Монголын эдийн засаг эрчимтэй өсөж байгаа өнөө үед нөөцийн национализм гэгч нь өдрөөс өдөрт аюул мэт яригдах боллоо. Гэвч нөөцийн национализм гэдэг нь чухам юу юм бэ?

Монголд нөөцийн национализмын талаар олон утга бүхий зарчмын ухагдахуун болон уриа нэгдлүүд бий болсон. Тэдгээр нь үндэсэрхэг үзэл дээр тулгуурласан бүрхэг байдал болон энэхүү байгалийн нөөц дээр тулгуурласан эдийн засгийн өсөлтөөс улбаалах асуудлуудтай нухацтайгаар болон чин сэтгэлээсээ зууралдаж байгаа улс төрчдийн санаа зовнил байна.

Гэтэл Монгол улсын эрдэс баялгийн талаарх засаглалын бүтэц болон татварын хуулийг дэлхий ертөнцөд Хюго Чавезийн үндэсэрхэг үзэл буюу национализм мэт тодорхойлон ойлгуулж байна. Харин өнөөдөр Монголд байгалийн баялгийг олборлох талаар эсэргүүцсэн ямар ч улс төрийн хөдөлгөөн эсвэл уул уурхайн эсрэг бүлэг, талууд байхгүй байна.

Монголд орж ирж буй их хөрөнгө оруулалт нь Монгол улсын шийдвэр гаргагч нарт зөв, болгоомжтой сонголт хийхэд маш бага цаг хугацаа болон боломжыг олгож байгаа юм. Түүнчлэн Монгол улсын шийдвэр гаргагчдад чухал шийдвэр гаргахад тулгуур болох шаардлагатай мэдээлэл болон туршлага байхгүй байна.

2013 оны 2 дугаар сарын 1-нд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж УИХ дахь илтгэлдээ Рио Тинтотой харилцахдаа нийт Монголчуудынхаа нэрийн өмнөөс идэвхтэй байхаа мэдэгдсэн. Энэхүү илтгэл нь Рио Тинтогийн анхны баяжмалаа үйлдвэрлэж эхэлсэн мэдэгдэл хийсэнтэй давхцсан бөгөөд мөн үеэр Рио Тинто Оюу Толгой дахь үйлдвэрлэлээ түр зогсооно гэсэн сүрдүүлгийн бор шувуу нисгэж эхэлсэн. 

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж илтгэлдээ онцолсон нэгэн гол сэдэв бол Монгол мэргэжилтэнүүдийг хөдөлмөр эрхлэлтийн хувьд арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхаж байгаа явдал байсан. Энэхүү байдал нь С.Гантуяагийн сөхөж тавьсан асуудлаас улам баталгаажсан. С.Гантуяа нь УИХ-ын гишүүн, Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн ерөнхийлөгч С.Ганбаатарын дүү бөгөөд С.Ганбаатар нь Монгол улсад эрхэм хүндтэй, нэртэй хүн юм.

С.Гантуяа нь "Оюу Толгой" компанийн цалингийн тэнцвэргүй, ялгаварлан гадуурхалтын талаар асуудал хөндсөн нь ижил тэнцүү ажил хийж байгаа ижил тэнцүү мэдлэг, туршлагатай Монгол мэргэжилтэн гадаад мэргэжилтнээс харьцангуй доогуур үнэлүүлж цалин авч байгаад оршиж байсан. Түүний энэ сөхөж тавьсан асуудал Монголын нийгэмд өргөн тархаж хүрч чадсан нь нэг талаараа ахынх нь алдар нэр нөлөөлсөн ч нөгөө талаараа Монголын дундаж давхрага болон түүнийг бий болгож бэхжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй Монголын залуу үеийг, тэдний итгэл найдварыг төлөөлж чадсан хүн юм. С. Гантуяа нь "Оюу Толгой" дахь удирдлагадаа цалингийн тэнцвэргүй байдлыг арилгах талаар хүсэлт тавьсныхаа дараа ажлаасаа халагдсан юм.

Гадныхны төрөл бүрийн сүрдүүлэг, тэр дундаа Рио Тинтогийн үйл ажиллагаагаа түр зогсооно гэсэн энэхүү сүрдүүлэг нь нөөцийн национализмийг жинхэнэ байдлаар нь бий болгох эхлэлийг тавьдаг нь үнэн юм.