2017.1.31, МЯГМАР ГАРАГ / БИЛГИЙН ТООЛЛЫН: 4

ӨВЛИЙН АДАГ ЦАГААГЧИН ҮХЭР САР
ХОЁР ХАР МЭНГЭТЭЙ ХАРАГЧИН ГАХАЙ ӨДӨР

Аргын тооллын: 2017.1.31, Мягмар гараг
Наран ургах шингэх: 08.21-17.52
Үс засуулбал: Бие эрхтний хүч сайжирна
Барилдлага: Арвидах
Шүтэн барилдлага: Нэр өнгө
Тухайн өдөр могой, морь, гахай, хулгана жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Идээ, хувцас хунар олдох, худалдаа наймаа хийх, эд зүйлс өгөлцөж авах, өглөг өгөх, хөрөнгө цацах, эдийн тэнгэр тахиулах, шид бүтээл үйлдэх, үйл буруутгах, ламд золгох зэрэг цагаан зүгийн үйлэнд сайн. Баруун нүд татвал холын сураг сонсох, зүүн нь татвал эд олдох, баруун чих хангинавал ундаа олдох, зүүн чих хангинавал түлэгдэх, нохой уливал үхсэний сураг сонсох, хэрээ дуугарвал нөхөртэй учрах, тагнай загатнавал хувцас олдох, бие татвал эцэг, эхэд муу. Хөл татвал хэрүүл, тэмцэл гарах муу ёр болой. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой.

2017 оны 1 дүгээр сарын 30-ны 20 цагаас 1 дүгээр сарын 31-ны 20 цаг хүртлэх
цаг агаарын урьдчилсан мэдээ

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Увс нуурын хотгор, Хүрэн бэлчир, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 38-43 хэм, өдөртөө 21-26 хэм, Монгол Алтайн нурууны өвөр хэсгээр шөнөдөө 26-31 хэм, өдөртөө 12-17 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 21-26 хэм, өдөртөө 8-13 хэм хүйтэн байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Солигдмол үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Дархадын хотгор, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 36-41 хэм, өдөртөө 22-27 хэм, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгэ, Эг, Хараа голын хөндийгөөр шөнөдөө 33-38 хэм, өдөртөө 17-22 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 24-29 хэм, өдөртөө 10-15 хэм хүйтэн байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Солигдмол үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 4-9 метр, зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө 25-30 хэм, өдөртөө 16-21 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 20-25 хэм, өдөртөө 13-18 хэм хүйтэн байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 28-30 хэм, өдөртөө 17-19 хэм хүйтэн байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи зүүн хойноос секундэд 5-10 метр. Өмнөговийн нутгаар шөнөдөө 18-23 хэм, өдөртөө 4-9 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 23-28 хэм, өдөртөө 9-14 хэм хүйтэн байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 35-37 хэм, бусад хэсгээр 25-27 хэм, өдөртөө 13-15 хэм хүйтэн байна.

2017 оны 2 дугаар сарын 1-нээс 2 дугаар сарын 5-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв

4-нд баруун аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурч, салхи секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Бусад хугацаанд цас орохгүй. Хүйтний эрч суларч Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 31-36 хэм, өдөртөө 18-23 хэм, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Хүрэн бэлчир орчмоор шөнөдөө 23-28 хэм, өдөртөө 14-19 хэм, Их нууруудын хотгор, Монгол Алтайн нурууны өвөр хэсэг, Хангай, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 19-24 хэм, өдөртөө 8-13 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө 0-5 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 15-20 хэм, өдөртөө 3-8 хэм хүйтэн байна.

Монголбанк нэг долоо хоногтой 173.5 тэрбум төгрөгийн ТБҮЦ-ыг 14.0 хувийн ЖДХ-ээр арилжааллаа. Ингэснээр өнөөдрийн байдлаар 1 долоо хоногтой ТБҮЦ-ны үлдэгдэл 422.5 тэрбум төгрөг боллоо.

Нэг долоо хоногийн хугацаатай ТБҮЦ нь банкуудын нөөцийг удирдахад чухал үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд Монголбанкны мөнгөний бодлогын үндсэн хэрэгсэл юм. Энэ төрлийн үнэт цаасны хүү нь Монголбанкны бодлогын хүү болох бөгөөд банк хоорондын зах дээр хөтөч хүүний үүргийг гүйцэтгэдэг. Анх тогтмол хүүтэй, борлогдох хэмжээ нь хязгаарлалтгүй байсан энэхүү үнэт цаасыг 2007 оны 7 дугаар сард анх нэвтрүүлж 7 хоног бүрийн Лхагва гаригт БХЗ дээр арилжаалах болсон нь банкуудын сонирхолыг ихэд татжээ.

“Ногоон титэм” лабораторийн хамт олон ажил үүргээ гүйцэтгэж буй замын цагдаагийн алба хаагч агаарын бохирдолд ямар хэмжээгээр өртдөг болохыг хувцсанд нь дээж авах багаж зүүн туршиж үзжээ.
Олон улсын MNS 4585:2016 стандартад NO2-ын агаар дахь хүлцэх хэмжээг 50 мкг/м3 гэж заасан байдаг аж. Гэтэл туршилтын үр дүнд авто замын хажууд зогсож үүрэгт ажлаа хийж яваа цагдаа нар хүлцэх хэмжээнээс 3-4 дахин их азотын давхар ислээр амьсгалж байгаа нь тогтоогджээ.
Иймд Замын цагдаагийн албанаас алба хаагчдынхаа эрүүл мэндийг хамгаалах, ажиллах нөхцлийг сайжруулах зорилгоор “Мөнхийн цагаан жим” ХХК-тай хамтран 3000 ширхэг амны хаалтыг гудамж замд үүрэг гүйцэтгэж байгаа 380 алба хаагч нарт олголоо.
Тус амны хаалт нь ТПМ 2,5 стандарт, шаардлагын дагуу хийгдсэн, агаарын бохирдолоос хамааран 1 удаагийн шүүлтүүр нь 48-72 цаг хүртэл хугацаагаар ашиглах боломжтой юм.

Нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газраас залуучуудын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагуудтай хийх энэ оны анхны зөвлөлдөх уулзалтаа өнгөрсөн баасан гаригт зохион байгууллаа. Уулзалтад 30 гаруй ТББ-ын төлөөлөл оролцож хотын хөгжилд залуусын оролцооны талаар санал бодлоо солилцон цаашид хэрхэн хамтарч ажиллах талаар ярилцсан юм. Тус уулзалтад оролцогсод санал бодлоо нэгтгэн сар бүр уриалга гаргаж аян өрнүүлж байхаар тогтлоо. Тодруулбал энэ сарыг “Залуучууд ба их хотын соёл” гэсэн уриан дор аян өрнүүлэх аж. Харин хоёрдугаар сарыг “Залуучууд үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих сар” болгон зарлахаар тохиролцов. Тус байгууллагаас сар бүр уриалга гарган Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газар болон холбогдох төрийн бус байгууллагуудтай хамтран ажиллахаар төлөвлөж байна.

