Эрүүгийн хууль, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар ажлын хэсгийнхэн ажиллаж байна. Энэ хүрээнд хүүхдийн тэтгэмжээ өгдөггүй зугтаадаг эцэг, эхчүүдийг 30 хүртэлх хоногоор цагдан хорих заалт оруулах саналыг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газраас хүргүүлээд буй. Ингэснээр хүүхдийн зөрчигдсөн эрхийг хамгаалах, эрхийг нь зөрчихөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой гэж үзсэн учир Зөрчлийн тухай хуульд ийн тусгахаар санал хүргүүлсэн юм байна. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.
-Үр хүүхдээ хаяж явсан, эцэг эх үүрэг хариуцлагаа ухамсарлагдаггүй, тэтгэмжээ өгдөггүй асуудал гардаг. Энэ талаарх зохицуулалтыг Зөрчлийн хуульд тусгаж байгаа юм билээ. Хэрхэн зохицуулж байгаа вэ?
-Монгол Улсад гэр бүл салалт гамшгийн хэмжээнд хүрээд байна. Аливаа улс үндэстний оршин тогтнох гол суурь нь гэр бүл. Тэр дундаа гэр бүлийн суурь хүмүүжил, хөгжил байдаг. Харамсалтай нь, манай улсад нийт 78 мянган орчим ээжүүд өрх толгойлж амьдарч байна. Үүний 90 гаруй хувь нь салалтаас улбаатай байна. Ер нь айл өрхийн амьдралыг авч явах үүрэгтэй эрх хүн ядаж үр хүүхдийнхээ өмнө хариуцлага хүлээх ёстой. Шүүхийн шийдвэрийн биелэлтээс харахад үр хүүхдээ хаяж явсан эцэг, эхийн ихэнх нь нөхөн төлбөр төлдөггүй. Тухайлбал, Эрдэнэтэд нэг жишээ гарсан. Эцэг нь хүүхдийн нөхөн төлбөрийг төлнө гээд гурван төлөөгүй. Тэтгэмжээ төлөхийг шаардахад шүүхээр яваарай гэдэг. Шүүх дээр очихоор хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дууссан. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд хүүхдийнхээ мөнгийг нэхэхгүй яасан юм бэ гэх жишээтэй. Гэтэл хүүхэд өсөхийн хэрээр зардал нэмэгдэнэ шүү дээ.
Хүүхдийн тэтгэмжээ төлдөггүй эцэг, эхийг ягаан туулайны хувцас өмсгөөд гудамжинд хог цэвэрлүүлээд зогсоож, хүүхдээ энэрч хайрладаггүй гэдгийг бусдад нь харуулах хэрэгтэй. 1990-ээд оноос өмнө гэр бүлээ хаяж явсан эцэг, эхийг байгууллагаараа хүмүүжүүлж, гэр бүл салалтыг нийгмээрээ жигшдэг байсан. Тэтгэврээ өгөхгүй бол эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг байсан юм. Гэр бүл салалт өндөр байгаа учраас уг асуудалд хатуу шийтгэх ёстой. Тиймээс хуулийн уг зүйл заалтыг хоёр гараа өргөн дэмжинэ.
Ялангуяа гэр бүлээ хаяж явсан эцгийн хувьд өөрийнхөө бүх хөрөнгийг өөр хүний нэр дээр шилжүүлчхээд юу ч байхгүй гэх зэрэг асуудал гарч байна. Тэднийг шахахаар ямар нэгэн аргаар мөнгө нь гараад ирдэг. Тиймээс ээжүүдийн нулмсыг арчиж, нурууг тэнийлгэх цаг болсон. Эх хүн төрөх гэж зовчхоод ганцхан өөрийнх нь хариуцлага мэт өсгөх гэж зовох ёстой гэж. Эрх тэгш л байх ёстой.
-Дэлхийн бусад улсад тэтгэмжээ өгдөггүй эцэг, эхийг албадан хөдөлмөр эрхлүүлж олсон мөнгийг нь үр хүүхэд нь өгүүлдэг юм билээ. Тэтгэмжээ өгөөгүй эцэг, эхийг 30 хүртэлх хоногоор цагдан хорих саналыг холбогдох байгууллагаас гаргасан. Зөвхөн цагдан хорих нь нэг талаар үүрэг хариуцлагыг чангатгаж байгаа мэт боловч хүүхдэд тэтгэмж болоод очихгүй шүү дээ. Тэгэхээр албадан хөдөлмөр эрхлүүлнэ гэж зааж өгөх боломж хэр бол ?
-Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн хуулийн ажлын хэсэгт намайг оруулсан байна лээ. Гэхдээ ажлын хэсгийн хуралдаан дээрээ мэдээллүүдээ өгөхгүй байгаа. Үндсэн хуульд хэнийг ч албадан хөдөлмөр эрхлүүлэхгүй гэж заасан. Хоёрдугаарт, тухайн хүнийг хорьж байж албадан хөдөлмөрлүүлж болно. Хуульд хэрхэн заахаасаа хамаарна. Ер нь улс орныг ямар нэгэн алт, мөнгө ч юм уу эсвэл, хэн нэгэн улстөрч аврахгүй. Харин иргэд нь ёс суртахуунтай байж, хуулиа дагадаг байвал улс орноо аварна, хөгжүүлнэ.
-Та одонтой ээжүүдийн тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх талаар ярьсан. Тийм боломж хэр юм бэ?
-Одонтой ээжүүдийн тэтгэмжийг 500 мянган төгрөг болгох хэрэгтэй. Дөрвөн хүүхэд төрүүлсэн ээж хамгийн багадаа найман жил ажил хийж чадахгүй. Үүнийг дагаад нийгмийн даатгалын шимтгэл нь автоматаар буурна. Ээжүүд хүүхэд төрүүлснийхээ төлөө төлбөр төлж байгаа юм шиг хохирч болохгүй биз дээ. Өмнө нь хүүхдийн мөнгө гэж хангалттай өгдөг байсан учраас ээжүүд тэр мөнгөөрөө хүүхдээ өсгөчихдөг байсан. Одоо тийм боломж байхгүй. Тиймээс дөрөв буюу түүнээс дээш хүүхэдтэй ээжүүдийг дэмжих ёстой.
-Хар тамхи худалдан борлуулж, ашиг олсон этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагыг чангатгахаар яригдаж байна. Бусад хэрэглэсэн зэрэг этгээдүүдийн хувьд ямар байна гэсэн үг вэ?
-Аливаа улс орны үндэсний аюулгүй байдалд шууд бусаар оюун санааг нь бохирдуулсан террорист зэвсэг хар тамхи юм. Хар тамхи, мансууруулах бодистой холбоотой асуудлыг дөрвөн хэсэгт ангилж үзэж болно. Тухайлбал, зохион байгуулж, тарааж дундаас нь ашиг олох зорилготой этгээд. Хоёрдугаарт, энэ төрлийн бодисны хэрэглээнд өртөж, хамаарал бүхий болсон нэг хэсэг. Гуравдугаарт, хар тамхийг төрийн байгууллага болон иргэд нийгмээрээ жигших ёстой ч хийх ёстой ажлаа хийхгүй шууд бус нөлөөллөөр тэднийг дэмжиж байгаа нэг хэсэг. Дөрөвдүгээрт, хар тамхины асуудлыг бүрэн хяналтандаа оруулж чадахгүй байгаа нэг хэсэг гэж хувааж авч үзэж болно. Эдгээр нь тус тусдаа хуулийн нарийн зохицуулалттай байх ёстой. Хар тамхи худалдан борлуулсан, хэрэглэсэн этгээд төрийн албанд орох ёсгүй. Ялангуяа зохион байгуулагчийг бүх насаар нь хорьдог, хамаарал бүхий этгээдийг нийгмээс тусгаарлаж, хамаарлаас нь гаргах боломжийг зохицуулж ажиллах хэрэгтэй.
Хар тамхи тухайн хүнд хардалтын болон гутралын хэлбэрийн нөлөөллийг бий болгодог. Үүнээс үүдэн амиа хорлох эсвэл хүний амь нас хөнөөх эрсдэлтэй. Нийгэмд ч гэсэн асар их хор хөнөөлтэй гэсэн үг. Манай улсын хоёр хөрш хуулийг яаж сахиж байна. Бид түүнээс хоёр дахин хатуу чанд хуультай байх ёстой. Насанд хүрээгүй хүүхэд хүртэл хар тамхи хэрэглэж байна шүү дээ.
-Бага насны хүүхэд хэрэглэсэн тохиолдолд хуулийн зохицуулалт ямар байх вэ?
-Дээр дурдсанчлан Эрүүгийн хуульд ялангуяа зохион байгуулж, худалдан борлуулах бүлэг байгуулсан байвал насаар нь хорих хэрэгтэй гэж үзэж байгаа юм. Хар тамхи борлуулдаг бүлэг үүссэн талаар тусгай албадаас мэдээлэл өгсөн. Ер нь бага насны ч бай ч хэн ч хар тамхи хэрэглэсэн бол хар дансандаа оруул л гэсэн үг. Сургалт хүмүүжлийн хичээл явж байна уу, үгүй юу гэдэг дээр эцэг, эхтэй нь тулж ажиллаад хүүхдийг хэзээ дахин хэрэглэхгүй гэсэн итгэл үнэмшил төрнө тэр болтол хяналтандаа байлгах хэрэгтэй.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (5)