Өнгөрсөн наймдугаар сард Дотоодын цэргийн 805 дугаар ангид алба хааж байсан цэрэг амиа алдсан билээ. Түүнийг хал цэргүүддээ зодуулсаны улмаас биедээ хүнд гэмтэл авч, татаж унадаг өвчтэй болон нас барсан хэмээн гэрийнх нь цагдаагийн байгууллагад хандаад байсан. Гэвч шүүх эмнэлгийн дүгнэлтээр гэмтэл бэртэл тогтоогдоогүй учир дүүргийн цагдаагийн хэлтсээс хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байдаг. Ингээд хэргийн талаар талийгаач Б-ийн төрсөн эгч С.Амарзаяа болон Дотоодын цэргийн штабын чиглэлийн ахлах, офицер А.Эрдэнэсайханаас тодрууллаа.

-Болсон явдлын талаар жаахан тодруулахгүй юу?

А.Эрдэнэсайхан: Говь-Алтай аймгийн харьяат Б өнгөрсөн хоёрдугаар сард тус ангид алба хааж байсан. Алба хааж байхдаа хугацаандаа унадаг татдаг өвчтэй болсон гэх асуудлыг ар гэрээс нь тавьж байсан юм. Тиймээс Б-г Төрийн тусгай алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлэгт хэвтүүлэн эмчлүүлсэн байгаа. Гэтэл эмнэлгийн зүгээс тархины доргилт, зодоон цохионы ул мөр алга. Гэхдээ эрүүл мэндийн хувьд цаашид цэргийн алба хаах боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарсан учраас дүгнэлтийг үндэслэн хугацаанаас нь өмнө цэргийн албанаас чөлөөлөөд байсан. Чөлөөлөгдсөнийх нь дараа ар гэрийнхэн нь манай Дотоодын цэргийн штабын генерал Хүрэлбаатартай уулзаад, хүүгээ татдаг өвчтэй болсон гээд гомдол саналаа илэрхийлсэн байгаа. Тиймээс гомдлыг нь хүлээн авч, тухайн өдөр нь ар гэрийнхнийг нь байлцуулж байгаад хэргийг Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтэст шилжүүлсэн байдаг.

С.Амарзаяа: Би цэрэгт байх хугацаанд нь байнга очиж эргэдэг байсан. Очих болгонд л саван, вок, нэгж гээд нэхэхгүй юм байхгүй.  Тэгээд би гайхаад цэргийн хангамж цаанаасаа байдаг биз дээ. Чи утасгүй байж нэгжээр яах гэсэн юм гэхээр “Та зүгээр л аваад ир. Тэгэхгүй бол намайг ална” гэдэг байсан. Тэгэхээр нь за цэргийн анги юм хойно иймэрхүү зүйл байдаг л байлгүй. Угаасаа бичигдээгүй хууль юм хойно. Гэхдээ арай ч дүүг маань зодоод алчихна чинээ санаагүй. Ганц хоёр шанааны асуудал л байдаг байх гэж бодож байсан минь эндүүрэл боллоо. Ер нь дөрвүүлээ нийлж байгаад зодно гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Эх орондоо тангараг өргөж, эх орноо хамгаалахаар ирчихээд амь насаараа хохирох, тахир дутуу болоод буцаж байгаа тохиолдол олон гарлаа. Гэвч энэ бүхэнд хариуцлага тооцож байгаа газар манай улсад байхгүй байна. Үнэхээр харамсалтай.

-Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон гэсэн. Ямар үндэслэлээр тэр вэ?

А.Эрдэнэсайхан: Өнгөрсөн хоёрдугаар сард эмнэлэгт хэвтээд гарахад нь эрүүл мэндийн хувьд цаашид цэргийн алба хаах боломжгүй гээд хугацаанаас нь өмнө цэргийн албанаас чөлөөлөөд байсан. Түүний дараа буюу өнгөрсөн наймдугаар сард нас барсан байгаа юм. Мөн шүүх эмнэлгийн задлан шинжилгээний дүгнэлтээр талийгаачийн биед зодуулсан цохиулсан ул мөр, шарх сорви байхгүй, гэмтлийн зэрэг тогтоогдоогүй. Уушигны сүрьеэ, түүний хүндрэлээс үүссэн минингетээр нар барсан нь тогтоогдсон. Энэ дүгнэлтийг үндэслэн Баянзүрх дүүргийн хяналтын прокурор М.Гантулга өнгөрсөн аравдугаар сарын 10-нд хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байдаг. Тэр мэдэгдэх хуудсаа ч манай байгууллагад явуулсан байгаа.

С.Амарзаяа: Хэргийг үнэн зөв шийдэж, зөв шийдвэр гаргаж чадаагүй гэж боддог. Өөрөө өвчтэй байсан гэж үзээд хэргийг хаасан байгаа. Шүүх хурал ч болоогүй шүү дээ. Дүүг маань задлан шинжилгээнд оруулсаны дараа сүрьеэгийн минингет өвчнөөс болж амиа алдсан гэсэн онош гарсан байгаа юм. Энэ бол огт үндэслэлгүй. Задлан шинжилгээний хариуг худлаа гарсан гэж бодож байна. Цаанаасаа л хэрэг явдлыг намжаах гэсэн оролдлого болов уу. Цагдаа, прокурор, эмнэлэг бүгд нэг талыг нь барьсан. Дүү маань айлын ганц эрэгтэй. Ээж маань дэндүү их зовж байгаа. Тиймээс бид эцсийг нь хүртэл явах болно.

