Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, УИХ-ын дарга З.Энхболд хоёрын тэмцэл АТГ-ын даргыг томилох асуудлаас болж улам хурцдав. Тэд өөр, өөрсдийн хүнийг тус албан тушаалд томилохын тулд улайрч байна. УИХ өнгөрсөн сарын 14-ны өдрийн хуралдаанаараа АТГ-ын дарга Н.Ганболдыг үүрэгт ажлаас нь бүрэн чөлөөлсөн. Үүнээс хойш бараг нэг сар өнгөрсөн бөгөөд энэ хугацаанд тус байгууллага удирдлагагүй өнөөдрийг хүргэлээ. Хуулийн дагуу АТГ-ын даргын албан тушаалд Ерөнхийлөгч “өөрийн” хүнийг томилох ёстой. Түүний энэ эрх мэдлийг УИХ-ын дарга З.Энхболд булаацалдаж эхэлсэн нь тэдний эртнээс эхлүүлсэн тэмцэл дээр тос нэмж орхив. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж АТГ-ын даргад цагдаагийн хурандаа Х.Энхжаргалын нэрийг дэвшүүлж УИХ-аар хэлэлцүүлэх шатанд З.Энхболд шууд хаалт тавьж эхэллээ.
АТГ-ын даргыг томилох асуудлыг өчигдөр Хууль зүйн байнгын хороогоор хэлэлцэхээр товлоод байсан ч АН-ын бүлэг тав хоногийн завсарлага авав. УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Б.Гарамгайбаатар уг асуудлаар завсарлага авахдаа “АТГ-ын даргад Х.Энхжаргалыг томилох асуудлыг энэ долоо хоногийн Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэх асуудалд багтаагүй байсан асуудлыг хэлэлцэхээр болсон гэж дөнгөж сая дууллаа. АТГ-ын даргыг томилох эсэх асуудлаар АН-ын бүлэг дээр ярих, зөвлөх асуудал бий. Тэгээд ч хэлэлцэх дараалалд байхгүй байсан юм байна. Бид тав хоногийн завсарлага авах хүсэлтэй байна" гэж хэлсэн юм. Түүний хүсэлтийг Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Д.Ганбат бушуухан хүлээгээд авчихав. Завсарлага авах, өгөхийг мэдээж З.Энхболд зохион байгуулсан нь тодорхой.
З.Энхболд одоо АН-ын завсарлагын хугацаанд “Авлигатай тэмцэх хууль”-д өөрчлөлт оруулах гэж үзнэ. Хуульд өөрчлөлт оруулах ажлаа УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ, Г.Уянга нарт захиалан хийлгүүлж байгаа нь тодорхой болсон. Өчигдөр УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ, Г.Уянга нар мэдээлэл хийж, АТГ-ын даргыг Ерөнхийлөгчөөс бус УИХ-аас нэрийг нь дэвшүүлж томилдог болох хуулийн төслийг өргөн барих гэж буйгаа мэдэгдэв. Энэ нь цаагуураа АТГ-ын даргыг томилдог эрх мэдлийг Ерөнхийлөгчөөс булааж авна гэсэн үг. УИХ уг асуудлыг хэлэлцээд гишүүдийн олонхийн саналаар баталбал Ерөнхийлөгч өөрийнхөө эрх мэдлийг З.Энхболдод алдах юм. Энэ нь АТГ-ыг алдаж байна гэсэн үг. Гэхдээ Ц.Элбэгдорж, З.Энхболд хоёрын хэн нь ч АТГ-ыг эрх мэдэлдээ авсан бай уг байгууллага улс төрчдийн гар, хөлөөр ажилладаг нь арилахгүй нь тодорхой. Харин бие, биенээ намнах, идэж ууснаа илчлэгдэхээс айсандаа л энэ албан тушаалын төлөө алалцаж буй.
2013 он. Ерөнхийлөгчийн сонгууль. “Тулгын гурван чулуу” нэртэй хошин шогийнхоны сурталчилгааг ард түмэн мартаагүй байгаа. Төрийн гурван өндөрлөг нэг намаас байх ёстой. Тулгын гурван чулууны нэгийг Б.Бат-Эрдэнэ шиг том чулуугаар тулчихвал цай чанаж болохгүй. Тиймээс ижилхэн гурван чулуугаар цай буцалгадаг гээд баахан сурталчилсан даа. Үр дүнд нь анх удаа АН-аас төрийн гурван өндөрлөг томилогдсон. Ц.Элбэгдорж, З.Энхболд, Н.Алтанхуяг гээд ижилхэн нуруу намхан гурван даргатай болсон. Гэтэл гурван даргын зөрчил сүүлийн гурван жил үргэлжилж байна.
