Өнгөрсөн пүрэв гаригийн УИХ-ын чуулганаар Д.Гантулгыг чөлөөлснөөр УИХ дахь МАН-ын бүлэг албан ёсоор 64 суудалтай болж байна. Бүтэн жил үргэлжилж УИХ-ын гишүүнээс чөлөөлөгдөх өргөдлөө хоёр удаа өгч, түтгэлзүүлэх асуудлыг нь нэг удаа хэлэлцэж байж УИХ-ын гишүүн асан Д.Гантулга парламентыг орхилоо. Өөрийнх нь ярьсанаар улс төрийн тоглоомын золиос болсон уу эсвэл үнэхээр хэрэг хийсэн үү гэдгийг тогтоох нь хууль хүчний байгууллагуудын асуудал болж үлдлээ. Уг дуулиантай асуудлын араас бас нэг үйл явдал болсон нь өнгөрсөн баасан гаригт УИХ-ын залуу гишүүн Л.Оюун-Эрдэнийн хийсэн мэдэгдэл байв. Тэрбээр АТГ-т байцаалт өгч гарч ирсэн даруйдаа “Хэрвээ би сонгогдвол 60 тэрбумын хэргийг илрүүлнэ гэж хэлсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хаана явна вэ. Амиа алдахаас ч айхгүйгээр шударга ёсны дуу хоолой болно гэсэн Ерөнхий сайд хаана явна вэ” гэв. Мөн “Яагаад өнөөдөр Монголд дуулиант хэргүүд нь замхарч, нийтийн сонсгол хийснийх нь төлөө гишүүдийг дуудаж байцааж байна. Хувь хүнийхээ хувьд өнөөдөр тэвчээр алдагдаж байна. Би Төрийн ордонд маш удаан хугацаанд хашгирсан, хэлсэн. Хаврын чуулганаас өмнө энэ асуудалд цэг тавихгүй бол олон нийттэй, иргэдтэй, төрийн бус байгууллагуудтай нийлж, шударга ёсны тэмцлийг орон даяар эхлүүлнэ гэдгийг албан ёсоор мэдэгдэж байна. Би 60 тэрбумын хэрэгт холбогдсон УИХ-ын дарга М.Энхболд УИХ-ын даргын албан тушаалыг хаших ёс зүй байхгүй гэж бодож байна. Тиймээс түүнийг сайн дураараа УИХ-ын даргаасаа түдгэлзэж, 60 тэрбумын хэргээр прокурор, АТГ-ын нэгдсэн дүгнэлт гарсны дараа УИХ-ыг удирдах эрхтэй. Тэр хүртэл би УИХ-ын чуулганы хуралдаан суухгүй” гэж байлаа.
УИХ-ын даргыг огцортол чуулганы хуралдаанд суухгүй гэж мэдэгдсэн нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийг албан бусаар 63 болголоо. Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 10.1-д УИХ-ын бүрэн эрхийн хугацааг дөрвөн жил хэмээн заасан байдаг. Мөн тус хуулийн 10.2-д “Дор дурдсан тохиолдолд УИХ-ын даргын бүрэн эрх энэ хуулийн 10.1-д заасан хугацаанаас өмнө дуусгавар болно” гээд нас барсан, өөр ажилд шилжих болон бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өөрөө гаргасныг УИХ хүлээн авсан, хүндээр өвчилсөн, ҮХЦ огцруулах үндэслэлтэй гэсэн дүгнэлт гаргасныг УИХ хүлээн авсан, гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолоор батлагдсан шалтгаануудыг дурдсан байна.
Өнөөгийн УИХ-ын даргын хувьд дээрх бүх шалтгаан хамаарахгүй. Хэрвээ УИХ-ын даргыг огцруулдаг юм гэхэд маргааш нь л Засгийн газар огцорно. УИХ-ын дарга М.Энхболдыг огцруулах асуудлыг хөндөж тавихын хамгийн аюултай тал нь Засгийн газрыг огцруулж ч мэдэхдээ байгаа юм. УИХ дахь МАН-ын бүлгийн 65 гишүүн 33, 32-оороо хуваагдаж У.Хүрэлсүхийн удирдсан тал Засгийн газраа огцруулсан нь оны өмнөхөн л болж өнгөрсөн явдал билээ. 33 бүлэг нь АН-ын дэмжлэгийг авч байлаа. Өнөөдөр Д.Гантулга чөлөөлөгдсөнөөр хүчний харьцаа 32:32 болон тэнцээд байгаа. 2020 оны сонгууль ойртох хэрээр сөрөг хүчний хувьд эрх баригчид хоорондоо муудалцаж, нэг нэгнээ унагааж гадна талдаа муухай харагдах тусмаа сайн. Энэ өнцгөөс нь бодвол УИХ-ын даргыг оролдсон ямар ч явдал Засгийн газрын уналтаар дуусах юм. Нэг үгээр сайн, муу гэхээсээ илүүтэй УИХ дахь 64 бүлгийг хоёр тэнцүү хүчин нэг еэвэнгийн хоёр дугуй билээ. Тиймээс Д.Гантулга чөлөөлөгдсөн нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийг 64 гишүүнтэй болгосон бол УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнийн УИХ-ын даргыг албан тушаалаасаа огцортол чуулганы хуралдаанд суухгүй гэдэг мэдэгдэл албан бусаар 63 гишүүнтэй болгож байна. Дашрамд сануулахад, УИХ-ын дэгийн тухай хуулийн өөрчлөлтийн төсөл өдгөө чуулганаар яригдаж байгаа. Түүнд дурдсанаар нэг чуулганы хугацааны гуравны хоёрт ямар нэгэн хүндэтгэх шалтгаангүйгээр оролцоогүй тохиолдолд эгүүлэн татах хүртэл арга хэмжээ авахаар тусгаад байгаа юм.
Ж.ЭНХСАЙХАН
Сэтгэгдэл (5)