-Эрүүл мэндийн байдлаар тэнцэхгүй гэлээ. Тэгвэл анх цэрэгт явахад эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж байж авдаг. Тэгэхээр цэрэгт татагдахдаа эрүүл ирсэн байлгүй?

А.Эрдэнэсайхан: Цэргийн албанд татагдаж байгаа иргэдийг тухайн нутаг дэвсгэр, орон нутгийн цэрэг татлагад томилогдсон комиссын эмч нар энэ хүн цэргийн албанд тэнцэнэ, тэнцэхгүй гэсэн дүгнэлтийг гаргаж өгдөг байгаа. Тэгээд хотод ирэнгүүт нь төрийн тусгай алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлгээс томилогдсон эмч нар давхар хянадаг. Тэгээд тэнцэнээ гээд ирсэн учраас л бид цэрэгт татсан байгаа.

С.Амарзаяа: Ямарч өвчийн байхгүй эрүүл саруул хүүхэд байсан. Хүний урманд эмнэлэгт ч хэвтэж үзээгүй хүүхэд байсан даа.

-Өмнө нь та нарт зодуулж байсан тухайгаа ярьж байсан уу?

С.Амарзаяа: Тухайн үед огт ярьдаггүй байсан. Дараа нь бие нь муудаж эмнэлэгт хэвтэхдээ “Хал цэргүүдээсээ айгаад амандаа алчуур хийгээд уйлдаг” байснаа хэлсэн.

-Зодсон гэх цэргүүдэд хариуцлага тооцсон болов уу?

А.Эрдэнэсайхан: Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон шүү дээ.

С.Амарзаяа: Тэр хүмүүс нь одоо хаана яваа юм бүү мэд. Хэрэгсэхгүй болгосон гээд ямарч хариуцлага тооцоогүй. Нэг нь бүр ор сураггүй байгаа гэсэн. Бүлэглээд хүн алчихсан хүмүүс эрх чөлөөтэй яваад үнэхээр гайхаж байна. Манай улсад шударга үнэн, хууль гэж алга.

Б.Чимэг

Өнгөрсөн наймдугаар сард Дотоодын цэргийн 805 дугаар ангид алба хааж байсан цэрэг амиа алдсан билээ. Түүнийг хал цэргүүддээ зодуулсаны улмаас биедээ хүнд гэмтэл авч, татаж унадаг өвчтэй болон нас барсан хэмээн гэрийнх нь цагдаагийн байгууллагад хандаад байсан. Гэвч шүүх эмнэлгийн дүгнэлтээр гэмтэл бэртэл тогтоогдоогүй учир дүүргийн цагдаагийн хэлтсээс хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байдаг. Ингээд хэргийн талаар талийгаач Б-ийн төрсөн эгч С.Амарзаяа болон Дотоодын цэргийн штабын чиглэлийн ахлах, офицер А.Эрдэнэсайханаас тодрууллаа.

-Болсон явдлын талаар жаахан тодруулахгүй юу?

А.Эрдэнэсайхан: Говь-Алтай аймгийн харьяат Б өнгөрсөн хоёрдугаар сард тус ангид алба хааж байсан. Алба хааж байхдаа хугацаандаа унадаг татдаг өвчтэй болсон гэх асуудлыг ар гэрээс нь тавьж байсан юм. Тиймээс Б-г Төрийн тусгай алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлэгт хэвтүүлэн эмчлүүлсэн байгаа. Гэтэл эмнэлгийн зүгээс тархины доргилт, зодоон цохионы ул мөр алга. Гэхдээ эрүүл мэндийн хувьд цаашид цэргийн алба хаах боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарсан учраас дүгнэлтийг үндэслэн хугацаанаас нь өмнө цэргийн албанаас чөлөөлөөд байсан. Чөлөөлөгдсөнийх нь дараа ар гэрийнхэн нь манай Дотоодын цэргийн штабын генерал Хүрэлбаатартай уулзаад, хүүгээ татдаг өвчтэй болсон гээд гомдол саналаа илэрхийлсэн байгаа. Тиймээс гомдлыг нь хүлээн авч, тухайн өдөр нь ар гэрийнхнийг нь байлцуулж байгаад хэргийг Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтэст шилжүүлсэн байдаг.

