Гэрээс ажлын хооронд нэгэн хэмнэлээр өрнөх завгүй амьдралыг суурин газрын хүмүүс хэдийн цогцлоож, тэр хэмнэлдээ ч дасан зохицжээ. Хоёр сая орчим (албан тоогоор 1.7 сая боловч харьяалалгүй ажиллаж амьдарч байгаа хүмүүсийг оруулан тоймлов) хүн аж төрж буй улсын маань нийслэл Улаанбаатар хотод шийдэх ёстой хамгийн гол асуудал нь НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ. Энэ нь хотын хөгжил, хотын соёлыг үнэлэх нэн чухал үзүүлэлтэд ч мөн хамаарна.

“Автобусны доторх орчин нөхцөл, техникийн шаардлагад аюулгүйн баталгаа байхгүйн дээр зарим өдөр цагаасаа эрт зогсоод байна” хэмээн иргэдээс удаа дараа ирсэн санал гомдлын дагуу энэ пүрэв гарагт ажлаа тараад Тэнгисээс Зүүн салаа руу явах 48 дугаарын автобусанд суулаа.

Хүлээх зуураа автобусны зогсоол дээр байгаа хүмүүсийг ажиглаж, заримаас нь лавлахад энэ чиглэлд явах хүмүүс их байв. Тэдгээр хүмүүсийн хэлж байгаагаар автобусны ирэх зай нь заримдаа хэт удаан, заримдаа ар араасаа ойрхон ирдэг, бас аппликейшн дээр харагдаж байснаа гэнэт алга болчихдог гэв. 30 минут гаруй хүлээсний эцэст суухад дараагийн  автобус араас нь ирсэний дээр Зүүн салаа руу эндээс 48, 48А гэсэн хоёр чиглэлийн автобус явдаг аж. Тиймээс суусан автобусанд шахцалдах хүнгүй сэлүүхэн байв.

2022 оны долдугаар сарын 5-ны өдөр Монгол Улсын Засгийн газраас гаргасан 264 дүгээр тогтоолоор “2023-2025 ОНЫГ "МОНГОЛД ЗОЧЛОХ ЖИЛ" болгон зарласан билээ.

Тэр ч утгаараа энэ тавдугаар сараас эхлэн автобусны буудал зарлах самбарт “WELCOME TO MONGOLIA!” хэмээн нөхөрсөг уриаг урьдчилж урсгаад кирил үсгээр буудлын нэрээ бичдэг болсон. Зарлахдаа ч мөн NEXT STATION гэж англиар хэлээд буудлаа монголоор, хэрэв хотын төвд бол англиар давхар зарладаг болсон гээд хэлбэрийн хувьд зарим зүйлд өөрчлөлт оруулснаас биш бусдаар энэ тогтоолтой холбоотой ямар ч шинэчлэл, ахиц дэвшил нийтийн тээвэрт үгүй байна. 

Учир нь миний сууж явсан автобусыг сүүлд хэзээ цэвэрлэснийг хэлэхэд бэрх. Уг нь зорчиж байгаа хүмүүс цонхоор хаана яваагаа харж, хавь ойрын орчинг ажиж явахад хэрэгтэй сэн. Гэтэл цонхонд нь саарал тортог дагтаршжээ. Хүнчилбээс, тэд бороо ороход л нэг баярладаг байх даа гэж бодогдов. Бас өнөө буудал зарлагч нь заримдаа огт дуугарахгүй юм. Алдаг оног зарласаар нэг мэдэхэд Зурагт өнгөрч Шинэ буудал дээр зогссон байв.

Гэнэтхэн, шатсан хаймрын үнэр гарч, цонх нээлттэй болохоор орчны агаар орсон болов уу гээд зорчиж явсан улс нэг их тоосонгүй. Автобус цааш хөдлөхөд өнөөх үнэр улам бүр нэмэгдэж, дараагийн зогсоол дээр зогсож хаалга нээгдтэл, арын хаалгаар бөөн утаа орж ирлээ.

Автобус нэлэнхүйдээ тэр эвгүй үнэр, саарал утаанд автаж, жолооч эмэгтэй гарч хараад цахилгааны гэмтэл гарсан байна гээд цааш хөдөллөө. Амьсгалын эмгэгтэй хүн бол удаан тэсэхээргүй тийм хүнд нөхцөл бүрдэж, улмаар жолооч аль болох хурдан явахыг хичээвч хуучин автобусны чадал аль хэр хурдалж дийлэх вэ дээ. Уг нь эцсийн буудал хүртэл явах зорилготой байсан би бээр тэр байдлыг тэсэж чадалгүй замын дундаас буулаа. Зүүн салааны хуучин эцэс дээр буугаад автобусыг ажиглахад арын яндангаас цагаан саарал утаа манарч, үнэндээ энэ автобус хаа хүрч юу болохыг таахын аргагүй. Жолоочоос лавлая гэвч хүнд нөхцөлд хүн тээвэрлэж яваа хүнд төвөг удаж чадсангүй. Сонирхолтой нь энэ хавийн зорчигчид энэ байдалдаа дассан юм уу гэмээр. Надаас өөр сүржигнэж байгаа хүн үгүй байв.

