Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилдаа БСШУЯ-наас 10 сая төгрөгийн тэтгэлэг хүртсэн найман шидэг залуу эрдэмтний ярилцлагыг бид цувралаар хүргэж байгаа билээ. Энэ удаад төрөлхийн уруул, тагнайн сэтэрхий эмгэгтэй хүүхдүүдийг анагаах чиглэлээр мэргэшсэн эмч нарын анхдагч, доктор Г.Ариунтуултай ярилцлаа.

-Таны судалгааны ажил ямар асуудалд чиглэсэн бэ? Судалж буй зүйлийнхээ талаар танилцуулахгүй юу?

-Бид төрөлхийн уруул, тагнайн сэтэрхийтэй хүүхдийг назоэндоскоп гэдэг аппарат ашиглан эмчлэх арга хэрэгжүүлээд ажиллаж байна. 2007 оноос хойш судалгаа, эмчилгээний ажил эхэлсэн. Мэс заслаар энэ төрлийн эмгэгийг зөвхөн харагдах байдлын хувьд бүтэн болгож эмчилж байсан. Харин одоо хагалгаагаар дуусах биш үргэлжлүүлээд хэл, яриа заслын эмчилгээнд хамруулж, аль болох бүрэн эдгээхийг зорьж байгаа. Яриа заслын эмчилгээгээ бид Монголд анх удаа назоэндоскоп, назометр багаж ашиглаад судалгааны дараагийн шатыг хэрэгжүүлэх болно. Тэгэхээр БСШУЯ-ны тэтгэлэг хагалгааны дараах хэл, яриаг засах эмчилгээний судалгаанд зориулагдах юм.

-Таны судалгааны ажил ямар асуудалд чиглэсэн бэ? Судалж буй зүйлийнхээ талаар танилцуулахгүй юу?

-Бид төрөлхийн уруул, тагнайн сэтэрхийтэй хүүхдийг назоэндоскоп гэдэг аппарат ашиглан эмчлэх арга хэрэгжүүлээд ажиллаж байна. 2007 оноос хойш судалгаа, эмчилгээний ажил эхэлсэн. Мэс заслаар энэ төрлийн эмгэгийг зөвхөн харагдах байдлын хувьд бүтэн болгож эмчилж байсан. Харин одоо хагалгаагаар дуусах биш үргэлжлүүлээд хэл, яриа заслын эмчилгээнд хамруулж, аль болох бүрэн эдгээхийг зорьж байгаа. Яриа заслын эмчилгээгээ бид Монголд анх удаа назоэндоскоп, назометр багаж ашиглаад судалгааны дараагийн шатыг хэрэгжүүлэх болно. Тэгэхээр БСШУЯ-ны тэтгэлэг хагалгааны дараах хэл, яриаг засах эмчилгээний судалгаанд зориулагдах юм.

-Уруул, тагнайн согогтой хүүхдүүдийн талаар 2007 оноос хойш судалж эхэлсэн гэсэн үг үү?

-Яг ч тийм биш. Ийм согогтой хүүхдүүд хэдэн амьд төрөлтөд тохиолдож байгааг 2005 онд бие даасан судалгаагаар тогтоосон. Тэнд 1314 амьд төрөлтөд нэг хүүхэд согогтой төрж байна гэсэн дүн гарсан юм. Үүнээс хойш улсын хэмжээнд судалгаа хийгээгүй ч сүүлийн 2-3 жил уруул, тагнайн эмгэгтэй төрөлт нэлээд ихэсч байгаа нь ажиглагддаг. Гэхдээ тэдний тархалтыг тогтоох зайлшгүй шаардлагатай байгаа учраас дараагийн судалгааг эхлүүлэх хэрэгтэй.

-Ийм согогтой хүүхдийн зургийг харж байсан л даа. Уруул, тагнай нь сэтэрхий болохоор хүүхэд олон зүйлд бэрхшээлтэй байдаг юм шиг санагддаг?