Уулзалтын эхэнд “Залуучуудын дуу хоолойг төрд уламжлах, төрийн бодлогод тусгаж ажил хэрэг болгох замаар хотын хөгжлийг урагшлуулна” хэмээн нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газрын дарга С.Сүх-Очир онцоллоо. Тэрбээр “Залуучуудын хөгжлийг дэмжих зорилгоор 2016 онд манай газар байгуулагдсан. Бид нийгмийг цогцлоох залуусын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, тэдэнд эрүүл мэндийн боловсрол олгох, их хотын соёлч иргэний хандлагыг төлөвшүүлэхээр маш олон ажил хийхээр төлөвлөж эхний уулзалтаа хийж буй нь энэ юм. Залуучууд өнөөдөр үүнийг хийгээд өгөөч гэж төр засгаас гуйж суухын оронд гар бие оролцон эерэг нийгмийг бүтээхийн төлөө эрмэлзэх ёстой. Тиймээс цахим ертөнцийг түлхүү ашиглан залуусын сэтгэлгээг өөрчилж “Миний Улаанбаатар-Миний гэр” гэсэн хандлагыг бий болгоход үйл ажиллагаагаа чиглүүлнэ. Өнөөдөр Төрийн бус байгууллагуудын залуучуудтайгаа хамтран ажиллах талаар ярилцаж, 2017 онд хийх үйл ажиллагааныхаа төлөвлөгөөг баталлаа. Залуус бидний зорилго нэг учраас хамтын ажиллагаагаа илүү үр бүтээлтэй болгох үүднээс энэ уулзалтыг сар бүр уламжлал болгон зохион байгуулна” хэмээв.

Нийслэлийн хүн амын 34 хувийг залуучууд эзэлдэг бөгөөд тэдэнд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулах нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газар байгуулагдаад 3 сар болжээ. Тус газар нь зөвхөн дотооддоо үйл ажиллагаагаа чиглүүлэхгүй бөгөөд гадаадад сурч, ажиллаж буй залуучуудаа дэмжих, тэдэнтэй хамтрах зорилгоор ”Бидний хайртай эх орон” аян зохион байгуулж, эх орныхоо хөгжилд хувь нэмрээ оруулахыг уриалахаар ажиллаж буйгаа дуулгалаа гэж нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газраас мэдээллээ.

Мэргэжлийн сүмогийн 70 дахь аварга Харумафүжи аваргын зурсан зураг 100000 ам.доллараар зарагджээ. Тэрбээр энэ талаар сүмогийн 68 дахь аварга Асашёорюү ”Харумафужи аваргын зурсан зураг нэг нь 100000$ зарагдсан байна гэнэ шүү!! Bravo” хэмээн өөрийн твиттер хуудаснаа жиргэжээ.



Мэргэжлийн сүмогийн 70 дахь аварга Харумафүжи, зураач Заяасайхантай хамтран уран зургийн үзэсгэлэнгээ гаргаж байсан удаатай. Харумафүжи аварга тухайн үед зурсан зурагнуудаа дуудлага худалдаагаар зарна гэсэн бөгөөд бүтээлээс олсон мөнгөө Монгол дахь хүнд өвчтэй хүүхдүүдийг эмчлэхэд зарцуулна гэж байсан юм.

Хил дээрх зөрчил 2015 онд нийт 4377 зөрчил бүртгэгдсэн бол 2016 онд 4727-оор нэмэгдсэн гэх үзүүлэлттэй байна. Зөрчлөөр нь аваад үзвэл, хууль бусаар хил нэвтрэхийг завдсан 131 тохиолдол гарсан бол 5000 гаруй хүний баримт бичгийн зөрчлийг илрүүлж, хил нэвтрэхийг түдгэлзүүлжээ.



Тоо үзүүлэлтийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад хил нэвтэрсэн зорчигч 11.8 хувь, тээврийн хэрэгсэл 29.4 хувь, хууль бусаар хил нэвтрэхийг завдсан зөрчил 36.5 хувь, баримт бичгийн зөрчил 7.9 хувиар тус тус өсчээ.

НИТХ-ын төлөөлөгч Д.Мөнхжаргал Нийслэлийн 216 цэцэрлэгийн анги бүрт 1 ангийг тохижуулж хүүхдийн сэтгэхүй хөгжүүлэх тоглоом, номоор хангаж, эцэг эхчүүдэд лекц унших ажлаа ХУД-ын 209-р цэцэрлэг дээрээс эхэллээ.

Хүүхдээ багаас нь хөгжүүлэх нь ямар чухал болох талаар НИТХ-ын төлөөлөгч, Нийгмийн хөгжлийн хорооны дарга Д.Мөнхжаргал ХУД-ын 209-р цэцэрлэгийн эцэг эхчүүдэд лекц уншлаа. Тэрээр Ерөнхий боловсролын сургууль, Их дээд сургуулийн чанар, үр дүнг сургуулийн өмнөх боловсролтой шууд хамааралтай гэж үзэж байгаа учраас цэцэрлэгүүдийн сургалтын материаллаг бааз, хүүхдүүдийн нас сэтгэхүйд тохирсон тоглоом, багш нарын гарын авлага, хэрэглэгдэхүүн, үзүүлэн таниулах материалд хангалттай төсвийг хуваарилаж, эцэг эхчүүдийг нь энэ ажилд сайн дураар идэвхийлэн оролцохыг уриалж байгаа юм.

Хүүхэд төрөхдөө 100 сая гаруй мэдрэлийн эстэй төрж, секунд дутамд 700-1000 шинэ эс, холбоос үүсч байдаг. 0-5 насанд хүүхдийн тархины бүтцийн хөгжлийн 85% орчим бүрэлдэж тогтдог. Хүүхэд 3 нас хүрэхэд хүүхдийн тархины мэдрэлийн эсийн холбоос ойролцоогоор 1 000 их наяд буюу насанд хүрсэн хүмүүсийнхээс 2 дахин илүү их мэдрэлийн эсийн холбоос үүссэн байдаг.
Сүүлийн 20 гаруй жил сургуулийн өмнөх боловсрол, түүний ач холбогдлын талаар өргөн хэмжээний судалгаа хийгдэж, Дэлхийн олон улс гүрнүүд сургуулийн өмнөх боловсролын ач холбогдлыг дуу нэгтэйгээр хүлээн зөвшөөрч, СӨБ-д хамгийн их хөрөнгө оруулалтыг оруулдаг болжээ. Нобелийн шагналт эрдэмтэн Жеймс Хейкман сургуулийн өмнөх боловсролын эдийн засгийн үр дүнг тооцож, 0-6 насанд хүүхдийн боловсролд оруулсан 1 долларын хөрөнгө оруулалт 13 дахин үр ашигтай байдаг гэдгийн баталсан байна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

МУИС-ийн оюутнууд өнөөдөр 14.00 цагт сургуулийнхаа гадна талбайд жагсаал зохион байгууллаа. Тус сургууль сургалтын төлбөрөөс гадна суурь хураамж авдаг байна. Энэ суурь хураамжийг бакалаврын түвшний оюутан жилд 224 мянган төгрөг, магистр, доктороор суралцаж буй оюутан 336 мянган төгрөг төлдөг тухай тус сургуулийн оюутнууд ярилаа.