Тэнүүн-Огоо ХХК-д харьяалагдах энэ чиглэлийн автобусууд ер нь л хуучирч элэгдсэн. Парк шинэчлэлт хийхээс нааш байдал хэвээрээ ажээ.

ХӨНДӨХ НЬ, баазын жолооч нар нэг чиглэлдээ тогтмол явдаггүй, тодорхой хугацаагаар чиглэлээ өөрчилж явдаг. Тэгвэл энэ компанийн явдаг чиглэлүүдэд амьдарч буй хүмүүс өглөө, оройдоо ажил гэрийн хооронд тогтмол ийм шаардлага хангаагүй унаагаар явдаг гэхээр эдгээр хүмүүсийн эрүүл мэнд, цаашлаад аюулгүй амьдрах эрхэнд халдаж буй хэрэг мөн билээ. Тиймээс нийтийн тээврийн тухай хуульд заасны дагуу

• 10.2.1.өөрийн тээвэрлэлтийн үйлчилгээний талаарх үнэн зөв мэдээллээр тээвэрлүүлэгчийг хангах, зорчигчийн амь нас, эрүүл мэнд, ачаанд аюул, хохирол учруулахгүй байх;
• 10.2.2.ачаа, зорчигчийг тээвэрлэлтийн нөхцөл, техникийн шаардлага хангасан зориулалтын тээврийн хэрэгслээр тав тухтай, аюул, осолгүй тээвэрлэх;
• 10.2.6.автотээврийн хэрэгслийн хэрэглээний стандартын үзүүлэлт, шаардлагыг хангах гэх мэт наад захын мөрдөх ёстой зүйл заалтыг яагаад баримталж явахгүй байна вэ?

ХӨНДӨХ НЬ, Улаанбаатарт 1400 автобус байвал хүртээмжид нийцнэ гэсэн судалгаа бий. Мөн хот дотор явж буй нийтийн тээврийн 500 гаруй нь ашиглалтын хугацаа дууссан автобус байгааг албаны хүн ярьж байсан.

“Нийслэлийн нийтийн тээврийн салбарт орчин үеийн дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх замаар иргэдээ дээдэлсэн тээврийн системийг бий болгоно” хэмээх уриатай нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг нь Нийтийн тээврийн газар.

Тэгвэл тооцоо судалгаа нь бэлхэн байхад нийслэлийн Засаг дарга, захиргааны байгууллага ард нийтийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд илүү анхаарч гарц шийдлээ дорвитой хийхэд юу болохгүй байна вэ? 

ХӨНДӨХ НЬ, олон асуудлаас үүдсэн иргэдийн стресс бухимдал багадаагүйн дээр өдөр бүр ийм унаагаар зорчдог хүмүүст ямар байдаг бол? Иргэд хувийн машинтай болох гэж зүтгэдэг нэг шалтгаан бол яах аргагүй "нийтийн тээвэр"-ийн асуудал. Гэтэл түгжрэлтэй тэмцэх гэж иргэний хувийн эрх ашиг, өмч хөрөнгөд халдсан хууль тогтоомж гаргаж байгаа нь зүйд хэр нийцэх вэ?

ХӨНДӨХ НЬ, ингэж их утаа хаяж яваад байх нь орчны агаар, байгалийн тэнцвэрт байдалд хэрхэн нөлөөлөх вэ? Өвөл болохоор нэлэнхүйдээ утаа болдог тул хүмүүс тэр бүр ойшоодоггүй. Гэтэл зуны цэлмэг, цэнгэгт ийм асуудал гарч байгаа нь байгаль орчинд тулгамдах бас нэгэн асуудал. Үүнд мэргэжлийн байгууллагаас ямар арга хэмжээ авах вэ?

Зөвхөн нэг компанийн нэг чиглэлд ийм асуудал тохиолдож байхад бусад компанийн бусад чиглэлд ямар асуудлууд байгааг бодоход ч бэрх. Бас гаднаас ирсэн жуулчид ийм унаанд сууж зорчихдоо ямар сэтгэгдэлтэй буцах бол.

Дээрх хөндсөн асуудлуудаар илүү нарийн судалж дараагийн нийтлэлдээ дурдах болно. Улаанбаатарт явж байсан автобус гэнэт шатсан тохиолдол удаа дараа гарсаар байгаа энэ үед хамгийн их анхаарах асуудал гарцаагүй мөн. Монгол Улсын иргэн, нийслэл Улаанбаатарт амьдарч буй их хотын иргэний “нийтийн тээврээр” амьд зорчих, амьд явах баталгаа энэ салбарт үгүйлэгдсээр байна.