-Тийм ээ. Уруул, тагнайн төрөлхийн согогийг үндсэн гурван төрөл гэж болно. Дан уруулын сэтэрхий, уруул ба тагнайн хавсарсан сэтэрхий, зөөлөн тагнайн далд сэтэрхий гэж бий. Тэгэхээр хүүхэд төрөөд нэгдүгээрт хөхөө хөхөж чаддаггүй. Хоёрдугаарт, зөв амьсгалж чаддаггүй. Тийм болохоор тэд дөнгөж төрмөгцөө амьсгалын замын халдварт өвчинд өртөх магадлал өндөртэй. Мөн чих, хамар, хоолой бүгд хоорондоо холбоотой байдаг учир чихний үрэвсэл тусах магадлал ихтэй. Гуравдугаарт, хоол хүнснээс шаардлагатай тэжээл авч чаддаггүй. Цаашилбал хүүхэд том болох тусам найз нөхөд, гэр бүл, нийгэм дунд харилцааны бэрхшээл үүсдэг. Энэ нь гоо зүйн гэдгээсээ илүү ярих чадвар хомс байдаг нь чухал асуудал.

-Тийм болохоор танай судалгааны баг дараагийн зорилтоо хэл, яриа заслын эмчилгээг сонгосон байх нь. Одоо олгож буй тэтгэлгээр л яриа заслын эмчилгээг эхлүүлж байгаа юм уу?

-Үгүй ээ, өмнө нь эмчилгээ явагдаж байсан. Харин грант аваад назоэндоскоп багажийг назометр аппараттай хослуулан хэрэглэж, яриа засалдаа ашиглах боломж бүрдсэн. Өмнө нь эмч нар маань зөвхөн сонсголоороо яриа заслыг хийж байсан бол одоо багажуудаа хавсраад, эмчилгээ илүү үр дүнтэй болно гэсэн үг.

-Уруул тагнай эмгэгтэй хүмүүсийн эмчилгээг яаж хийдэг юм бэ? Ялангуяа яриа заслын эмчилгээг тодорхой тайлбарлаад өгөөч?

- Монгол улсад хүүхдийг гурван нас хүрэхэд нь хагалгаанд оруулж байгаа. Хагалгааны дараа тагнайг битүүлж, бүтэн болгодог боловч ярианд нь гуншаа байдал ихээр бий болдог. Гэхдээ энгийн хүмүүсийн ойлгодог гуншаагаас илүү хүнд. Юу хэлж байгаа, ямар үг, үсэг хэлж байгаа нь ялгагдах боломжгүй гуншаа болчихдог. Энэ нь өнөөх нийгмийн харилцаанд ороход нь маш том саад, бэрхшээл болж, харилцагч нь юу хэлж, илэрхийлж байгааг нь огт ойлгохгүй байх нь бий. Өвчтөн яагаад ингэж гуншдаг вэ гэхээр тагнайны цоорлыг бөглөхийн тулд шаардлагатай тагнайн эдийг урагшлуулан түрээд авчихдаг. Ингэхээр ихэнхдээ хүүхэн хэл урагшилж, богинохон болж, дутмагшил үүсч байгаа юм. Хүүхэн хэл залгиурын арын хананд хүрч, амны хөндийг хааж чадахгүй болохоор агаарыг хуримтлуулж байж хэлдэг үгс ойлгомжгүй сонсогддог. Жишээ нь, “Байшин” гэж хэлж байгаа ч “Майшин”, “Папа” гэх үгийг “Мама” гэх жишээтэй шал өөр сонсдоно. Үүнээс гадна заримдаа мэс заслын дараа хүүхэн хэлний хөдөлгөөн бүрэн сэргэдэггүй. Ажиллахаа болих магадлалтай гэсэн үг. Ийм болохоор мэс заслын дараа хэл ярианы заслын дасгал зайлшгүй шаардлагатай. Энэ дасгал үр дүнтэй, хүүхэн хэл зөв ажиллаж байгааг шалгахын тулд багажийн оношлогоог хийх ёстой. Тэгсэнээр дараа дараагийн хагалгаа, эмчилгээ юу байх шаардлагатайг тодорхойлох юм.

-Багажтай болохоос өмнөх эмчилгээ аппараттай болсоны дараах байдал хэр зэрэг ялгаатай байх бол? Ямар бодит үр дүн, ач холбогдол гарах вэ?