С.Амарзаяа: Би цэрэгт байх хугацаанд нь байнга очиж эргэдэг байсан. Очих болгонд л саван, вок, нэгж гээд нэхэхгүй юм байхгүй.  Тэгээд би гайхаад цэргийн хангамж цаанаасаа байдаг биз дээ. Чи утасгүй байж нэгжээр яах гэсэн юм гэхээр “Та зүгээр л аваад ир. Тэгэхгүй бол намайг ална” гэдэг байсан. Тэгэхээр нь за цэргийн анги юм хойно иймэрхүү зүйл байдаг л байлгүй. Угаасаа бичигдээгүй хууль юм хойно. Гэхдээ арай ч дүүг маань зодоод алчихна чинээ санаагүй. Ганц хоёр шанааны асуудал л байдаг байх гэж бодож байсан минь эндүүрэл боллоо. Ер нь дөрвүүлээ нийлж байгаад зодно гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Эх орондоо тангараг өргөж, эх орноо хамгаалахаар ирчихээд амь насаараа хохирох, тахир дутуу болоод буцаж байгаа тохиолдол олон гарлаа. Гэвч энэ бүхэнд хариуцлага тооцож байгаа газар манай улсад байхгүй байна. Үнэхээр харамсалтай.

-Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон гэсэн. Ямар үндэслэлээр тэр вэ?

А.Эрдэнэсайхан: Өнгөрсөн хоёрдугаар сард эмнэлэгт хэвтээд гарахад нь эрүүл мэндийн хувьд цаашид цэргийн алба хаах боломжгүй гээд хугацаанаас нь өмнө цэргийн албанаас чөлөөлөөд байсан. Түүний дараа буюу өнгөрсөн наймдугаар сард нас барсан байгаа юм. Мөн шүүх эмнэлгийн задлан шинжилгээний дүгнэлтээр талийгаачийн биед зодуулсан цохиулсан ул мөр, шарх сорви байхгүй, гэмтлийн зэрэг тогтоогдоогүй. Уушигны сүрьеэ, түүний хүндрэлээс үүссэн минингетээр нар барсан нь тогтоогдсон. Энэ дүгнэлтийг үндэслэн Баянзүрх дүүргийн хяналтын прокурор М.Гантулга өнгөрсөн аравдугаар сарын 10-нд хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байдаг. Тэр мэдэгдэх хуудсаа ч манай байгууллагад явуулсан байгаа.

С.Амарзаяа: Хэргийг үнэн зөв шийдэж, зөв шийдвэр гаргаж чадаагүй гэж боддог. Өөрөө өвчтэй байсан гэж үзээд хэргийг хаасан байгаа. Шүүх хурал ч болоогүй шүү дээ. Дүүг маань задлан шинжилгээнд оруулсаны дараа сүрьеэгийн минингет өвчнөөс болж амиа алдсан гэсэн онош гарсан байгаа юм. Энэ бол огт үндэслэлгүй. Задлан шинжилгээний хариуг худлаа гарсан гэж бодож байна. Цаанаасаа л хэрэг явдлыг намжаах гэсэн оролдлого болов уу. Цагдаа, прокурор, эмнэлэг бүгд нэг талыг нь барьсан. Дүү маань айлын ганц эрэгтэй. Ээж маань дэндүү их зовж байгаа. Тиймээс бид эцсийг нь хүртэл явах болно.

-Эрүүл мэндийн байдлаар тэнцэхгүй гэлээ. Тэгвэл анх цэрэгт явахад эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж байж авдаг. Тэгэхээр цэрэгт татагдахдаа эрүүл ирсэн байлгүй?

А.Эрдэнэсайхан: Цэргийн албанд татагдаж байгаа иргэдийг тухайн нутаг дэвсгэр, орон нутгийн цэрэг татлагад томилогдсон комиссын эмч нар энэ хүн цэргийн албанд тэнцэнэ, тэнцэхгүй гэсэн дүгнэлтийг гаргаж өгдөг байгаа. Тэгээд хотод ирэнгүүт нь төрийн тусгай алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлгээс томилогдсон эмч нар давхар хянадаг. Тэгээд тэнцэнээ гээд ирсэн учраас л бид цэрэгт татсан байгаа.

С.Амарзаяа: Ямарч өвчийн байхгүй эрүүл саруул хүүхэд байсан. Хүний урманд эмнэлэгт ч хэвтэж үзээгүй хүүхэд байсан даа.

-Өмнө нь та нарт зодуулж байсан тухайгаа ярьж байсан уу?

С.Амарзаяа: Тухайн үед огт ярьдаггүй байсан. Дараа нь бие нь муудаж эмнэлэгт хэвтэхдээ “Хал цэргүүдээсээ айгаад амандаа алчуур хийгээд уйлдаг” байснаа хэлсэн.

-Зодсон гэх цэргүүдэд хариуцлага тооцсон болов уу?

А.Эрдэнэсайхан: Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон шүү дээ.

С.Амарзаяа: Тэр хүмүүс нь одоо хаана яваа юм бүү мэд. Хэрэгсэхгүй болгосон гээд ямарч хариуцлага тооцоогүй. Нэг нь бүр ор сураггүй байгаа гэсэн. Бүлэглээд хүн алчихсан хүмүүс эрх чөлөөтэй яваад үнэхээр гайхаж байна. Манай улсад шударга үнэн, хууль гэж алга.

Б.Чимэг