар учиртай бидэнд хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгоно, та нар дээгүүр доогуур гүйгээд хэрэггүй гэж байгаа юм бэ гэдэг зүйлийг хэлсэн. Улмаар удаа дараа Нийслэлийн прокурор, Нийслэлийн цагдаагийн газрын даргад дээрх хүсэлтээ гаргасан. Гэтэл нэг өдөр утсаар прокурор П.Даваасүрэнг сольж, Галбадрах прокурорыг болгосон гэсэн. Гэтэл энэ хүн мөн л “Б.Төмөрбаатарт дээд тал нь 5 жилийн ял өгнө. Тэнслээд авч гарна” гэж хэлж байсан.
-Дүүгийн чин анхан шатны шүүх хурал хэзээ болсон бэ?
-2013 оны зургаадугаар сарын 20-нд Баянзүрх дүүрэг дээр анхан шатны шүүх хурал болсон. Шүүгчээр Чулуунхүү шүүгч ажилласан. Тэрбээр “Энэ хэрэг дээр цагдаа, прокурор хэтэрхий нэг талыг барьж ажилласан байна. Нас барсан хүн өөрийгөө өмгөөлж үг хэлэхгүй. Тухайн өдөр талийгаачийг баарнаас эрүүл саруул гарсан гэдгийг зөөгч, үйлчлэгчид гэрчлээд байгаа. Гэтэл энэ газраас гэр хүртлээ 2 км газар явах байтал бүхэл бүтэн 3 цагийн дараа гэртээ очсон байдаг. Ингэхдээ талийгаач ухаангүй болсон байдалтай ирсэн байсан. Мөн Б.Төмөрбаатар гэгч дүү Б.Төмөршагайгаа “Зулаа эгчийг чин дийлэхгүй байна. Эргээд өргөөдөх гэж дуудсан нь сонин байна. Энэ хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж, анхнаас нь шалгаж гэсэн” энэ мэтээр ярьсан байдаг. Гэвч шүүх авч хэлэлцээгүй. Зөвхөн дүү Б.Төмөршагайд нь л 2.6 жилийн ял оноосон.
Энэ хогон дээр охины цустай хувцсыг хаясан байсныг цагдаа нар олжээ
Мөн Б.Төмөрбаатар гэгчийн дүү ухаангүй болсон найз охиныг нь үүрч гэртээ оруулсаны төлөө 2.6 жил авсан нь хуульд нийцэхгүй гэдгийг нагац эгчийнх нь зүгээс хэлж байгаа юм.
Гомдолтой байгаа хохирогчийн ар гэрийнхэн Төрийн тэргүүн болоод Д.Дорлигжав прокурорт захиа илгээсэн байна. Харин яллагдагч хохирогчийн найз залуугийн дүү Б.Төмөршагай хорихоос өөрийгөө гэм буруугүй хэмээн захидал илгээсэн байгаа юм.
Харин аав нь Цайз зах дээр түлээ, нүүрс зардаг учир аавтай нь уулзахаар очсон боловч огт халгаагаагүйсангүй.
Хохирогчийг үхэлд хүргэсэн байж болзошгүй Б.Төмөрбаатар гэгч хэн бэ?
Тэрбээр 30 гаруй настай бөгөөд модны бизнес зрхэлдэг нэгэн аж. Эхнэр хүүхдээсээ салаад талийгаачийн хажуу хашаанд ганцаараа амьдардаг байжээ. Уулздаг байх хугацаандаа хэд хэдэн удаа дарамтлан зовоож нэг бус удаа гар хүрч байсан талаар хохирогчийн ар гэрийнхэн ярьсан юм. Ар гэрийхнийх нь тодорхойлсноор Б.Төмөрбаатар архи уусан үедээ үргэлж агсан согтуу тавьж, хутга шөвөг бариад дайрдаг байж. Тэр ч бүү хэл хөгшин аав, дүү нараа жорлонд хонуулж байсан удаатай гэнэ.
Харин талийгаачийн хувьд нэгэн цайны газар зөөгч хийдэг байсан бөгөөд даруу төлөв, үг дуу цөөтэй нэгэн байсан талаар түүний нагац эгч ярьсан юм. Эцэг, эх нь грүппэд байдаг болохоор ажил хийж амжиргаагаа авч явдаг байсан тэрбээр тэр хар өдрийг яахан төсөөлөх билээ.
Юутай ч энэ төрлийн учир битүүлэг хэргийн золиос эмэгтэйчүүд, хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн болж үлддэг харамсалтай жишээ манай улсад олон бий. Тэгвэл энэ хэрэг ч айлын охин үр хохирч, хэн нэгэн хүний өмнөөс хэрэг хүлээсэн байдалтайгаар бүү үлдээсэй гэдэг үүднээс дээрх сурвалжлагыг бэлтгэлээ.
Г.Лхагвадорж /24tsag.mn/
Сэтгэгдэл (8)