Тэрбээр, энэхүү суурь хураамж оюутны сурч боловсрох таатай орчныг бүрдүүдлэхэд зарцуулагдах ёстой байтал сургууль дээрх нам дагасан бүлэглэлүүдийн тансаглал гадаад дотоод аялал зугаалганд зориулагддаг хэмээн суурь хураамжийг зогсоохыг шаардаж байна гэв.



Монгол Улсын их сургуулийн оюутнууд суурь хураамжаа төлсөн тохиолдолд хичээл сонголтоо хийх нөхцөл бүрддэг байна.

ОРШИХ ЭС ОРШИХЫН ЗӨРЛӨГ ДЭЭР
Монгол Улсад ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 25 жилийн ойн баяр ёслол төгөлдөр өндөрлөж, түүнийг өөрчлөх шинэ аянд мордоод буй монголчууд бид орших, эс оршихын зөрлөгт хүссэн ч, эс хүссэн ч тулж ирээд байна. Өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд парламентын шинэ бүрэлдэхүүн гарч ирэх бүртээ Үндсэн хуулиа өөрчлөх их ажлыг эхлүүлж, үр дүнд хүрсэн эс хүрсэн түүх огт мартагдаагүй байна. Тухайлбал, 2000 \1999\ онд Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийг “дордохын долоо” нэрээр монгол хүн бүр мэддэг болжээ. Үүнийг тэрлэн суугаа судлаач Үндсэн хуулийг огт өөрчлөхгүй гэж гэдийдэггүй нэгэн бөгөөд харин ч судалгаа шинжилгээнд тулгуурласан шинжлэх ухааны үндэслэл бүхий өөрчлөлт шинэчлэлийг хүсдэг нэгэн билээ. Гэхдээ энд нэмэлт, өөрчлөлтийн талаарх асуудлыг хөндөх гэсэнгүй харин ардчилсан, шинэ Үндсэн хуулиа өөрчлөхийн өмнө түүнийг бид хэрхэн ойлгож, хэрэгжүүлж байгаа талаар үзэл бодлоо өөрийн судалгаанд тулгуурлан хуваалцах гэсэн юм.
1990 онд өмнө нь мөрдөгдөж байсан\1960 оны\ Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсанаар Монгол Улсад шинэчлэлийн “асар хүчтэй үер буусан” билээ. Өөрөөр хэлбэл, тухайн үеийн дэлхий дахинд болж байсан глобаль өөрчлөлтөөс бид хоцроогүй юм. Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улс\тэр үеийн нэрээр\-д 1980–аад оны дунд үеэс эхэлсэн өөрчлөн байгуулалтын давалгаа, Хятадад болж байсан оюутны хөдөлгөөн, зүүн европын орнуудад “сэвэлзсэн” ардчилалын салхи гэх мэт гадаад ертөнцийн өөрчлөлтүүд дээрх Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн өдөөгч нь байсан билээ. Мөн дотоодод бий болсон шинэчлэлийг хүссэн залуучуудын нэгдэл ч өөрчлөлтийн суурь зарчмыг бий болгоход нөлөөлсөн байна. 1988 оны 11 дүгээр сард хуралдсан МАХН-ын Төв Хорооны 5 дугаар бүгд хурлын тогтоолд “БНМАУ-ын Үндсэн хуулийг шинэчлэн найруулах тухай” заалт оржээ. Үүний үр дүнд 1989 оны 2 дугаар сарын 2-нд “БНМАУ-ын Үндсэн хуулийг шинэчлэн найруулах комисс байгуулах тухай” МАХН-ын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны 20 дугаар тогтоол гарч, комиссын даргаар МАХН-ын Төв Хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга Ж. Батмөнх, комиссын нарийн бичгийн даргаар МАХН-ын Төв Хорооны гишүүн, БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн хэлтсийн дарга Б. Чимид нарыг томилж байжээ. Ийнхүү 1990 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр Ардын Их Хурлын 11 дэх удаагийн 8 дугаар чуулган хуралдаж, 1960 оны Үндсэн хуулийн оршил хэсэг болон 82 дугаар зүйлд байсан нэг нам удирдан чиглүүлэгч байх заалтыг хасаж, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсан байна. Энэ нь төрийн болон намын нийгэмд гүйцэтгэх үүргийг зааглахад чухал алхам болсон юм. Тухайн үед улс төрийн шинэчлэлийн гол зорилго нь нийгмийн амьдралын бүх талыг ардчилах замаар хувь хүний ашиг сонирхлыг нийт нийгмийн ашиг сонирхолтой зөв хослох, хүний чөлөөтэй хөгжлийг хангах явдал байлаа.
Аливаа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг суурь зарчмын өөрчлөлт, тухайн Үндсэн хуулийн суурь зарчмыг өөрчлөхгүйгээр нэмэлт, өөрчлөлт хийх гэсэн хоёр үндсэн хэсэгт ангилан авч үздэг. Тэгвэл 1990 оны 5 дугаар сарын 10-ны өдөр Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт нь өмнөх өөрчлөлтийн хамт суурь зарчмын өөрчлөлт байсан билээ. Учир нь төрийн тухай ойлголтыг онолын түвшинд ч, зохион байгуулалтын түвшинд ч өөрчлөн, шинэчилсэн юм. Тухайлбал, БНМАУ-ын Үндсэн хуулийн нэмэлтийн тухай хуулийн “БНМАУ-ын төрийн дээд эрх барих ёс” гэсэн нэгдүгээр бүлэгт а\ БНМАУ-ын Ардын Их Хурал, б\ БНМАУ-ын Бага Хурал, в\ БНМАУ-ын Ерөнхийлөгч гэсэн хэсгүүдийг оруулж, хоёрдугаар бүлэгт “БНМАУ-ын Засгийн газар” гэсэн нэмэлтийг хийн, 1960 оны Үндсэн хуулийн гурав, дөрөвдүгээр бүлгийг тус тус хүчингүй болгосон байна. Энэ нь 1924, 1940, 1960 оны Үндсэн хуульд байгаагүй цоо шинэ зарчмын өөрчлөлт байсан юм. Энэхүү нэмэлт өөрчлөлтийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд “БНМАУ-ын Бага Хурлын гишүүнийг БНМАУ-ын Ардын Их Хурал нэр дэвшсэн хүн нэг бүр дээр хэлэлцэж саналыг нууцаар гаргаж сонгоно. Ийнхүү сонгоход хууль ёсоор бүртгэгдсэн намуудын нэрийн жагсаалтаар нийт сонгогчийн саналыг шууд, нууцаар хурааж, түүний дүнг үндэслэн БНМАУ-ын Бага Хурлын гишүүний мандатыг зохих тооны санал авсан намуудад хувь тэнцүүлэн хуваарилана...” хэмээсэн байх бөгөөд энэ нь Монгол Улсад урьд өмнө нь огт байгаагүй олон урьгалч үзлийг хүлээн зөвшөөрч, нэг намын тогтолцоог халах өмнөх өөрчлөлтийн үргэлжлэл болсон байна. БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга П. Очирбат БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын 11 дэх удаагийн сонгуулийн 9 дүгээр чуулганд тавьсан “БНМАУ-ын төрийн эрх барих дээд байгууллагын бүтцийг өөрчлөн шинэчлэх тухай БНМАУ-ын Үндсэн хуулийн нэмэлтийн тухай хуулийн төсөл” илтгэлдээ: “... Манай төрийн эрх барих дээд байгууллагыг өөрчлөн шинэчлэх асуудлын агуулгын гол нь түүний зохистой бүтэц бий болгож, төр, засгийн эрх мэдлийг харилцан хамаарал, зөв тэнцэлтэй хуваарилах хамгийн оновчтой шийдвэр гаргахад оршиж байна” хэмээн төрийн эрх мэдлийг хуваарилж, хяналт, тэнцвэртэй байлгах Ш.Л. Монтеськегийн ардчилсан онол зарчмыг хуульчлан баталгаажуулах суурийг тавьжээ.