-Өмнө нь бол эмч нар маань зөвхөн сонсгол, ажиглалтаараа болж байгаа юу, болохгүй байгааг тодорхойлдог байсан. Энэ нь ойролцоогоор эхний 30 хувийн үр дүнг тодорхойлдог байсан. Харин назометр багажийн тусламжтайгаар график, тоон баримтыг дэлгэцэнд гаргаж мэддэг. Ингээд сонсгол болон график үзүүлэлттэй нийлээд 100 хувийн оношлогоог тодорхойлж байна. Назометр багаж нь монгол хэл дээр бэлтгэгдсэн сорилуудтай. Түүнийг хэлүүлж зөв буруу, тод бүдэг, агаарын даралтыг хаагуур, хэр хэмжээтэй алдаж байгааг нарийн тогтоодог.
Үүнээс гадна назоэндоскоп аппаратыг ашиглаж хүүхэн хэлний ажиллагааг давхар шалгаж байна. Аппаратны уян дуранг хамрын хөндийгөөр оруулаад хөдөлгөөнийг дэлгэцэнд ажиглах юм. Зарим тохиолдолд залгиурын арын хана ч ажиллахгүй байх нь бий. Тэгэхээр энэ дурангаар хараад нөгөө монгол хэл дээрх сорилуудаа хэлүүлж хүүхэн хэл, залгиурын арын ханыг ажигладаг. Гэхдээ дээрх хоёр аппаратаа эхлээд эрүүл хүүхдэд туршиж үзээд, эрүүл хүний байдлыг тодорхойлж байгаа. Дараа нь эмгэгтэй хүүхдэд шалгаж үзээд энэ өвчтөнг эмчлэхэд ийм ийм зүйл дутуу, тийм эмчилгээ, засал хийх шаардлагатай гэж тогтоодог. Ингэж бид мэс заслын дараах ярианы заслаар харилцааны бэрхшээл, эмгэгийг эмчилж хүүхэд өөрийгөө нийгмийн энгийн нэгэн гишүүн шүү гэдгээ мэдрэх боломжийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Энэ удаагийн судалгаандаа 21 аймгийн хүүхдүүдэд насны бүлгээр хувааж, эрүүл хүүхдүүдэд хоёр багажаараа өсөлтийн хэвийн үеийн судалгаа, баримтыг тодорхойлох зорилго тавиад байгаа юм.

-Одоо танай судалгаа, эмчилгээний баг хэдэн өвчтөнг эмчлэв? Хийж байгаа ажлаасаа сонирхуулаач?

-Бид 2007 оноос ЭМШИУС-ийн Нүүр ам судлалын сургууль ЭНЭШТ-д эмчилгээний кабинет нээгээд өдийг хүртэл ажиллаж байгаа. Мөн өнгөрсөн есдүгээр сард Нүүр, ам судлалын сургууль маань Чингэлтэй дүүрэгт хоёр дахь байрыг байгуулж, эмчилгээ хийж байна. Өнгөрсөн хугацаанд давхардсан тоогоор 500 гаруй хүүхэд ирж эмчлүүлж, үзүүлдэг юм. Мөн хөдөө орон нутгаас ч ирэх нь цөөнгүй.

-Түрүүн та төрөлхийн согогтой хүүхдүүдийг гурван настайд нь хагалгаанд оруулдаг гэсэн. Үүнээс өмнө энэ төрлийн согогийг эмчилж байсан уу? Бас насанд хүрч, том болсон хүмүүс та нартай холбогдож эмчилгээнд хамрагдах боломжтой юу?

- Уруул, тагнайн төрөлхийн сэтэрхийтэй хүүхдийн мэс засал, эмчилгээг манай улсад анх хэрэгжүүлсэн хүн нь Цэрэн эмч гэж байдаг. Цэрэн эмч тухайн үедээ төрөлхийн гажгуудын хэлбэрийн хувьд, эмнэлзүйн үүднээс судалгаагаа хийсэн. Яг бие дааж, тархалт тохиолдлыг судалсан ажил байдаггүй. 2005 онд анх удаа хийсэн юм.
Одоо нэгэнт том болсон бол ярианы заслын эмчилгээнд сайн дураараа хамрагдаж болно. Мөн нэмэлт хагалгаа шаардлагатай эсэхийг биднээр тодорхойлуулах боломжтой. Зөвхөн уруул сэтэрхий бол хэл ярианд бараг өөрчлөлт орохгүй. Харин далд болон ил тагнайтай холбоотой эмгэгийн үед л хэл ярианы засал хийх шаардлагатай байдаг. Ер нь эмчилгээний тухайд Япон улсад багаасаа эмчлүүлээд хэл яриа нь зүгширсэн ч эмчтэйгээ холбоотой, хяналтанд байнга хамрагддаг. Гэтэл манай монголчууд бараг тэгдэггүй тал бий. Яриа заслын үр дүн шууд гардаггүй үргэлжилсээр хэдэн жилийн дараа ч ахиц гарч болно. Тэгэхээр энэ эмчилгээг хийх үед гэр бүлийнхэн, эцэг эх, өвчтөн өөрөө ч идэвхтэй байх хэрэгтэй.

