УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргилтой цөөн хором ярилцлаа. Зарим иргэний хөдөлгөөнийхөн түүнийг долдугаар сарын 1-ний хэргийн гол буруутны нэгээр цоллож, УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх эрхгүй хэмээн эсэргүүцлийн жагсаал хийсэн. Харин энэ талаар Ц.Мөнх-Оргил гишүүн “Би хувьдаа хийх ёстой бололцоотой ажлаа хийж, үүргээ гүйцэтгэсэн гэж бодож байна. Харин зөв буруу юу гэдэг өөр асуудал” хэмээн хариулж байв.
УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргилтой цөөн хором ярилцлаа. Зарим иргэний хөдөлгөөнийхөн түүнийг долдугаар сарын 1-ний хэргийн гол буруутны нэгээр цоллож, УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх эрхгүй хэмээн эсэргүүцлийн жагсаал хийсэн. Харин энэ талаар Ц.Мөнх-Оргил гишүүн “Би хувьдаа хийх ёстой бололцоотой ажлаа хийж, үүргээ гүйцэтгэсэн гэж бодож байна. Харин зөв буруу юу гэдэг өөр асуудал” хэмээн хариулж байв.

-УИХ-ын чуулган отгон хурапдаанаа хийж, түр завсарлага авлаа. Нэгэн үеийн парламентын гишүүнийхээ хувьд өнгөрсөн дөрвөн жилийг хэрхэн дүгнэж байна?
-Эдийн засгийн өсөлтийг ард иргэддээ яаж түргэн шуурхай тэгш хүргэх вэ гэдэг асуудалд нилээн хэдэн бодлогын том арга хэмжээ авсан гэж дүгнэж байна. Хүний хөгжил сангийн тухай хууль батлагдлаа. Энэ хуулиар уул уурхайн болон бусад нийгмийн баялгаас төсвийн саванд хуваарилахаар болсон. Гэхдээ энэ хөрөнгийг нэг дор бүгдийг нь УИХ болон дараагийн парламент үрэн таран хийхгүй. Тодорхой хэсгийг эдийн засгийн хөгжилд зориулж, нөгөө хэсгийг нь ард түмний амьжиргааг дээшлүүлэхэд нэмэр болгож бэлэн мөнгөөр өгч байна. Мөн иргэн өөрөө хүсэх юм бол эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн төлбөр хэлбэрээр олгож байгаа нь чухал ач холбогдолтой болсон. Үүнээс гадна Оюутолгойн гэрээ хэлэлцээр хэрүүлтэй, уруултай урагшаа явлаа. Гэхдээ үүний зөв бурууг амьдрал баталж өгөх байх. Ямар ч байсан энэ гэрээ хийгдсэнээр Монгол Улс дэлхийн уул уурхайн тавцанд гарч хөрөнгө оруулалтыг маш ихээр татсан. Бидний хийх ёстой, харамсалтай нь хийж амжаагүй үлдсэн нэг ажил бол нийгмийн даатгалын реформын асуудал байсан. Өөрөөр хэлбэл, тэтгэврийн, боловсролын өөрчлөлтийн асуудал. Энэ хоёр асуудал дээр өнгөрсөн дөрвөн жилийн турш. олон талаас нь үзлээ Чхарлаа, маргалаа. Нэлээд боддогын хувилбаруудыг гаргалаа. Гэхдээ энэ ажлыг хийж амжсангүй. Дараагийн их хурал батлах байх гэж найдаж байна. Энэ УИХ 115 хууль шинээр баталж, 400 гаруй хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан.

-Хууль эрхзүйн шинэтгэлийн тухайд юу хэлэх вэ. Хаврын чуулганаар хууль, шүүхийн байгууллагатай холбоотой хуулиуд нилээн эрчимтэй батлагдсан?
-Тэгсэн. Парламентын түвшинд нэлээд арга хэмжээг авч чадсан. Харамсалтай нь Цагдаагийн тухай хуулиа шинэчилж чадсангүй . Гэхдээ ер нь эрхзүйн шинэтгэлийн хувьд томоохон асуудал шийдэгдсэн.