Үндсэн хуулийн дээрх өөрчлөлтүүдийн үр дүнд орчин үеийн улс орнуудын төрийн байгуулалт дахь Ерөнхийлөгчийн болон парламентын Бүгд Найрамдах Улс гэсэн хоёр үндсэн хэлбэрийн парламентын хэлбэрийг сонгон улс орныхоо хөгжлийн цаашдын чиг баримжааг тодорхойлсон. Өөрөөр хэлбэл, төрийн эрх барих дээд байгууллагын тогтолцоонд Ардын Их Хурал гэсэн түүхэн нэрийг ард олны саналын дагуу хэвээр үлдээж, бүрэн эрхийг нь шинэчилсэн байна. Түүний онц эрхийн хүрээнд БНМАУ-ын Үндсэн хуулийг батлах, өөрчлөх, Ерөнхийлөгч, Дэд ерөнхийлөгч сонгох, чөлөөлөх, огцруулах, Улсын Бага Хурлыг сонгох, бүрэлдэхүүнд нь өөрчлөлт оруулах, ажлынх нь тайланг хэлэлцэх, Үндсэн хуулийн хяналтын зөвлөл, Засгийн газрын Ерөнхий сайд, Дээд шүүхийн дарга, Улсын ерөнхий прокурор зэрэг дээд албан тушаалтныг батлах, өөрчлөх, улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн үндсэн чиглэлийг батлах зэрэг зангилаа асуудал хамаарч байлаа. Мөн үүний хамт авсаархан, мэргэшсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр байнга ажиллаж, хууль тогтоох, хянан шалгах, зохион байгуулах үүрэг бүхий төрийн эрх барих дээд байгууллага Улсын Бага Хурлыг байгуулсан юм. Үүний тулд намуудын нэрийн жагсаалтаар Сонгуулийн хуулийн дагуу сонгогчдын саналыг авч нийт саналын дүнд тухайн намын авсан саналын мандатын тоогоор Бага Хурлын гишүүдийг бүрдүүлжээ. Тэгэхдээ Ардын Их Хурлын депутатуудын дотроос буюу шаардлагатай бол намын гишүүн ба гишүүн бус өөр хүний нэрийг дэвшүүлэн Ардын Их Хурал нэг бүрчлэн хэлэлцэж, депутатууд саналаа нууцаар гарган олонхийн санал авсан хүнийг Бага Хурлын гишүүнд сонгогдсонд тооцож байжээ. Тухайн үедээ Бага Хурлыг дарга, орлогч дарга, нарийн бичгийн даргаас гадна 50 гишүүнтэй байхаар тооцоолжээ. Мөн ийнхүү Улсын Бага Хурлыг бүрдүүлэх нь шууд хийгээд төлөөллийн ардчилалыг хослуулсан, шударга ёсны зарчимд нийцсэн арга зам гэж үзэж байв. Ардын Их Хурлын 9 дүгээр чуулганы хуралдаанд БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга П. Очирбат тавьсан илтгэлдээ “Бага хурлын гишүүн ямар хүн байх вэ? гэдэг асуудал хөдөлмөрчдийн анхаарал их татаж байна. Төрийн эрх барих байнгын дээд байгууллагад сонгогдож ажиллах хүнийг онож сонгоод зохих түвшинд нь хүргэн ажиллуулж чадвал ард түмний засаглалыг бодитой хэрэгжүүлэхэд шийдвэрлэх нөлөөтэй билээ” гэжээ. Тэрээр цааш нь хэлэхдээ “...хамгийн гол нь байнга ажиллах хууль тогтоох дээд байгууллагын гишүүн бол нийгэм, эдийн засаг, улс төр, эрх зүй, оюун санааны амьдралын улсын хэмжээний гол асуудлыг бие дааж шийдэх чадвартай, засаг, төрийн ажилд мэргэжиж дадлагажсан, нэг үгээр хэлбэл төрийн мэргэшсэн зүтгэлтэн байх ёстой” гэжээ. Энэ нь цоо шинэ байнгын ажиллагаатай хууль тогтоох байгууллагыг бий болгоход, гишүүдийн үүрэг хичнээн ихийг тодотгосон хэрэг юм. Энэ зарчим нь яваандаа мөнгөний шалгуурт унаж, төлөөллийн ардчилалын утгыг алдагдуулан байнгын ажиллагаатай парламентад мөнгөөр уралдан сонгогдох боломжийг нээсэн байна.
Төрийн байгуулалтын шинэчлэлийн анхны зургийг гаргасан МАХН-ын Төв Хорооны 1988 оны V бүгд хурлын баримт бичигт Ардын Их Хурлын даргыг төрийн дээд албан тушаалтан болгох санааг анх дэвшүүлсэн. Гэвч хөдөлмөрчдийн болон эрдэмтдийн гаргасан саналыг харгалзан Үндсэн хуулийн нэмэлтийн төсөлд Ерөнхийлөгчийн тухай оруулж хэлэлцүүлэн баталсан байна. Ийнхүү 1924 оны Үндсэн хуульд “тэргүүлэх дарга Да жунтангүй улс болно” гэснээр биш, шинээр Ерөнхийлөгчийн институцийг бий болгосон билээ.
Эдгээр өөрчлөлтийн хүрээнд БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийг “Засгийн газар” гэж нэрлэх болсон. Энэ өөрчлөлт зөвхөн нэрээр хязгаарлагдаагүй бөгөөд кабинетийн зарчмаар ажиллах цоо шинэ “төрийн хуулийг биелүүлэх үндсэн дээр улс орноо удирдаж, хууль тогтоох байгууллагын өмнө үйл ажиллагаагаа хариуцан хэрэгжүүлдэг” байгууллагыг бий болгох асуудал байлаа. Энэ бүхэн ардчилсан зарчмыг үндсээ болгосон төрийн харилцааны үнэт зүйлсийг шинэ Үндсэн хуулиар бататган бэхжүүлэх шаардлагыг бий болгосон юм. Тухайн үеийн их өөрчлөлт, тэр дундаа нийгмийн улс төрийн хүрээн дэх шинэчлэл өөрчлөлт нь бүх нийтээр ардчилалд суралцах, улс төр, эрх зүйн өндөр соёл эзэмшихийг гарцаагүй шаардсан төдийгүй Монгол хүн сэтгэлгээний хувьд өөрчлөгдөх суурийг бэлтгэсэн гэж хэлж болох юм. Гэхдээ бид энэ бүх өөрчлөлтийг ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиаараа баталгаажуулсан боловч ард иргэддээ түүнийг таниулах, цоо шинэ үнэт зүйлсээр баримжаалсан соёлыг төлөвшүүлэх ажлыг орхигдуулсан юм. 1990-1992 онд хийгдсэн суурь, зарчмын өөрчлөлтүүд нь нэг нийгмийн төлөв байдлаас нөгөө нийгмийн төлөв байдалд шилжих шилжилтийн үетэй давхцаж байсан билээ.