-Ийм согогтой хүүхэд 1300 төрөлтөд нэг удаа тохиолдож байгаа гэлээ. Ер нь яагаад хүүхдийн уруул, тагнай эмгэгтэй болдог юм бол?

- Яагаад гэдэг энэ асуулт чинь энгийн хүмүүс төдийгүй судлаач, эрдэмтдийн дунд ч тодорхой болоогүй байгаа. Яг ийм зүйлээс, энэ нөхцлөөс болдог гэдгийг тодорхойлоогүй ч орчны болоод удамшлын хүчин зүйлээс хавсарч ийм эмгэг үүсч байна гэдэгт санал нийлдэг. Жишээлбэл, эмэгтэйчүүд фолийн хүчлийг хангалттай авч чадаагүй бол хүүхэд нь уруул, тагнайн сэтэрхийтэй төрөх магадлалтай. Фолийн хүчил нь хүний элгэнд дөрвөн сарын хэрэгцээг хангахуйц хэмжээгээр хадгалагдаж байдаг ч гэлээ гаднаас нэмэлтээр авах нь дээрх ураг дээрх эмгэгтэй болох эрсдлийг бууруулдаг. Фолийн хүчил нь ногоон ургамал, бууцай гэх мэтчилэн ургамалд ихээр агуулагддаг учраас зөвхөн жирэмсэн насны гэлтгүй охид, эмэгтэйчүүд үргэлж фолийн хүчлээр өөрийгөө тэтгэж байх хэрэгтэй. Мөн архи ууж, тамхи татдаг, хоол хүнс, агаарын бохирдол, гэр бүлийн амжиргааны түвшингээс хүртэл хамаарч хүүхэд эмгэгтэй болох нь бий. Тэгэхээр хүнсэндээ фолийн хүчилтэй бүтээгдэхүүн, эсвэл витамин, нэмэлт тэжээлийг өдөрт 400 микрограмм хэмжээтэйгээр хэрэглэж занших нь зүйтэй. Хүүхдэд бол өдөрт 200 микрограмм байдаг.

-Тэгэхээр хүн бүр фолийн хүчлийн хэрэгцээгээ хангаад явбал магадлал буурч байгаа гэсэн үг юм, тийм үү?

- Тухайн хүний генотип буюу генийн бүтцээс хамаарч байгаа гэж болно. Хүнд гурван төрлийн генотип байна. СиСи, СиТи, ТиТи генотип байдаг бөгөөд Ти төрлийн генотип орсон хүмүүсийн хүүхэд уруул, тагнайн сэтэрхийтэй төрөх магадлал илүү гэсэн үг. Ялангуяа өмнө нь ийм эмгэгтэй хүүхэд төрүүлсэн бол дараагийн хүүхдээ эрүүл байлгахын тулд зайлшгүй дээрх фолийн хүчлийг хэрэглэж занших ёстой. Нөгөө талаасаа өмнө нь тийм хүүхэд төрүүлээгүй ч гэлээ удамшлаар эмгэгтэй хүүхэд төрүүлэх нь бий. Ээж эсвэл аавын аль нэг нь ТиТи, СиТи генотиптэй бол тухайн гэр бүлийн шинэ гишүүн ийм өвчлөлд өртөх магадлалтай гэсэн таамаглал байдаг. Тэгэхээр ямар генотиптэй вэ гэдгээ цусны шинжилгээ өгөөд тодорхойлуулж болдог учраас Ти төрлийн генотип орсон хүмүүс урьдчилан сэргийлэх нь зүйтэй. Гэхдээ энэ нь одоохондоо судалгааны түвшинд байгааг мартаж болохгүй.

-Та өөрийнхөө тухай яриач. Энэ мэргэжилтэй хэрхэн холбогдож, хаана ямар ажилд оролцож байв?