-Энэ УИХ долдугаар сарын нэгний хэргийг шийдэж чадсангүй. Харин сүүлийн өдрүүдэд энэ хэргийн гол буруутны нэгээр таныг нэрлэх болсон. Үүнд та ямар хариулт өгөх вэ?
-Би хувь хүнийхээ зүгээс, хоёрдугаарт УИХ-ын гишүүний хувьд хэлэх бололцоотой бүх зүйлээ хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулаад хэлчихсэн. Зарим хүмүүс шиг өдөр бүр шахуу телевизээр гараад энэ асуудлыг яриад байх тийм бололцоо, шаардлага байхгүй. Сонирхол ч алга. Яагаад гэвэл үүнд чинь нэгдүгээрт хууль үйлчилж байна. Төрийн нууцын тухай, Эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хууль гэж байна. Энэ асуудпыг хууль хяналтын байгууллагууд хуулиараа шийдээд явж байгаа. Гэтэл ардын баатар болох гэсэн юм шиг, эсвэл өөрийгөө өмөөрөх гэж байгаа юм шиг өдөр бүр гарч ирээд тайлбар хэлж, хэн нэгнийг буруутган өөрийгөө өмөөрөөд байх нь хууль зөрчиж байгаа хэрэг. Төрийн батлаад өгсөн хуулийг зөрчиж байна. Ингэж болохгүй. Миний ярих зүйлүүд нууцын тухай хуульд хамаарах нь ч бий. Мөн эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хуулиар болно, болохгүй гээд заачихсан зүйлүүд байгаа. Энэ нь нэг талаас хуулийн хязгаартай. Нөгөө талаас үүн дээр хувь хүний өөрийнх нь хязгаар гэж байх ёстой юм. Хуулиар бичигдээгүй байсан ч гэсэн би өөрөө энэ асуудлыг яриад байх нь хэргээ шалгуулж байгаа цагдаа, хохирогчдын ар гэр, аав ээж нарт хүнд. Энэ бүх хүмүүст хүндэтгэлтэй хандах ёстой гарцаагүй шаардлага бий. Түүнээс биш гарч ирээд “яг ийм юм болсон-, тэгсэн чинь ингэсэн” гэдэг зүйлийг ярьж болохгүй. Манай хэвлэлийнхэн надаар тийм зүйл ярйулах гээд байдаг юм шиг байдаг. Гэвч тэгж болохгүй. Надад тийм эрх ч байхгүй. Харин энэ хязгаартаа баригдаад хэлж болох ёстой байсан бүх зүйлээ хэвлэлээр тайлбарлаад ярьчихсан.

-Тухайлбал та хэвлэлээр яг юуг нь тайлбарласан гэж?
-Жишээ нь хэн ч буудах тушаал өгдөггүй юмаа гэдгийг би олон удаа тайлбарлаж ярилаа шүү дээ. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, ХЗДХ- ийн сайд, цагдаагийн дарга Амарболд ч байсан хэн бууд гэсэн тушаалыг өгдөггүй юм. Тийм ёс зүйтэй хүн ч байхгүй. Мөн эрх мэдэл нь хүрэхгүй, хуулиараа хориотой. Хоёрдугаарт бүх үйл явдал Монголын ард түмний нүдэн дээр болсон учраас түүнээс илүү тайлбар өгөх шаардиага надад байхгүй. Дахиад хэлэхэд энэ асуудал Монголын хууль хяналтын байгууллагаар шалгагдаж байна. Шалгагдаж дуусаагүй байхад түүнийг нь тойруулж улстөр хийх, эсвэл ямар нэгэн байдлаар ашиглах гэж оролдох нь ёс зүйгүй асуудал.

-Ойрын өдрүүдэд таныг сонгуульд оролцох эрхгүй гэсэн шүүмжлэл их гарч байна. Та сонгуульд нэр дэвших үү?
-Намаас нэр дэвшүүлбэл би оролцоно. Нэр дэвших бололцоо, ёс зүй надад бий гэж өөрөө үзэж байна. Миний байр суурьтай санал нийлэхгүй хүмүүс гарах байх. Төрийн бус зарим байгууллага, ар гэрийн холбоо гэх мэт. Энэ хүмүүсийн байр суурьт би хүндэтгэлтэй хандана. Гэхдээ энэ үймээн самууныг эхлүүлж, дэгдээн, бужигнуулсан, жагсаал цуглааныг нийтийг хамарсан эмх замбараагүй байдал болгосон хүмүүс сонгуульд оролцох эрх, ёсзүйтэй гэж үзээд өөрийнхөө нэрийг дэвшүүлээд явж байгаа цагт би төрийн албан хаагчийн хувьд ямар нэгэн ёс зүйн асуудлаар сонгуульд хаалттай зүйл байхгүй юм байна гэж бодож байгаа. Хэрвээ би эхлүүлэн, жирийн жагсаалыг нийтийг хамарсан эмх замбараагүй болгоод онц байдал зарлах хэмжээнд хүргэсэн бол тэдгээр хүмүүс намайг гарцаагүй ярих ёстой асуудал. Гэвч миний хувьд тийм зүйл байхгүй. Тухайн үед хийх ёстой ажлаа хийсэн гэж бодож байна. Зөв буруу юу гэдэг өөр асуудал. Би хувьдаа хийх ёстой бололцоотой ажлаа хийж, үүргээ гүйцэтгэсэн гэж бодож байна.