Саяхан Хятадын Жилин мужийн монгол үндэстэн, зохиолч Бао Гуанлиний бичсэн ”XX зууны Хятадын монгол эрдэмтэн-Ли Сигуан, Лян Шүмин, Шяо Чянь, Ай Сичи” хэмээх номыг БНХАУ-ын Үндэстний хэвлэлийн хороо хэвлэн тараасан нь эрдэмтэн судлаач, уншигч түмний талархлыг хүлээж байна. Хятадын Нийгмийн шинжлэх ухааны академийн судлаач Бао Шэнли ”Гуан Мин Ри Бао” сонинд тус номын тухай бичсэн шүүмжээ нийтэлж, ”Энэ номын зохиогч бол өргөн мэдлэгтэй хүн. Ердөө ганц жишээ татахад, 1955 оноос эхэлсэн Энгельсийн ярианы тухай философийн хоёр дахь маргаан дөрвөн жил гаруй үргэлжилж, хэн хэнийхээ саналыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байхад Бао Гуанлинь гуай хэлний зүйн судалгаа, логик тайлбарын аргаар үнэмшилтэй дүгнэлт хийж, Ай Сичигийн үзэл баримтлалыг дэмжсэн юм” хэмээн тэмдэглэлээ.



Саяхан миний бие ”XX зууны Хятадын монгол эрдэмтэн-Ли Сигуан, Лян Шүмин, Шяо Чянь, Ай Сичи” хэмээх номын зохиогч Бао Гуанлинь гуайтай уулзаж, зохиогчийн нутаг ус, түүх намтар, тэрхүү номыг туурвисан үйл явцын тухай хууч хөөрөн, энэ номын тухай судлаачдын санал бодлыг сонссон байна. 300 гаруй мянган ханзтай тус номонд Хятадад төрж өссөн дөрвөн монгол эрдэмтний түүх намтар, эрдэм шинжилгээний бүтээл, Хятад улс болон хүн төрөлхтний хөгжил дэвшилд оруулсан хүчин зүтгэл, хувь нэмрийг дэлгэрэнгүй танилцуулжээ. Зохиогч Бао Гуанлинь арав гаруй жилийн хугацаа зарцуулж, маш олон сурвалж, материал ашиглан, агуулгыг бүрэн гүйцэд эш баримттай бичсэн юм. Энэ номонд тэр дөрвөн эрдэмтний шинжлэх ухааны төлөө гаргасан гавьяа зүтгэлийг өгүүлснээс гадна шударга ёсны төлөө тууштай тэмцдэг монгол хүний эр зориг, цагаан цайлган зан чанарыг товойлгон үзүүлжээ. Судлаачид тус номыг эрдэм шинжилгээ, сурган хүмүүжүүлэх ач холбогдлоос гадна хэл найруулгын хувьд гойд уран тансаг болсон хэмээн өндрөөр үнэлж байна.



Яагаад энэ дөрвөн хүнийг сонгосон тухайгаа Бао Гуанлинь гуай: Манай монгол эрдэмтэд энэ дөрвөн хүнээр зогсохгүй, маш олон байгаа. Миний сонгосон энэ дөрвөн хүн бол хамгийн нөлөөтэй эрдэмтэд, манай улс үндэстний хөгжилд их хувь нэмэр оруулсан төлөөлөгчид юм. Энэ дөрвөн хүн эрдэм шинжилгээний талаар өндөр амжилт гаргасан, дэлхий дахинд алдартай судлаачид мөн. Хамгийн гол нь тэдний зан чанар, эр зориг нь үр хойчид үлгэр жишээ болно” гэжээ.

Энэ номонд бичсэн Ли Сигуан бол геологи, боловсрол судлал, дуу хөгжим, нийгмийн ухааны эрдэмтэн юм. Тэр Хятадын геологийн шинжлэх ухааны тулгын чулууг тавьж, БНХАУ-ын Геологийн яамны сайд зэрэг өндөр албан тушаал хашиж байлаа. Ли Сугуан гуай 1971 онд 82 настайдаа өөд болжээ. Хятадын шуудангийн салбар түүний зурагтай дурсгалын марк гаргаж, их дээд сургуулиудад хөшөөг нь босгож, музей байгуулах зэргээр түүний гавьяа зүтгэлийг үнэлжээ. 2009 онд түүнийг Хятад улс байгуулагдсанаас хойших шилдэг 100 хүний нэг, Монгол үндэстний арван том эрдэмтний нэгээр тодруулж, Олон улсын сансар судлалын холбоо шинээр олдсон нэг гарагийг ”Ли Сигуан гараг” хэмээн нэрлэжээ.

Лян Шүмин бол Хятад улсын орчин үеийн Күнзийн ухааныг үндэслэгч юм. Тэр уламжлалт соёлын өвийг хамгаалах санаачилга гаргаж, хуулиар засаглах зэрэг санал дэвшүүлэн, шударга ёсыг сахиж, шаргуу тэмцсэн хүн юм. Шяо Чянь бол алдарт сэтгүүлч, уран зохиолч, орчуулагч хүн юм. Тэр олон төрлийн хэдэн зуун уран бүтээл туурвисан төдийгүй Жеймс Жойсын ”Үлисс” зэрэг дэлхийд алдартай олон зохиолыг хятад хэлээр орчуулсан соён гэгээрүүлэгч хүн. Харин Ай Сичи бол философи, боловсрол судлал, нийгэм судлалын эрдэмтэн хүн байлаа. Түүнийг 1966 онд 56 настайдаа өөд болоход нь Хятад улсын дарга Мао Зэдүн ”ХКН-ын онолын фронтын үнэнч дайчин” хэмээн үнэлжээ. Тэр БНХАУ-ын намын дээд сургуулийн философи судлалын албаны дарга бөгөөд орлогч захирлаар ажиллаж байсан юм.

”Энэ номонд бичсэн дөрвөн хүн бүгдээрээ монгол үндэстэн. Би монгол хүн болж төрсний хувьд тэдний түүх намтрыг илүү их сонирхон уншдаг байлаа. Ялангуяа тэдний үнэнч шударга зан чанар, эр зоригийг бахархаж, хүүхэд залууст танилцуулахыг зорьж арваад жил хичээн зүтгэсний эцэст энэ номыг бичиж дуусгасан” хэмээн Бао Гуанлинь гуай ярьсан юм.



