УИХ-ын гишүүн, ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригт Чингэлтэй дүүргийн 5,6-р хорооны нутгаар өнгөрсөн намар байрны жижүүр, СӨХ-ны дарга нарыг хөтлөх нь холгүй хурдан хурдан алхаж яваатай олонтаа тааралдав. Өөрийнхөө охид дээр ахынхаа хүүхдүүдийг нэмээд, баахан багачуудын дунд амьдардаг мань эр хүүхдийн тоглоомын талбай барих газар хайн, зөвшилцөл хийж явсан нь тэр байж. Чингэлтэй дүүргийн хүүхдийн цэцэрлэгүүдийн тоглоомын талбай өнгө засаж, орон сууцнуудын дунд шахаж барьдаг байшингуудын оронд шинэхэн гулсуур, дүүжин даажин, сагсны талбай харагдах болсон нь түүний уйгагүй тэмцлийн эхний өгөөж байлаа. Тавантолгой, Оюутолгойн нүсэр их ажлын араас босч, дүүргийн аж ахуйтай зууралдаж яваа Д.Зоригтын сэтгэлийг эцэг хүний ухаан гэж үнэлье. Тус дүүрэгт оршин суугчдын хэрэгцээг бүрэн хангах дороо автомашины зогсоолтой, дээрээ хүүхдийн тоглоомын талбай бүхий “цогц” бүтээн байгуулалт өрнөх болсон нь МАН-ын нэр дэвшигч Д.Зоригт, Д.Очирбат нарын санаачилга аж. Тэдний санаачлагаар Дэнжийн 1000-ын цагаан байр хүртэл, Баянбүрдийн тойргоос хойших айлуудад халуун хүйтэн ус түгээх жижиг станцууд суурилуулж, холболт хийх бэлтгэл ажлыг аль эрт хангасан нь Чингэлтэй дүүргийнхэнд урам зориг төрүүлсэн алхам байлаа. Д.Очирбатын хувьд дүүргийн Засаг даргаар ажиллаж байгаад 2008 онд УИХ-д сонгогдсон. Ажил, амьдрал дунд төлөвшсөн улстөрч. Ийм хоёр хүн МАН-ыг төлөөлөн эл дүүрэгт нэр дэвшжээ. Тэдний нөгөө талд АН-аас Г.Баярсайхан, Б.Батбаатар нь зогсож байна. “Таны тархинд мод тарина” гэсэн утгагүй гэж хэлж болох уриатайгаар, Ц.Элбэгдоржийг бараадан парламентад сонгогдсон Г.Баярсайханы боловсролын асуудал маргааны сэдэв болон өрнөж байсан түүх бий. АУИС-ийг төгссөн үү, үгүй юу, дундаас нь хаясан уу гэсэн эргэлзээг сонгогчдод үлдээсэн Г.Баярсайхан залуу хүн гэхэд эрч хүчгүй нэгэн. Тиймдээ ч өнгөрсөн дөрвөн жилийг хэлсэн үг, хийсэн ажил багатай үдсэн. Парламентын туршлагатай улстөрчид түүнийг “бэлтгэл ангийн бацаан” гэж сэмхэн хочилдог гэх. Хэдийгээр Г.Баярсайханд боломж бага байгаа ч, УИХ-ын гишүүний хувьд давуу байдлаар нэр дэвших эрх авсан. Өөрийгөө илэрхийлэх давуу талаар хомс, улстөрчийн хувьд “балчир” түүнийг чингэлтэйчүүд дахин сонгоно гэхэд хэцүү. АН-ын нэр дэвшигч Б.Батбаатар 2004 онд энэ тойргоос сонгогдсон. Гэвч 2008 онд “хаягдсан” нэгэн. Хуучин тойрогтоо нэр дэвшихийн тулд багагүй хор найруулж, Чингэлтэйн АН-ыг хэл амтайгаар ахлах болсон Б.Батбаатар “Мөнхтэнгэр” фракцынх. Энэ фракцаа Чингэлтэйд нэр дэвших барьцаа болгон зохиомлоор байгуулж, Н.Алтанхуягийн эсрэг хүчээ авсан фракцуудыг хүчгүйдүүлсэн гэдэг мэдээлэл бий. Эл тойргоос нэгэнтээ сонгогдсон Б.Батбаатар амташсан хэрээ 13 эргэдгийн үлгэрээр орж яваа бөгөөд 2004 онд мах, будаа, гурилаар саналаа өгч байсан сонгогчид 2012 онд эрс өөр болсон гэдгийг тэрбээр тооцоолоогүй бололтой. Тиймээс хамгийн хүч тэнцвэргүй тулаан Чингэлтэйд өрнөх нь.

