ХХ зууны манлай их яруу найрагч Бэгзийн Явуухулан агсанг энэ өдөр дурсан санаж, түүний бичсэн шүлгүүдээс таны бараг огт уншиж байгаагүй шүлгүүдийг нь түүвэрлэн хүргэж байна.
Бэгзийн Явуухулан нь 1929 оны гуравдугаар сарын 15-нд Хантайшир уулын аймаг Отгонхайрхан уулын хошуу буюу өнөөгийн Завхан аймгийн Алдархаан суманд төрж, 1982 оны хоёрдугаар сарын 19-нд Улаанбаатарт нас барсан.
Тэрээр Залуучуудын үнэн, Улаанбаатарын мэдээ сонинд сурвалжлагч, хариуцлагатай эрхлэгч, МЗЭ-ийн хороонд яруу найргийн зөвлөлийн эрхлэгч, нарийн бичгийн дарга, мэргэжлийн зохиолчоор ажиллаж байсан. ХХ зууны Монголын яруу найрагт иргэний уянгын шинэ чиглэл бий болгосон төлөөлөгч. 1964 онд «Би хаана төрөв», «Сохор зоосны дууль», «Пионер», «Түлээчин», «Анхны цас» зохиолоороо Төрийн шагнал хүртжээ.
Оломгүй хөх далай болох минь ч яалаа даа
Олдошгүй сайхан амрагаан мөнгөн хун болгоод
Оюу цэнхэр мандалдаа умбуулж шумбуулж хөвүүлэхсэн
Оломгүй хөх далай болох минь ч яалаа даа
Цэлмэг үдшийн тэнгэр болох минь ч яалаа даа
Чин сэтгэлийн амрагаа би тэргэл саран болгоод
Цэнхэр номин уудамдаа цэнгүүлж жаргуулж баярлуулахсан
Цэлмэг үдшийн тэнгэр болох минь ч яалаа даа
Оосоргүй цагаан гэр болох болох минь ч яалаа даа
Онгон зүрхний амрагаа би ган тулга болгоод
Оломгүй дурлалын гал ноцоож дөлөнд нь дулаацахсан
Оосоргүй цагаан гэр болох болох минь ч яалаа даа
Хавирган сар нэмэн нэмсээр дүүрдэг шиг
Хайрын сэтгэл минь улам чамд дасаад байх юм.
Сарны гэрэлд лянхуа навчсаа хумьдаг шиг
Сайхан чиний хайрын илч чинь буураад байх юм.
Өвсөнд буусан үүрийн шүүдэр хийсдэг шиг
Арилах болов уу,
Усанд унасан борооны дусал хатдаггүй шиг
Амьдрах болов уу?
Чиний дурлал.
1958 он
Гурваар дарсан хархан гэзгээ
Газар шүргэм арагш нь хаяад
Алгаар эргэлдсэн хөөрхөн нүдээ
Хацар цоргим нааш нь ширтээд
Танаар бадарсан цагаахан шүдээ
Бахдал төртөл яралзуулан инээж
Галаар төөнөсөн халуухан гараа
Баясал сэргэтэл харамгүй атгуулж Уулзах болгондоо хайрыг бэлэглэж
Учрах болгондоо жаргалыг авчрагч
Тал нутгийн эзэн бүсгүй чамд
Гал дөлийн хайраар би дурлана.
1956 он
Мэлтэс мэлтэс гэрэлтээд
Саран гарах сайхан
Мэлмэс мэлмэс туяараад
Чиний минь ирэх дулаахан
Жирс жирс гялалзан
Оддын анивчих сонихон
Жирвэс жирвэс шидлэн
Сормосны чинь хөдлөх гоёхон Сэр сэр салхи нь
Хааяа сэвэх нь учиртай
Сэм сэм амьсгаа чинь
Хацар илбэх нь урамтай
Чи минь л дэргэд байхгүй бол
Би, шөнийн тэнгэр саргүйтэй адил
Чи минь л дэргэд байх юм бол
Би, шүүдэр гялалзсан цэцэгтэй ижил
1956-1957 он.
Булбарай цагаан гарыг чинь атгаж
Борхон хөөрхөн царайг чинь ширтэж
Усгал хоёр нүдний чинь ирмэлт
Усан тэлмэн жороо үзэгдэнэ.
Гал шиа дүрэлзсэн дулалаас би
Ганцаараа эзэмших хүсэл буцална.
Өөр хүнд амтыг нь өгчих юм шиг
Уруулыг чинь илэх салхинд атаархана.
Сормослог нүдэнд чинь мөнх олзлогдож
Согоо биеийн чинь өмнө сөхөрнө.
Бахдаж баршгүй ноолиа чамайг
Байгаль-эх заяасанд биширнэ.
Хээрийн салхи шиг эмнэг биеэ
Өөрийн минь өвөрт өгвөл баярлана.
Сарны доорх уудам хорвоод
Саатан амьдрах хүсэл дүрэлзэнэ.
Л.Баяр