Бээжингийн их сургуулийн багш, профессор Дулаан: ”XX зууны монгол дөрвөн эрдэмтний тухай энэхүү тэмдэглэлд түүхэн сурвалж, материалыг өргөнөөр ашиглан, бодит байдлыг нээн харуулж, монгол үндэстний энэ дөрвөн эрдэмтэнд нийтлэг байсан үндэстнийхээ төлөө гэсэн сэтгэлийг гүн гүнзгий харуулсан” хэмээн үнэлжээ.

Хятад төдийгүй дэлхий дахины хөгжлийн түүхэнд шилдэг бүтээл туурвин, амжилт гаргасан эдгээр монгол эрдэмтний намтар түүх, зүтгэж явсан үйл хэрэг нь шинжлэх ухаан, философи, уран зохиол, мэдээ мэдээлэл зэрэг олон салбартай нягт холбоотой. Бао Гуанлинь гуай түүхийн маш олон эх сурвалж, материал ашиглан, бүтээлээ туурвисан учраас энэ номыг бүрэн уншихад тэдний амьдарч асан цаг үеийн түүхийг уншсантай адил хэмээн судлаачид үнэлж байна.

Төвийн үндэстний их сургуулийн профессор Мөү Жүнжянь: ”Энэ номонд маш их сурвалж материал ашиглан, нөр их хүч хөдөлмөр оруулсан нь тодорхой байна. Олон сайхан үйл явдлын тухай бичсэн нь их сонирхолтой юм. Уран тансаг хэл найруулгаар, түүхэн үнэнийг баримталж, эр зоригтой дөрвөн эрдэмтний улс орноо хайрлах сэтгэлийг товойлгон гаргасан нь боловсрол нь ёс суртахууны хувьд үлгэр жишээ үүрэгтэй, түүхэн сурвалж адил үнэ цэнэтэй болсон” гэжээ.

Бао Гуанлинь 1940 онд Жилин мужийн монгол үндэстний өөртөө засах Өмнөд Горлос суманд төрсөн монгол үндсэнтэн юм. Нутгийнх нь тухай хууч хөөрөхөд ус нутгаараа бахархдаг монгол зангаараа ”Өмнөд Горлос бол Зоригт баатар Тогтохын нутаг юм. Тогтох баатар бол миний өвөөгийн дүү. Миний нутаг Өмнөд Горлос Монгол үндэстний өөртөө засах сум бол урт удаан жилийн түүхтэй, түүх соёлын баялаг өвтэй. Загас агнуур, газар тариалан, мал аж ахуйн соёл зэрэгцэн оршдог учраас соёлын нөөцөөр баялаг. Манай нутгаас олон алдартан төрж гарсан. Мөн монгол ардын дуу, хөгжим бүжиг, бөө мөргөлийн соёл зэрэг олон зүйл биет бус соёлын өвөөр бүртгэгдсэн” хэмээн ярьж байлаа.

Хятадын нийгмийн шинжлэх ухааны академийн судлаач Бао Шэнли ”Арваад жилийн хүч хөдөлмөрөө зарцуулан Ли Сигуан, Лян Шүмин, Шяо Чянь, Ай Сичи нарыг олон түмэнд танилцуулсан Бао Гуанлинь гуай өөрөө ч гэсэн мохошгүй зоригт монгол эрдэмтэн мөн. Түүний хүсэл мөрөөдөл хүүхэд залуусын зүрх сэтгэлд гүн гүнзгий сэтгэгдэл төрүүлж, эрдэмтэн судлаачдад үнэ цэнэтэй эх сурвалж болно гэдэгт итгэлтэй байна” гэжээ. Бао Гуанлинь гуай үүнээс өмнө найрууллын хоёр ном хэвлүүлсэн бөгөөд түүний бичсэн ”Зоригт баатар Тогтох” хэмээх ном түүхийн үнэ цэнэтэй материал болж, гурвантаа хэвлэгдсэн байна.

ХОУР-гийн сэтгүүлч Сарантуяа
Эх сурвалж: mongol.cri.cn

Монгол Улсын “Авто тээврийн өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хууль”, “Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай хууль”-ийн дагуу авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийг эзэмшиж байгаа хувь хүн, хуулийн этгээд жил бүр албан татвар төлдөг. Ингэхдээ улсын дугаарын төгсгөлийн тооноос хамаарч сар бүрд хуваарилж өгөх учиртай. Хуулийн дагуу 1 дүгээр сард 1, 6-аар төгссөн улсын дугаартай жолооч нар татвараа төлж байгаа билээ. Хуулийн хугацаа маргааш дуусах учраас 1 болон 6-аар төгссөн улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч нар маргаашийн дотор татвараа төлөх ёстой юм. Ирэх сард 2, 7-оор төгссөн улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч нар маргаашийн дотор татвараа төлнө.

Тодруулбал, жолооч таны автомашины улсын дугаар:

1, 6 тоогоор төгссөн бол нэгдүгээр сард
2, 7 тоогоор төгссөн бол хоёр дугаар сард
3, 8 тоогоор төгсссөн бол гуравдугаар сард
4, 9 тоогоор төгссөн бол дөрөвдүгээр сард
5,0 тоогоор төгссөн бол тав дугаар сард албан татвар, төлбөр хураамжаа төлнө гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

бясалгалд

Тэрбум гаруй төгрөгийн хохирол учруулсан хулгайн хэргийг илрүүлэн шалгаж байна

Агаарын чанарын 7 хоногийн мэдээ /2017.01.23-2017.01.29/

Улаанбаатар хотын агаарын чанарын 7 хоногийн мэдээ

/2017 оны 1-р сарын 23-аас 29-ний өдрийг хүртэлх 7 хоногт /

Улаанбаатар хотын агаарт түгээмэл бохирдуулах бодис хүхэрлэг хий /SO2/, азотын давхар исэл /NO2/, тоосонцор /PM10, PM2.5/, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл /CO/, озон /O3/-ы агууламжийг тодорхойллоо.

Уран дархан Яндагийн НЯМБАЯРын бүтээл.

2000 оноос үе дамжсан уран дархан аавыгаа дагаж уламжлалт уран дархан болох гараагаа эхэлжээ. Монголын уламжлалт хийц болох утсан сүлжмэл, дарьганга хийцээр мөнгөн хэт хутга, эмээл, эртний хатадын шүрэн чимэглэлтэй толгойн гоёл зэрэг бүтээлүүдийг урладаг. Уран дарханы уламжлалыг хөгжүүлж, үр хүүхдүүддээ өвлүүлэн түгээн дэлгэрүүлэх зорилготойгоор өөрийн шинэ санаа, сонин содон нарийн хийцээр баяжуулан дахин давтагдашгүйгээр урлаж байна.

Нийт зам тээврийн ослын 40-70 орчим хувийг ”Жолооч хөдөлмөрийн чадвараа алдсан” үедээ буюу ”Хэт ядарсан үедээ” гаргадаг гэж судлаачид үздэг.

“Жолоочийн хөдөлмөр” өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой бөгөөд жолооны ард удаан хугацаагаар суух нь биеийн хүчний хөдөлмөр хийсэнтэй адил гэж тооцогддог.