   Сүхбаатар дүүрэгт МАН-аас Сангийн дэд сайд Ч.Ганхуяг, Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ц.Цогзолмаа нар жолоо сунгаж буй. “Хас” банкаар овоглодог Ч.Ганхуяг шинэ Монголын шинэлэг залуусын тодхон жишээ. Сангийн дэд сайдаар томилогдон ажиллах болсон энэ залуу олон улсын банкируудын дунд өндөр нэр хүндтэй нэгэн. Зах зээлийн эдийн засгийн өндөр мэдлэгтэй цөөн улстөрчийн нэг яах аргагүй мөн. Харин Ц.Цогзолмаагийн хувьд нийслэлийн ажил, амьдралд өөрийгөө зориулсан, ажил хэрэгч эмэгтэйчүүдийн нэг.
Нийслэлийн нэгдүгээр амаржих газарт хүйн халдвар гарч, шинээр төрөх эмнэлэг барих, тус эмнэлэгийг нүүн шилжүүлэх зэрэг асуудал дэгдэх үед эх хүний хувьд шийдвэртэй алхмууд хийж, зоримог ажиллан, ажлын хүндийг нугалсанд нь их хотынхон талархалтай ханддаг юм билээ. Ц.Цогзолмааг эрс шударга зантай, хэлэх гэсэн үгээ албан тушаал ялгалгүй шулуухан хэлчихдэг хэмээн хамтран ажиллагсад нь үнэлдэг. Тэдний өмнөөс АН Р.Амаржаргал, Л.Гантөмөр нарыг сойсон. Шуудхан хэлэхэд шинэ үеийн эдийн засагч Ч.Ганхуяг, хуучны эдийн засагч Р.Амаржаргалтай өрсөлдөх нь. Хоёр өөр нийгмийн бүтээгдэхүүн, хоёр өөр нийгмийн төлөөлөл. Үүний зэрэгцээ УИХ-д хоёр ч удаа сонгогдсон хэрнээ нийслэлчүүдийн амьдарлаас хол Лу.Гантөмөр их хотынхны төлөө сүүлийн 10 гаруй жил сэтгэлээ чилээн тэргүүн фронтод ажилласан Ц.Цогзолмаатай өрсөлдөнө. Лу.Гантөмөр Увсынх гэдэг утгаараа АН-д дэмжлэг хүлээдэг, энэ намын эрх залуусын нэг. Зарим чухал хуралдааны үеэр Лу.Гантөмөрийг хуралд авчрах гэж АН-ын ах, эгч нар нь ээлжлэн утасдсаар “сэрээдэг” гэнэлээ. 2008 оны УИХ-ын сонгуульд содон хачин юм олныг ярин сонгогдсон түүнд амлалтаасаа биелүүлсэн нь чухам хэр юм бол? Ямартай ч Лу.Гантөмөрийн Японд эзэмшсэн боловсролоос илүү Ц.Цогзолмаагийн нийслэлийн амьдрал дундаас олж авсан туршлага Сүхбаатар дүүргийнхэнд өгөөжөө өгөх биз ээ. Тэгээд ч Ч.Ганхуяг, Ц.Цогзолмаа нарын ард МАН-ын хүчтэй лидерүүд болох С.Баяр, С.Батболд нар зогсож буй.

   Хамгийн ээдрээтэй, сонирхолтой өрсөлдөөн Сонгинохайрхан дүүрэгт өрнөх нь тодорхой боллоо. Н.Алтанхуяг, Кекүшюзан Д.Батбаяр нарыг УИХ-д илгээсэн сонгинохайрханчуудыг энэ удаа АН бараг л золиосонд хаясан гэж хэлж болно. АН-ын ҮЗХ-ны гишүүн “халзан” Да.Ганболдоор ахлуулж, Ц.Элбэгдоржийн зөвлөх Л.Эрхэмбаяр, “Монос”-ын Л.Эрдэнэчимэг нараар удаалсан сулхан баг энэ намыг төлөөлөн Сонгинохайрханы хаалгыг балбаж байна. Хоёр намын аль аль нь бизнес болон улс төр, спортынхны төсөөллийг энэ тойрогт илгээсэн нь содон өрсөлдөөнийг бий болгож байгаа юм. Кекүшюзан Д.Батбаярын орон зайд тоглох эрхийг МАН улсын аварга Ч.Сумъяабазарт олгожээ. Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны ТУЗ-ийн дарга тэрбээр улс төрийн карьераа хэрхэн эхлэхийг сонгинохайрханчууд шийдэх эрхтэй болов.

   “Өгөөж чихэр боов” ХХК-ний захирал Ц.Түмэнгэрэл ч бас Сонгинохайрхан дүүрэгт МАН-ыг төлөөлөн өрсөлдөнө. “Өгөөж чихэр боов”-ын чанартай бүтээгдэхүүнээр нь энэ эрхмийг дүгнэж болдог бол сонгогчдын итгэлийг хүлээх нь дамжиггүй. Юутай ч тус компани улсад төлдөг татвар, Сонгинохайрхан дүүргийн иргэдэд зориулсан ажлын байрны хангалтаар тэргүүлдэг юм билээ. ГХ-ны дэд сайд Г.Тэнгэр хэмээх чансаатай залууг МАН мөн энэ тойрогт сойсон. Бас нэг “этгээд” өрсөлдөгч нэмэгдэж байгаа нь МАХН-ыг төлөөлж буй Д.Тэрбишдагва.
Үүнээс харахад Сонгинохайрхан дүүрэгт ширүүхэн өрсөлдөөн өрнөх нь. Хүнд нь тулгуурласан сонголт хийх боломж хомс байгааг үгүйсгэх аргагүй. Өрсөлдөгчдийн хэн хэн нь сонгогчдын хувьд таньдаггүй танилтай адил. Тиймээс намыг нь харсан сонголтыг сонгинохайрханчууд хийх магадлал өндөр. Ийм тохиолдолд Д.Сумъяабазар, Ц.Түмэнгэрэл, Г.Тэнгэр нараар өртөөлөн МАН давуу оноо авахыг үгүйсгэхгүй. Нийслэлийн содон тойргуудад өрнөж буй сонирхолтой өрсөлдөөнөөс чимээлэхэд иймэрхүү. Их хотын сонгогчдын сонголт эцсийн хариуг нь өгөх биз ээ.