Дэлхийн улс орнуудын эв нэгдлийн бэлэг тэмдэг болсон олимпийн наадам 12 дахь өдрөө үргэлжилсээр байна. Манай улсын хувьд энэ удаагийн “Лондон 2012” зуны олимпийн XXX дугаар наадамд эх орноо төлөөлүүлэн 29 тамирчин илгээсэн. Монгол түмнийхээ итгэлийг дааж олимпийн тэнгэрт эх орныхоо алтан соёмбот далбаа, төрийн дууллыг эгшиглүүлэхээр тамирчин хүнээс гарах бүх л хүч бололцоогоо ашиглан медалийн төлөө, монгол орныхоо нэрийг тив дэлхийд мандуулахын төлөө хүч үзсээр байгаа билээ. Өнөөдрийн байдлаар манай улсын тамирчид таван медаль авах нь гарцаагүй болоод байгаа. Цаашдаа ч чөлөөт бөхийн төрлүүдээр медалийн тоо, өнгийг ахиулна гэсэн итгэл найдвар дүүрэн байгаа билээ. Өнөөдрийн байдлаар медалийн тоогоор АНУ тэргүүлж, БНХАУ удаалж, Их Британи улс гутгаарт бичигдэн тамирдынхаа хурд хүч авхаалж самбаагаар уралдаж байна. Манай улсын хувьд медалийн тоо чанараар монгол улс 205 орноос 48-д бичигдэж байгаа. Олимпийн наадам шувтрах дөхөж буй энэ цаг хугацаанд улс орнууд медалийн тоогоороо өрсөлдөж эхэлдэг. Хүн амын тоо тамирчдын туршлага, чадвараараа томоохоон гүрэн улсууд яахын аргагүй илүүрхдэг хэдийн ч хүү амын тоогоо медалийн тоотой харьцуулсан үзүүлэлтээр бага хүн амтай улсууд дээгүүрт бичигддэг. Тэгхээр манай улс энэ жилийн олимпийн наадамд хүн амын тоо медалийн тооны харьцаагаар дээгүүрт бичигдэх нь ээ.
Улсын хүн амын тоонд харьцуулахдаа нэг медаль хэдэн хүнд ногдож байгаагаар нь жагсаадаг. АНУ нийтдээ 81 медальтай түүнийг нь улсын хүн амынх нь тоонд харьцуулбал 3 сая 875 мянган хүний дунд нэг медаль. БНХАУ-ын хувьд 77 медальтайгаар байгаа харин үүнийг хүн амын тоонд харьцуулбал 18 сая 104 мянга 389 хүний дунд нэг медаль. Их Британий 48 медаль нь нэг сая 229 мянга 166 хүний дунд нэг медаль тус тус оногдож байгаа юм. Харин энэ үзүүлэлтээр хүн амын тоо багатай хэрнээ олон медаль авсан орнууд тэргүүлдэг. Жишээ нь Ямайк улс одоогоор зургаан медальтай, түүнийг хүн амын тоонд хуваан үзвэл 480 мянга 330 хүний дунд нэг медаль ногдоно. Манай орны хувьд 560 мянган хүний дунд нэг медаль ногдож байгаа учир энэ үзүүлэлтээр эхний байруудад орох нь дамжигггүй.
Эрэгтэйчүүдийн -73кг-ийн хүрэл медалийн төлөөх барилдаанд С.Ням-Очир Голландын бөх дэлхийн аваргын хошой мөнгөн медальт, Европын аваргын мөнгө, хүрэл медальт Декс Эльмонттой барилдсан юм. Татамид гарсан цагаас хойш манай бөх маш идэвхтэй сайн барилдаж өрсөлдөгчийг нь хоёр ч удаа шүүгч торгосон. Тийнхүү манай жүдоч юүко үнэлгээгээр ялснаар Лондонгийн олимпийн анхны хүрэл медалийг авсан юм. Тэрээр телевизийн нэвтрүүлэгт өгсөн ярилцлагадаа олны танил байна гэдэг барилдахаас хэцүү юм хэмээжээ.