Учир нь жолооч хөдөлгөөний нөхцөл, орчны байдалд үнэлэлт өгөх, түүнд зохицсон шийдвэр гаргах зэрэг мэдээллийн ачаалалд орохоос гадна нуруугаа бөхийлгөж, гараа сунгаж удаан явснаар цусны хэвийн үйл ажиллагаа алдагдаж амархан ядаргаанд ордог байна.

Хөдөлгөөний эрчимээс ихэнхдээ хамаардаг мэдээллийн ачаалал нь ядаргааны эх үүсвэр болдог төдийгүй бие болон сэтгэл зүйн үзүүлэлтэнд сөргөөр нөлөөлж бухимдах, уурлах, хэн нэгэнд уур омгоо гаргах зэрэг таагүй орчинг бий болгохоос гадна осол, зөрчилд холбогдох нөхцлийг бүрдүүлдэг байна.
Амрахгүйгээр удаан явах, 12 цаг буюу түүнээс дээш хугацаагаар өдөр бүр ажиллах нь хэт ядаргааны шалтгаан болдог.

Ядарсан жолооч зам тээврийн осолд өртөх магадлал туйлын өндөр байдаг тул МУ-ын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 2.7 дугаар зүйлд ”...хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж чадахааргүй өвчтэй буюу ядарсан хүнд жолоогоо шилжүүлэх”-ийг хориглосон байдаг.

Иймд жолооч та хөдөлгөөнд 3-5 цаг оролцох үед 1 цаг тутамд 5-10 минут завсарлага авч амрах, бүхээгийн температур, суудал, дуу чимээ зэргийг зөв тохируулснаар хөдөлмөрийн чадвар хадгалагдаж, ядарсан болон хэт ядарснаас үүдэх зам тээврийн осол буурах үндэстэй юм.

Өөрийн болон бусдын амь нас эрүүл мэндийг атгаж яваа жолооч та замын хөдөлгөөний дүрмээ баримтлан, үүрэг хариуцлагаа дээшлүүлэн, бусаддаа хүндэтгэлтэй хандан, аюулгүй байдлаа сайтар хангаж анхаарал болгоомжтой замын хөдөлгөөндөө оролцоорой.

Казахстаны Алматы хотноо дэлхийн оюутны өвлийн спортын XXVIII дугаар “Универсиад” наадмын нээлтийн ёслол өчигдөр орой боллоо.

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс 4 дэх жилдээ сар бүр зохион байгуулж буй ”Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал өнөөдөр боллоо. Хэвлэлийн бага хуралд Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга Т.Мэндсайхан, Шүүхийн судалгаа мэдээлэл, сургалтын хүрээлэнгийн захирал Ц.Мандах нар оролцож ”Монгол Улсын шүүхийн 2016 оны шүүн таслах ажиллагааны тайлан”-г танилцуулсан юм.
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
”Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурлыг 41 хэвлэл мэдээллийн байгууллагын 65 сэтгүүлч сурвалжиллаа. Товч мэдээллийг хүргэж байна.

Шүүхээр шийдвэрлэсэн эрүүгийн хэргийн тоо 14.7 хувиар буурчээ

Монгол Улсын шүүх 2016 онд нийт 5762 эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэж, нийт 6566 хүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож ял шийтгэл оногдуулжээ. Шүүхээр шийдвэрлэгдсэн эрүүгийн хэргийн тоо өмнөх оноос 14.7 хувиар, ял шийтгүүлэгчдийн тоо 14.7 хувиар тус тус буурсан байна. Гэмт хэргийн улмаас нийтдээ 15 тэрбум 230 сая 342 мянга 818 төгрөгийн эд хөрөнгийн хохирол учирч, 526 хүний амь хохирч, 1218 хүний биед /хүнд, хүндэвтэр, хөнгөн/ гэмтэл учирчээ.

Шийдвэрлэсэн гэмт хэрэг дотроос хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг 152 байгаа нь 34 хэргээр буюу 18.3 хувиар, бусдын эд хөрөнгийг хулгайлах гэмт хэрэг 1155 байгаа нь 263 хэргээр буюу 18.5 хувиар, бусдын эд хөрөнгийг дээрэмдэх гэмт хэрэг 153 байгаа нь 12 хэргээр буюу 7.3 хувиар, танхайрах гэмт хэрэг 541 байгаа нь 82 хэргээр буюу 13.2 хувиар, тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журмын эсрэг гэмт хэрэг 634 байгаа нь 116 хэргээр буюу 15.5 хувиар өнгөрсөн оноос тус тус буурсан нь эерэг үзүүлэлт юм.


Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бэлдмэл, бодисыг хууль бусаар бэлтгэх, олж авах, хадгалах, тээвэрлэх, илгээх, борлуулах гэмт хэрэг 76.1 хувиар, ял шийтгүүлсэн хүний тоо 81.5 хувиар тус тус өсчээ.

Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулбал бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах гэмт хэрэг 14 хэргээр буюу 4.6 хувиар, хүчиндэх гэмт хэрэг 5 хэргээр буюу 2.7 хувиар, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бэлдмэл, бодисыг хууль бусаар бэлтгэх, олж авах, хадгалах, тээвэрлэх, илгээх, борлуулах гэмт хэрэг 32 хэргээр буюу 76.1 хувиар тус тус өссөн нь анхаарал татаж байна.

Бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах гэмт хэрэгт ял шийтгүүлсэн хүний тоо 3.5 хувиар, хүчиндэх гэмт хэрэгт ял шийтгүүлсэн хүний тоо 7.7 хувиар, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бэлдмэл, бодисыг хууль бусаар бэлтгэх, олж авах, хадгалах, тээвэрлэх, илгээх, борлуулах гэмт хэрэгт ял шийтгүүлсэн хүний тоо 81.5 хувиар өссөн байна.

Согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэн хүний тоо 1.7 өсчээ

Өнгөрсөн онд гэмт хэрэг давтан үйлдэж шүүхээр ял шийтгэгдсэн хүмүүсийн тоо 24.5 хувиар, бүлэглэж гэмт хэрэг үйлдсэн хүний тоо 14.5 хувиар, эмэгтэйчүүдийн тоо 22 хувиар, насанд хүрээгүй хүний тоо 14.7 хувиар тус тус буурсан бол согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэн хүний тоо 1.7 хувиар өссөн байна.

Гэмт хэрэгт ял шийтгүүлэгчдийн 46.3 хувь нь 18-29 насны хүмүүс байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 6.7 хувиар буурсан. Нийт ял шийтгүүлсэн хүмүүсийн 62.6 хувь нь /давхардсан тоогоор/ нь эрхэлсэн ажил, сургуульгүй хүмүүс байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 9.1 хувиар буурсан байна.

Өнгөрсөн онтой харьцуулахад дээд боловсролтой ял шийтгүүлсэн хүний тоо 0.7 хувиар, бүрэн дунд боловсролтой ял шийтгүүлсэн хүний тоо 1.4 хувиар тус тус өссөн.Гэмт хэргийн улмаас амь хохирсон иргэний тоо 8 хүнээр буюу 1.5 хувиар өссөн байна. Хүндэвтэр гэмтэл авсан иргэдийн тоо 13 хэргээр буюу 1.6 хувиар өсчээ.