- Би шүдний эмч мэргэжилтэй. Шүдний эмчээр ажиллаж байгаад ЭМШИУС-ийн шугамаар уруул, тагнайн төрөлхийн эмгэгтэй хүүхдүүдийн судалгааг Японд хийж, Нагоя хотын “Айчи Гакоен” их сургуульд докторын зэрэгт суралцах боломж гарч ирсэн. Тэгээд энэ төрлийн эмгэгтэй хүүхдүүдийг генийн түвшинд нь судлаад, баг бүрдүүлж, залуу судлаачдыг цуглуулсан. Мөн эмнэлзүйн эмч нартай хамтарч багийн цогц эмчилгээг бий болгоод явж байна. Манай улсад олон улсын адилаар мэдлэгт суурилсан иргэн гэсэн ойлголт чухал боллоо. Тэгэхээр судалгаанд суурилсан баталгаатай мэдээлэл өгч, зөв амьдрал, нийгэм бүрдүүлэхэд судлаач багш бидний оролцоо их чухал. Ийм учраас бид эмчилгээгээ хийнэ, давхар үр дүнгээ эргэн судалж, судалгаагаа үргэлжлүүлдэг.

-Түрүүнээс хойш багийн эмчилгээ, судалгааны баг гэж ярилаа. Багийн эмчилгээ их чухал юм шиг байна?

- Манай ЭМШИУС-ийн Нүүр ам судлалын сургуулийн багш нарын баг бүрдээд жил гаруй болж байна. Багийн ажиллагаа нь мэс заслаар дуусахгүй. Нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч нар байж өвчтөнд сэтгэл хангалуун эмчилгээ, үйлчилгээг үзүүлэх боломж бүрддэг. Тийм учраас багт хэл ярианы засал, шүдний, согог гажиг заслын, чих хамар хоолойн, нийгмийн ажилтан,  сэтгэл зүйч байх ёстой. Гэхдээ одоогоор нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч эмч орж ирээгүй байна.
Мөн бид багаараа төрөлхийн таг дүлий хүүхдүүдэд дотор чихний дунгийн суулгацын хагалгааг чих, хамар хоолойн эмч Өлзийбаяр, Л.Бямбасүрэн докторуудтай хамтарч хийсэн. Дараа нь манай хэл, яриа заслын багийнхан хүүхдийн ярианы эмчилгээг гүйцэтгэсэн. Хоёр настай, юу ч сонсдоггүй хүүхдэд Монголдоо хагалгаа хийгээд уруул, ярьж сургах сонсгол-хэл яриа заслын эмчилгээ хийсэн. Хоёр дахь жилдээ үргэлжилж байгаа эмчилгээний анхны хүүхэд одоо гурван ойтой. Төрөлхийн сонсголгүй байсан бол  одоо аав ээжтэйгээ харьцаад, дуу дуулаад, зурагтаар хөгжим сонсоод бүжиглээд, дагаж дуулаад байж байна.

-Ямар гоё мэдээ вэ? Тэгэхээр төрөлхийн дүлий ч гэлээ эх орондоо эмчилгээ хийлгэх боломж бүрдсэн байх нь ээ?

-Тийм ээ. Одоогийн байдлаар таван хүн хагалгаанд орсон. Урьд нь гадаадад очиж дунгийн суулгацын хагалгаа хийлгэлээ ч Монгол хэл дээрээ ярианы засал хийлгэх боломжгүй байлаа. Харин одоо эх орондоо эмчилгээнд ороод, Монгол хэлний яриа-сонсгол засалд хамрагдах боломжтой болсон. Шинэ шинжлэх ухааныг хөгжүүлэхэд судалгаа хэрэгтэй, лабораториуд шаардлагатай байгаа ч удахгүй шийдэгдэх байх гэсэн өөдрөг итгэлтэйгээр манай баг ажиллаж байгаа.
Нөгөө талаасаа төрөлхийн таг дүлий хүүхдүүдийг даатгалд хамруулах хэрэгтэйг бид ажлынхаа явцад харж байна. Учир нь хэл, яриа заслын эмч гэдэг хүн одоогоор сайн дурын үндсэн дээр ажиллаж байгаа. Тийм учраас өвчтөнүүдээсээ тодорхой хэмжээний мөнгө авч, багийнхандаа урамшуулал болгон өгдөг. Яагаад гэвэл энэ төрлийн эмч маань албан ёсоор баталгаажаагүй учраас цалин авах боломжгүй. Тиймээс удахгүй цалинтай, эмчилгээний чанар дээшлэх боломж бүрдэх байх.

