Монгол Улс Засгийн газар “Шинэ итгэл-Эрс шинэчлэл” Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэлийг танилцууллаа.
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр хөдөө аж ахуй, газар тариалан, хөнгөн үйлдвэрлэл, мал эмнэлгийн шинэчлэл, ноолуурын бэлтгэл, махны экспортын хүрээнд хийх бодлого, төлөвлөгөө, хөтөлбөрүүдийн талаар сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.
“Хүнсний хувьсгал”-ын хүрээнд 1000 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа
Манай улсад ажиллаж байгаа хоёр хүн тутмын нэг нь хөдөө аж ахуйн салбарт ажил хөдөлмөр эрхэлж байна. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбар Монгол Улсын экспортын таван хувийг бүрдүүлж байгаа. Манай орон уул уурхайн нэг салбараас хэтэрхий хамааралтай явж ирсэн нь уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ олон улсын зах зээлд унахад дагахад савалж байдаг. Тиймээс эдийн засгийг олон тулгуурт болгох гол салбар нь хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрлэл юм.
Цаашид уламжлалт салбараа сэргээх, технологийн шинэчлэл хийх, экспортын чиг баримжаатай хөгжүүлэх зорилтын хүрээнд хөтөлбөрүүд хэрэгжиж байгаа. “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 53 шинэ үйлдвэр ашиглалтад орж, 1000 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж хэрэглээнд нэвтэрлээ.
Арьс шир, ноос ноолуурын бэлтгэлийг нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд “Цагаан алт” хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа. Тус хөтөлбөрийн хүрээнд 161 аж ахуйн нэгж гэрээ байгуулан шаардлагатай санхүүжилтээ авч, эхний үйлдвэрүүд ашиглалд орж байна. Тэгэхээр ирэх таван жил хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт эрс шинэчлэл хийж, салбарынхаа боловсруулах хүчин чадлыг 50 хувиар нэмсэн хөгжлийн жил байна.
Үйлдвэр технологийн паркуудыг байгуулна
Үйлдвэрлэлүүдийг хэрхэн зохион байгуулах талаар асууж байна. Эмээлт, Ховдын үйлдвэр технологийн парк, Дархан-Уул аймагт хөнгөн, хүнсний үйлдвэр технологийн парк байгуулах ажлууд хийгдэж байна. Ховд аймгийн үйлдвэр технологийн паркийн ажлыг хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар 2026 онд дуусган хүлээж авна. Эмээлт үйлдвэр технологийн парк руу Улаанбаатар дахь арьс ширний үйлдвэрүүдийг нүүлгэх дэд бүтцийн ажил хийгдэнэ. Дарханд хөнгөн болон хүнсний үйлдвэрүүдийг нэгтгэсэн үйлдвэр технологийн парк байгуулна.
Мөн хөдөө аж ахуй, газар тариалангийн салбарт “Атрын IV аян”-ыг хэрэгжүүлж байгаа. Нийт 200 мянган га талбайг эргэлтэд оруулж, тариалангийн эдэлбэр газрын хэмжээг нэмэгдүүлэхээр тусгасан. Мал сүргийг байгалийн эрсдлээс хамгаалах, нөгөө талаар эрчимжсэн мал аж ахуйг тогтворжуулах хүрээнд тэжээлийн тармилыг эрс сайжруулах бодлого хэрэгжүүлж байна. Сүүлийн жилүүдэд гахай, тахиа, шувуу, сүү, өндөгний эрчимжсэн аж ахуйнууд олноор нэмэгдэж байгаа учраас газар тариаланг эрчимжүүлэх шаардлагатай. Хөдөө аж ахуйн түүхий эдийг сайжруулахад онцгой анхаарах зүйл бол мал эмнэлгийн үйлчилгээг чанаржуулах, дээшлүүлэх, лабораторийг шинэчлэх зайлшгүй шаардлага бий болсон. Энэ хүрээнд зорилтот ажлууд хийгдээд явж байна.
Махыг 17 улсад экспортлож, орлого 300 сая ам.доллараас буурахгүй байна
Мал эрүүл байж, чанартай түүхий эдээр үйлдвэрлэлүүдийг хангана. Тиймээс мал эмнэлгүүдийг боловсронгуй болгох чиглэд бид зорилт тавин ажиллана. Түүнчлэн малын ашиг шимийг дээшлүүлэх шаардлага бий. Манай нэг малаас авч байгаа ашиг шим бусад оронтой харьцуулахад харьцангуй сул байгаа. Монгол үнээнээс улиралдаа 500-600 литр сүү сааж байхад олон улсад 6000-8000 литр сүү авч байна. Иймд эрчимжсэн, ашиг шимт малын тоог нэмэх, бүтээмжийг сайжруулах бодлогуудыг хэрэгжүүлнэ. Эцэст нь хэлэхэд үйлдвэрлэж байж улс орон хөгжинө. Үйлдвэрлэж байж ажилтай, орлоготой байна. Яамны зүгээс дотоодын хүнсний хэрэгцээг бүрэн хангах, экспортлох чиглэлд онцгой анхаарч байгаа. Махны экспорт сүүлийн гурван жилд тогтворжиж, 17 улс оронд мах гаргаж, 300 сая ам.доллараас буурахгүй байна. Дотоодын түүхий эдийн боловсруулалтыг гүнзгийрүүлж байна. Ноолуурыг дотооддоо 100 хувь самнах шийдвэртэй холбоотойгоор ноолуураас орж ирэх орлого 200 сая ам.доллар болж нэмэгдсэн.
