Та олон л муммигийн зургийг харж байсан биз. Харин доод тал нь мянган жилийн настай хамгийн сайн хадгалагдсан бүсгүй хүний мумминуудыг 24 цаг танилцуулж байна. Хүрэл зэвсгийн үеийн эмэгтэйн хөл, Хан гүрнийн эзэгтэйн арьс, хааны удмын эмэгтэйн үс таныг гайхашруулах болно. 

10. Анхапу хатны хацрын яс. Хатан Анхапу мянган жилийн өмнө мумми болжээ. Түүнийг Египетийн хааны удмынхан 1881 онд Диэр ал Бахрийн нууц агуйнаас олсон байна. Муммиг анх олоход түүний толгойд цэцгэн хэлхээ зүүсэн байв. Анхапу хатны шүд, урт сормуус, том дух, том нүд, төвгөр хацар нь түүний гоо сайхны илэрхийлэл болж байв. Харин түүний спорт маягийн үсний засалтыг жагсаалт гаргасан судлаачид таашаагаагүй юм.


9. Хацепсутын гар. Эмэгтэй фараон Хацепсутын 3500 жилийн настай занданшуулсан шарил 2007 онд Египетэд олдсон юм. Судлаачид түүнийг чихрийн шижин, үе мөчний өвчтэй байгаад ясны хорт хавдраар нас барсныг нь тодорхойлсон байна. Түүний мумми фараон эмэгтэйг хэт тарган, бас муухай шүдтэй байсныг баталдаг байна. Харин зүүн гарын бүх хусмыг улаанаар будаж, хар өнгөөр хүрээлсэн нь одоо хүртэл арилаагүйн нууцыг гайхаж байна.


8. Сибирийн дагинын мөр. “Алтайн дагина” хэмээн танигдсан, 2500 жилийн настай мумми 1993 онд Сибирийн нутгаас олдсон юм. Түүний гар дээрх шивээс ямар утгатай болохыг эрдэмтэд тогтоож чадаагүй байна. Лав энэ шивээс түүний модон авсны гадна талд ч байсан аж. Дагинын өндөр нэр хүндийг илтгэх оршуулгын ёслолын эдлэлийг түүний толгойд зүүсэн байжээ. Оросын хүйтэн тал дагинын зөөлөн арьсыг яснаас нь ч илүү хадгалсан байв.


7. Хатагтай Дайгийн арьс. Хан гүрний Дай хааны эхнэр Шинь Зиуны тансаг мумми 2000 жилийн өмнө бүтээгджээ. Түүний амьдрал 50 насанд нь төгсгөл болсон ч эрх мэдэл нь дуусаагүй юм. Түүний биеийг хамгийн сайн чанарын 20 давхар торгонд ороож, 15 метрийн гүнд чанд 20 тонн нүүрсээр хүрээлсэн дөрвөн давхар хайрцагт хийж хадгалсан байлаа. Үүний үр дүн маш гайхалтай байв. Хатагтай Дайн мумми бүх цаг үеийн хамгийн сайн хадгалагдсан муммигаар тодорчээ. Түүний цус нь одоо ч шингэн, эрхтнүүд нь бүрэн бүтэн, мөч нь уян хатан хэвээрээ байгаа аж.


6. Хатагтай Райн хөх. Хатагтай Райн зандашуулсан шарилыг 1990 онд олсон юм. Түүний үсний засал, гоёл чимэглэл нь асар нэр хүнд, гоо сайхан бүсгүй байсныг нь илтгэдэг аж. Одоо хавтгайрч үлдсэн түүний хөх 3600 жилийн өмнө маш том байсан хэмээн судлаачид үзэж байна.


5. Борремосын эмэгтэйн хөл. Данид хүлэр олохоор малтлага хийж байсан хүмүүс 1947 онд 2700 жилийн настай шарил олсон юм. Олдсон намаг Борремосоор нэрлэгдсэн эмэгтэйн үхлийн шалтгааныг судлаачид тогтоож чадаагүй юм. Тахилын хохирогч байж магадгүй хэмээн таамаглаж байгаа эмэгтэйг ноосон хөнжилд ороосон байсан нь түүнийг нас барсны дараа ихэд анзаарсны тэмдэг болжээ. Танин хэмээх ургамал шарилд байсан нь эмэгтэйг Хүрэл зэвсгийн үед амьдарч байв уу гэж эргэлзэхэд хүргэжээ. Түүний арьсыг сайн хамгаалсан учраас хурууны хээ нь одоо ч гардаг байна.


4. Нэситанебэташруагийн хүзүү. 3000 жилийн настай Египет эмэгтэйн шарил шар зосоор будагдсан нь сайн хадгалагдахад нь тусалжээ. Түүний муммиг судалсан судлаачид өндөр зэргийн лам, эсвэл ламын эхнэр байсан хэмээн нотолжээ. Занданшуулагчид түүний нуруу, гар болон хэвлийн хөндийн эрхтнүүдийг маш болгоомжтой зүсч салгаад дахин байршуулсан байна. Түүний том нүд судлаачдын анхаарлыг ихэд татаж байна. Тэрнээс гадна хүзүүг нь ороосон зотон гайхалтай чилгэр үлджээ. Эмэгтэйн нүд, хүзүү түүний гоо сайхны илэрхийлэл байжээ хэмээн үзсэн байна.


3. Шиахегийн гоо сайхан. Шинжаан Уйгурын нутгаас олдсон 3800 жилийн настай эмэгтэйн мумми “Торгоны замын нууц” нэртэй үзэсгэлэнд тавигдсан мумминуудын хамгийн гайхалтай дурсгал юм. Түүний гарал үүсэл, хэн болохыг нь тодорхойлоогүй боловч Шиахе нутгаас олдсон эмэгтэйн урт хамар сайн хадгалагдсаны илрэл болов.


2. Тие ака хатны үс. “Ахмад эмэгтэй” хэмээн нэрлэгддэг хатны мумми 3000 гаруй жилийн настай. Муммиг Тутанхамуны бунхнаас нээсэн юм. Жижиг авсанд гайхалтай хадгалагдсан муммины үсийг 2010 онд шинжилгээнд оруулж Тие хатан болохыг тогтоожээ. Түүний сайнхан үс одоо ч хэвээрээ.


1. Туягийн инээмсэглэл. 3800 жилийн настай Туягийн мумми Египетэдээс олдсон юм. Түүний толгойд өмсүүлсэн эд зүйлс асар их нэр хүндийг нь илтгэсэн байна. Харин инээмсэглэлийн нууцыг хэн ч тайлж чадаагүй боловч 3800 жилийн турш инээсэн түүний мумми хамгийн сайн хадгалдсан муммигийн жагсаалтыг тэргүүлжээ.