-Танай багийнхан олон улсын холбооныхонтой харилцаатай байдаг гэсэн. Яаж ийм холбоог тогтоосон юм бэ? Их азтай юм болсон гэсэн?

-Анх сургуулиа төгсөөд Монголдоо эргэж ирэхэд би мэргэжлийн хувьд их ганцаардаж байсан. Мэдээж ЭМШИУС-иас дэмжиж судалгаагаа үргэлжлүүлэх, хөгжүүлэх боломжийг бүрдүүлж өгч байлаа. Гэсэн ч тэр үед монгол хэлээр миний судалгаатай холбоотой мэдээлэл, ном сурах бичиг байгаагүй учраас англи хэлээр, интернэтээр л хайдаг байсан. Нэг удаа би уруул тагнайн төрөлхийн согог судлах нийгэмлэг гэсэн АНУ-ын холбоог олж вэбсайтаар нь ортол надад хэрэгтэй “Зочин профессорын тэтгэлэгт хөтөлбөр” зарлагдсан байсан. Шалгаруулалт дуусахад нэг л хоног үлдсэн байхаар нь шөнөжин сууж бүх материалаа бэлдээд, бодит байдлаа бичиж илгээсэн юм. Манай улсад яг энэ эмгэгийн чиглэлээр огт судалгаа, эмчилгээ байдаггүй, бидэнд энэ төрлийн эмчилгээг хөгжүүлэх хүсэл эрмэлзэл байгаа учраас манай Монголд их хэрэгтэй юм шүү гэлээ. Энэ хөтөлбөрт олон орноос маш олон эмчийн материал ирсэн ч манай улсыг шалгарлаа гэдэг мэдээ ирүүлсэн. Тэгээд би хуралд нь оролцож, судалгаагаа хийж, Монголоо танилцуулж явахдаа түрүүн хэлсэн багийн эмчилгээ гэх зүйл шаардлагатай гэдгийг олж харсан юм.
Дараа жил нь бид багаараа 7-8 хүнтэй бүгдээрээ очиж хуралд оролцсон. Тэр үед олон улсын төлөөлөгчид их гайхсан. Нэг жилийн дотор багаа бүрдүүлээд, судалгаа эмчилгээ хийж байгаад тэд баярлаж байна гэсэн. 2009 оноос хойш бид жил бүр оролцдог болсон. Мэдээж энэ бүхэн ганц миний биш бидний хамтын амжилт. Тэгээд энэ жил БСШУЯ-аас бидний хөдөлмөрийг үнэлээд тэтгэлэг олгосонд танай сайтаар дамжуулан талархаж байгаагаа хэлье.

-Эргээд уруул, тагнайн эмгэгтэй хүүхдүүдийн асуудлаар нэг зүйлийг асууя. Одоо манай улсад ийм эмгэгтэй хүмүүс, хүүхэд цөөнгүй байна. Тэдний гэр бүл, аав ээжид хандаж хэлэхийг хүсдэг зүйл байгаа юу?

-Мэдээж байна аа. Мэс заслаас өмнө ч бай, дараа ч бай зөвхөн хэл яриаг сайжруулах биш сонсгол хөгжүүлэх, амны хөндийн эрүүлжүүлэлт, мэргэжлийн эмч нарын хяналттай байх гээд хэд хэдэн зүйл чухал байдаг. Бас эмчилгээний үед гэр бүлийн зүгээс нэг гишүүн заавал хамт байж 24 цаг хамт байгаа гэдэг утгаараа хүүхэддээ цаг гаргах хэрэгтэй. Эмч нарын зөвлөгөөг дагаж, гүйцэтгэх ёстой доо. Ингэж тэвчээртэй, тууштайгаар хүүхэддээ зарцуулсан, золиосолсон гэж хэлж болох бүхэн нь эргээд эрүүлжиж байгаа хүүхдээ хараад төрөх аз жаргал, баяр баясал болж нөхөгдөх юм шүү гэж хэлье дээ.

-Баярлалаа танд. Сайхан ажил үйлсэд тань амжилт хүсье.