Цагдан хорих арга хэмжээ авахуулсан хүний тоо 12.9 хувиар өссөн байна

2016 онд цагдан хорих зөвшөөрөл олгосон хүний тоо 3642 байгаа нь өмнөх оноос 415 хүнээр буюу 12.9 хувиар өссөн бол захиргааны арга хэмжээ авагдсан хүний тоо 7003 байгаа нь өмнөх оноос 7190 хүнээр буюу 2 дахин, хорих ял эдлэхээс хугацааны өмнө тэнсэн сулласан хүний тоо 945 байгаа нь өмнөх оноос 283 хүнээр буюу 23 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлт юм.

Иргэний хэрэг 13.5 хувиар өсчээ

Анхан шатны шүүх 2016 онд нийт 64030 нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлт хүлээн авснаас 11225 нэхэмжлэлийг хуульд заасан үндэслэлээр хүлээн авахаас татгалзаж, буцаах, харьяаллын дагуу шилжүүлэх зэрэг ажиллагааг хийж, 46173 хэргийг хянан шийдвэрлэж, 6632 хэргийн үлдэгдэлтэй байна.

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрлэсэн иргэний хэргийн тоо өмнөх оны мөн үеэс 5499 хэрэг буюу 13.5 хувиар өссөн байна. Иргэний хэрэг ийнхүү өсөхөд худалдах худалдан авах болон арилжаатай холбоотой маргаан өмнөх оноос 1810 хэргээр буюу 32.1 хувиар, зээлийн гэрээний маргаан өмнөх оноос 1184 хэргээр буюу 19.1 хувиар, банк, зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрх бүхий этгээдээс олгох зээлтэй холбоотой маргаан 554 хэргээр буюу 30.7 хувиар, мөн ажлаас үндэслэлгүй халагдсан маргаан, цалин хөлсний маргаан 230-300 хэргээр буюу 33-57 хувиар тус тус өссөн нь голлон нөлөөлжээ.

Захиргааны хэрэг 23.7 хувиар өсөв

Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх 2016 онд нийт 3234 хэрэг, нэхэмжлэл хүлээн авснаас 810 нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах, буцаах, шилжүүлэх ажиллагаа хийж, 1780 хэргийг хянан шийдвэрлэж, тайлангийн эцсийн байдлаар 644 хэргийн үлдэгдэлтэй байна. Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхээр шийдвэрлэгдсэн маргаанаас УИХ болон аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчийн сонгуультай холбоотой 187 хэрэг шийдвэрлэгдсэн бөгөөд тус шүүхээр шийдвэрлэгдсэн хэргийн 10.5 хувийг эзэлж байна.

Давж заалдах, хяналтын шатны шүүхийн эрүүгийн хэрэг буурч, иргэн, захиргааны хэрэг өсчээ

Давж заалдах шатны шүүх 2016 онд эрүүгийн 1822 хэрэг, иргэний 3108 хэрэг, захиргааны 1460 хэрэг, нийт 6390 хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэжээ. Давж заалдах шатны шүүхээр хянан шийдвэрлэсэн эрүүгийн хэрэг өмнөх оноос 7.6 хувиар буурсан бол иргэний хэрэг 23.4 хувиар, захиргааны хэрэг 39.2 хувиар тус тус өссөн үзүүлэлттэй байна.

Хяналтын шатны шүүх 2016 онд эрүүгийн 448 хэрэг, иргэний 1655 хэрэг, захиргааны 548 хэрэг, нийт 2651 хэргийг хяналтын шатны шүүх хянан шийдвэрлэсэн байна. Хянан шийдвэрлэсэн эрүүгийн хэрэг өмнөх оноос 12.5 хувиар буурсан бол иргэний хэрэг 20.3 хувиар, захиргааны хэрэг 30.1 хувиар тус тус өсчээ

Эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагаа амжилттай хэрэгжиж байна

Иргэд, хуулийн этгээд 2016 онд шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлагчид 15326 өргөдөл гаргаснаас 12589 маргааныг эвлэрүүлэн зуучлагч нар шийдвэрлэсэн бөгөөд үүнээс 8908 маргаан буюу 70.8 хувьд нь эвлэрэл амжилттай болсон байна. Энэ нь 2015 онд 66.4 хувьд эвлэрэл амжилттай болж байснаас 4.4 хувиар өссөн үзүүлэлт юм.

Шүүхээс төрийн санд оруулсан орлого өсчээ

Монгол Улсын шүүхээс 2016 онд нийт 15 тэрбум 105 сая 647 мянга 880 төгрөгийг төрийн санд оруулахаар шийдвэрлэжээ. Үүнээс улсын тэмдэгтийн хураамжаар 13 тэрбум 826 сая 123 мянга 448 төгрөг, торгох ялаар 983 сая 923 мянга 582 төгрөг, захиргааны зөрчлийн торгох арга хэмжээгээр 191 сая 562 мянга 940 төгрөг, эд хөрөнгө хураах ялаар 104 сая 37 мянга 910 төгрөгийг төрийн санд оруулахаар тус тус шийдвэрлэсэн байна.
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо
“Нээлттэй шүүх” хэвлэлийн бага хурал боллоо


Шүүхийн хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс

УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн ухааны доктор Ж.Батзандан залуу уран бүтээлчдийн бүтээлд хохирол учруулжээ. Түүнийг АН-ын даргын албан тушаалд өрсөлдөж өвдөг шороодсоныг бүгд мэднэ. Гэвч түүний АН-ын даргын сонгуулийн үеэр ашигласан постер зураг “SPACE” энтертайментын хоёрдугаар сарын 16-нд нээлтээ хийх “Баатар” кино сурталчилгааны нэг хэсэг байжээ. “SPACE” энтертаймент нь гадаад болон дотоодод урлагийн сургууль төгссөн мэргэжлийн 40 гаруй залуу уран бүтээлчдийн нэгдэл аж. Гэтэл 40 гаруй залуусын ур ухаанаа уралдуулан хийсэн маркетингийг Ж.Батзандагийн дэмжигч мэтээр харуулсанд энтертайментийн зүгээс гомдол гаргана гэдгээ мэдэгдээд байна. Тэдний хэлж байгаагаар Баатар төсөл дээр хамтарч ажилласан, дэмжигч, хөрөнгө оруулагч байгууллагууд гэрээгээ цуцлахаа мэдэгдээд байгаа гэнэ. Цэвэр ашгийн бус, нам бус нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлан хийж байсан бүтээлийнх нь сошиал идэвхижүүлэлтийг улс төртэй хольж хутгаж, нэр хүндэнд халдахын зэрэгцээ бодит болон бодит бус хохирол учруулаад байгаа нь залуу уран бүтээлчдийн хувьд хүнд цохилт болоод байгаа юм байна.

Залуучуудыгаа дэмжих, залуу үе гэж ярих дуртай хууль зүйн ухааны доктор өөрөө оюуны хөдөлмөр хулгайлсан уу?