Монгол Улсад авлига гаарч, эцэстээ эх орноо зараж идэх хэмжээнд хүртэл бугшсан уу гэж асуухаас аргагүй мэт дүр зураг харагдах боллоо. Хууль сахиулагчид аль чадлаараа тэмцэж, энэ төрлийн гэмт хэргийг илрүүлэх боловч өнөө л хуулийн цоорхой гэгчийг ашиглаж, гэмт этгээдүүд ял завших нь түгээмэл болсон.
Хуулийн цоорхой гэж хуульд байдаггүй юм гэж нэр бүхий улстөрчид цээжээрээ хамгаалах гэж, хамгаалсаар ирсэн хуулийн салбарт нэгэнт но бий байгааг сүүлийн үед олны анхааралд өртөөд буй авлига, албан тушаалын гэмт хэрэг бэлээхэн гэрчилнэ. Өнөөгийн болоод үе үеийн улстөрчид дундаас авлигын хэрэгт нэр холбогдоогүй, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, ашиг хонжоо олоогүй нэр, гар цэвэртэнийг хайгаад ч олдохгүй болов уу.
Нэгэн үе улстөрчдийн явдал суудал, эхнэр хүүхдийн асуудлыг хэлэлцэхээс цааш хэтэрдэггүй байсан олон нийт өнөөдөр Эрүүгийн хуулийг зүйл, заалттай нь ярих хэмжээнд хүртлээ боловсорчээ.
Үүнд хамгийн нөлөөлсөн хүмүүс бол авлига, албан тушаалын хэрэгт холбогдчихоод ялаас мултарч эргээд төрийн өндөр албан тушаал хаших болсон эрхмүүд. Ингэж ард түмнээ хуулийн мэдлэгтэй болгож чадсанд нь тэдэнд талархмаар ч юм шиг. Ямартай ч ард түмний харах өнцөг өргөсөж, тэр хэрээрээ наадах цаадахыг ойлгодог болж. Энэ ч утгаараа улстөрчид бага ч атугай хариуцлагатай байх гэж хичээх болсон нь үнэн. Үүний нэг гэрч нь Эрүү, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон бусад дагалдах хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах замаар хөөн хэлэлцэх хугацаа зэрэг хуулийн хийдлийг засаж залруулахаар болсон. Тэгвэл Азийн хөгжлийн банкнаас гал дээр цуцал нэмэхээр болжээ. Тодруулбал, Азийн Хөгжлийн Банкны техникийн туслалцаагаар хэрэгжих “Монгол Улс дахь Авлигатай тэмцэх тогтолцоог бэхжүүлэх нь” төслийн нээлт өнөөдөр болж байна. Иргэдээс нийгэм дэх хариуцлагыг нэмэгдүүлэх, төсвийн үргүй зарлагыг бууруулах, авлигын хэрэгт холбогдсон төрийн өндөр албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцохыг хүсэмжилж буй энэ цаг үед уг төсөл хэрэгжиж эхэлж буйгаараа онцлог юм. Азийн сангийн 2019 онд хийсэн судалгаагаар Монгол Улс дахь авлигын хэрэг шийдвэрлэлтийн хувь 23.89 хувьтай байгаа нь Япон, БНСУ зэрэг өндөр хөгжилтэй улсууд болон Хонгконгтой харьцуулахад харьцангуй бага байгаа юм. Мөн энэ асуудал нь Монгол Улсын нэр хүндийг олон улсын түвшинд унагах нэг хүчин зүйл болж буй нь үнэн.
Төслийн хүрээнд манай улсын авлигын хэрэг шийдвэрлэлтийн урсгалд нарийвчилсан дүн шинжилгээ хийх бөгөөд авлигын хэрэг шийдвэрлэгдэхгүй байх шалтгаан нөхцөлийг тодруулах юм. Мөн дүн шинжилгээнд үндэслэн мөрдөгч нар, прокурор, шүүгч нарын чадавхийг бэхжүүлэх сургалт явуулах, гарын авлага боловсруулах, хууль тогтоомж, дүрэм журамд оруулах шаардлагатай өөрчлөлтийн зөвлөмж боловсруулахаар төлөвлөжээ. Эндээс үзвэл, цаг үеэ олсон төсөл АТГ болон Улсын Ерөнхий прокурорын газар, Шүүхийн ерөнхий зөвлөлд хэрэгжихээр болсон байна. Ирэх оны хоёрдугаар улирал хүртэл хэрэгжих төслийн хүрээнд Засгийн газрын үйл ажиллагаанд болон нийгмийн бүх түвшинд авлигын эрсдэлийг бууруулахад нөлөө үзүүлэх зорилт тавьсан гэдгээс харвал авлигтай тэмцэх ажлыг улам эрчимжүүлж, нийгэмд бугшсан авлигын гэмт хэргийг үндсээр сугалах боломжтой болох нь ээ.
Г.Нацаг
Сэтгэгдэл (1)