Эхлээд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг хоёрын зөрчил эхэлсэн. Эцэстээ Н.Алтанхуяг ерөнхий сайдын ажилаа, дараа нь намын даргын ажилаа өгсөн. Тэр үед Ц.Элбэгдорж, З.Энхболд хоёр хавсарч тоглож байлаа. Сонирхолтой нь нэгэн цагт Н.Алтанхуягийн эсрэг хамтарч нэг нь ерөнхий сайдаар өөрийн хүнээ томилуулж, нөгөө нь АН-ынх нь даргыг эв найртайгаар хувааж авсан Ц.Элбэгдорж, З.Энхболд хоёрын зөрчил хурцдах хэмжээнд хүрлээ. Энэ хоёрын зөрчил олон зүйл дээр илэрч ирсэн.
Анх МАН-ыг Засгаас хөөж гаргахад ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж улс эх орны эрх ашгийн үүднээс дэмий гэсэн бол З.Энхболд дур мэдэн ээлжит бус чуулган зарлаад явуулчихсан. Ингээд л ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга хоёрын зам салж эхэлсэн дээ. Мөн энэ хоёр эрхмийн зөрчил Тавантолгойгоос болж далдуур их явагдсан.
Хамгийн сүүлд хууль шүүхийн байгууллагын үйл ажиллагаанаас болж Ц.Элбэгдорж, З.Энхболд хоёр бас л ил, далд зөрчилдсөн. УИХ-ын дарга З.Энхболд Баянхонгор аймагт ажиллахдаа хууль, шүүхийн байгууллагын удирдлагыг ерөнхийлөгч, ерөнхий сайд хоёр томилдог. Би хэнийг ч томилдоггүй. Хууль шүүхийн байгууллагын удирдлага болохгүй байгаа бол энэ хоёр эрхэмтэй холбоотой. Би энэ хүмүүст хууль, шүүхийг завхаруулж байгаа хүмүүсээ зайлуул гэж хэлсэн тухайгаа ярьсан байдаг. Түүний энэ яриаг телевизүүдээр мөнгө төлж хангалттай их явуулсан. З.Энхболд энэ үйлдлээрээ ерөнхийлөгч, ерөнхий сайд хоёр луу зэрэг довтолгоо хийсэн хэрэг. Хариуд нь ерөнхийлөгч зүгээр суугаагүй. Жиргээчидтэй уулзах далимаараа хууль шүүхийн байгууллагын удирдлагыг би дур мэдэн томилдоггүй. УИХ шийддэг. Би санал болгодог. Муу хүмүүс санал болгосон бол УИХ зөвшөөрөхгүй, томилохгүй байж болно. Тиймээс УИХ гол хариуцлагыг хүлээх ёстой. З.Энхболд л эцсийн шийдвэрийг гаргадаг гэсэн далд утгатай зүйлийг ярьсан. Одоо АТГ-ын даргын албан тушаалыг булаацалдаж буй нь асуудлыг улам дордуулах нь.
Товчхоноор хэлбэл, З.Энхболд намын даргын албан тушаал, нам доторх байр, сууриа Ц.Элбэгдоржид алдахаас айж байна. Ирэх жил Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгчийн суудлаасаа бууж, АН-ын дарга болох төлөвлөгөөг боловсруулжээ. Харин З.Энхболд үүнийг нь мэдэж урьдчилан арга хэмжээнүүдийг авч эхэлж буй нь энэ бололтой. Тиймээс ч Ц.Элбэгдоржийн хийсэн ажил, хэлж буй үгийг мушгин гуйвуулж, түүнийг муухайгаар харагдуулан улс төрийн карьерыг нь унагах санаархал агуулж буй. Энэ нь ч одоо ил цагаандаа гарч, эрээвэр хураавар төлөвлөгөөгөөр хэрэгжиж эхлээд байгаа юмдаг уу даа. Энэ бүгд ямар үр дагавар дагуулахыг хэн ч таашгүй. Ерөнхийлөгчийг ерөнхий сайд бас УИХ-ын олон гишүүн дэмжинэ. УИХ-ын даргын талд АН-ынханы тал нь зогсоно. Ингээд шинэ үзэгдэл сонгууль дуустал өрнөх нь гарцаагүй боллоо. АН-ынхан нам дотроо олон фраkци болж тоглохоос гадна улсынхаа ерөнхийлөгчийг шинэ дуэльдээ дуудаж байна. Хэрвээ Ц.Элбэгдорж ялж чадвал 2017 он хүртэл “том улс төрч” гэдэг байр сууриа хамгаалж үлдэж чадна. Харин эсрэгээрээ З.Энхболд ялж өөрийнхөө бодлогыг явуулж чадвал 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд АН-аас тэр нэр дэвших нь тодорхой. Энэ хоёрын хэн нь уг асуудалд ялалт байгуулахаас улс төрийн олон үйл явц болон өөрсдийнх нь манлайлал байх байр суурь хаашаа эргэж, яаж шийдэгдэх нь тодорхой болох юм.
Т.Энхэлээ
Сэтгэгдэл (52)