Түүхийн хуудаснаа тэмдэглэгдэн үлдэх торгон мөч бол мөнгөн медалийн төлөөх жүдо бахийн -100 кг-ийн жингийн барилдаан байсан. Тэр цаг хугацаа спортоос мэдэрч болох тэр аз жаргал, баяр хөөр, үндэсний бахархал өнөөдөр дахин нэг түүхэн үйл явдлаар баяжуулсан. Тэрээр хагас шигшээ барилдаанд 90 кг-ын жинд дэлхийн аварга цол хүртэж байсан, БНСУ-ын жүдоч Хван Хи-тэйтэй барилдаж, хүндхэн тулаанд юүко үнэлгээгээр өрсөлдөн ялсан. Тухайн барилдаанд хөлдөө гэмтэл авч барилдахад хүнд нөхцалд барилдаанаа үргэлжлүүлсэн. Н.Түвшинбаяр шувтаргын буюу алтын төлөөх барилдаанд 2009 оны Европын аварга, 2011 оны дэлхийн аварга, ОХУ-ын жүдоч Тагир Хайбулаевтай хүч үзэж, цэвэр ялагдсан Гэхдээ энэ мөнгөн медаль алтын дайтай мөнгө байсан гэдэгтэй хэн ч маргахгүй бизээ.
Лондонгийн олимпийн бөхийн дэвжээнд эх орноо төлөөлсөн дэлхийн аварга, Монгол Улсын Гавьяат тамирчин С.Батцэцэг дөнгөж сая хүрэл медалийн төлөө Канадын бөхтэй барилдаж, ялалт байгуулав. Олон улс, тив, дэлхий, олимпийн тавцанд гаргасан амжилт, дуудуулсан суугаар Монголын топ дөрвөн спортын нэг гэгдэх чөлөөт бөхийн төрөлд дэлхийн аварга анхны эмэгтэй тамирчин болж, Монголын спортын түүхэнд нэрээ мөнхөлж буй тэрбээр чөлөөтийн тамирчдын 32 жилийн хүлээлтийг тайлж, олимпийн медалийн буухиаг үргэлжлүүлээд зогсохгүй олимпийн хурц өрсөлдөөний талбараас медаль зүүсэн Монголын чөлөөт бөхийн анхны ЭМЭГТЭЙ тамирчин болж байна.
Лондонгийн олимпийн наадмын боксын 64 кг-ын жинд өрсөлдөж буй Монгол Улсын Гавьяат тамирчин У.Мөнх-Эрдэнэ дөрөвний нэг шигшээгийн учраагаа ялснаар хүрэл медалийн болзол хангаж, мөнгөн медалийн төлөө тоглох эрхтэй болов . Шөвгийн наймд рингний эзэн орон Их Британийн тамирчин, 2011 оны Бакугийн дэлхийн аваргын хүрэл медальт, Европын аваргын хошой мөнгөн медальт, жингийнхээ ангилалд AIBA-гийн чансааг тэргүүлж буй Том Стокертэй тоглосон У.Мөнх-Эрдэнэ 23:22 (6-6; 8-7; 9-9) харьцаатай өрсөлдөгчөө ялсан юм. Гурав дахь олимпийн наадамдаа оролцож буй тэрбээр дараагийн учраандаа 2011 оны Бакугийн дэлхийн аваргын мөнгөн медальт, Украйны Денис Беринчиктэй тулалдана.
Лондонгийн олимпийн наадмыг зорьсон Монголын багийн хамгийн отгон гишүүн, Гавьяат тамирчин Н.Төгсцогт олимпийн рингэнд ээлжит өрсөлдөгчөө буулган авснаар хүрэл медалийн болзол хангаж монгол түнийхээ сэтгэлийн баясгасан. Медалийн төлөө 2011 оны Бакугийн дэлхийн аваргын хүрэл медальт, Узбекистаны тамирчин Ясурбек Латиповтой нударга зөрүүлсэн тэрбээр тоглолтын эхний үед нэг онооны зөрүүтэй ялагдал хүлээсэн ч хоёр, гуравдугаар үед илүүрхсэн тоглолт үзүүлж 15:10 (4-5, 5-3, 6-2) харьцаатай ялалт байгуулснаар Монголын олимпийн түүхэнд 22 дахь медальтан болж байна. Одоо тэрбээр мөнгөн медалийн төлөө, цаашлаад аваргын алтан медалийн төлөө тоглох боломжтой юм. Түүний дараагийн учраа нь 2011 оны Бакугийн дэлхийн аваргын алт, 2009 оны Миланы дэлхийн аваргын хүрэл медальт, Европын аварга, ОХУ-ын боксчин Миша Алоян. Н.Төгсцогтын хувьд өмнө нь 2009 оны Миланы дэлхийн аваргад Миша Алоянтай таарч, илүүрхэж байсан билээ.
Э. Мөнхнасан
