
Өнгөрсөн жилүүдэд МАН засаглахын зэрэгцээ тансаглацгаажээ. Тэд тансаглах, засаглахын зэрэгцээ идэж ууцгаасан бололтой. Гэхдээ яг үнэндээ бол АМХЭГ-ын дарга асан Д.Батхуягийг эс тооцвол МАН-ын олны танил улс төрчдөөс авлигатай орооцолдсон гээд нотлоод гаргаад ирсэн юм алга. Д.Батхуягийг авлигал авсан гэхээсээ илүү албан тушаалаа хэтрүүлэн лиценз олгосон л гээд байгаа шүү дээ. Бас хэдэн аймгийн хурган дарга нарын хэрэг бий. Одоогийн яригдаад байгаа татвар, гааль, Эрүүл мэндийн яам гэх мэт шуугиад байгаа нөхдүүд МАН-тай үндсэндээ бол бараг л хамааралгүй гарууд. Төрийн албан хаагчид. Ингээд хөөгөөд үзвэл авлигатай тэмцэгчид Н.Энхбаяраас өөр том тул барьсангүй.
Харин тэд одоо жинхэнэ тул барих бэлтгэлээ бүрэн базааж байгаа гэж эх сурвалж мэдээллээ. Учир нь МАН Засгийн газрыг огцруулна гэж мэдэгдсэний дараа АН-ын бүлэг хуралдаж нэгэн ноцтой шийдвэр гаргасан талаар хэвлэлүүд төдийлөн анхаарахгүй л байна. Тэр бол Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжинд уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэрийг шалгах чиглэл төдийгүй үүрэг өгсөн явдал юм.
Салбарын сайд ажиллагаагаа шуурхай эхлүүлжээ. Эхлүүлжээ ч гэж дээ бараг бэлдэж байсан сурагтай. Эрдэнэтээс жинхэнэ дуулиан гарахаар байгаа гэж эх сурвалж манайд мэдээллээ. Энэ үйлдвэрийг Д.Дорлигжавыг эс тооцвол өнгөрсөн хугацаанд МАН-ынхан үндсэндээ удирдаж ирсэн. Тэд ч төрийн хөрөнгөөр сайхан тонгочсон бололтой. Х.Наранхүүгийн, Ч.Ганзоригийн үеийг сайн шалгахаас гадна урагш нь хөөж талийгаач Ш.Отгонбилэгийн үеийн зарим баримтыг ч шалгахаар болжээ. Эрдэнэт үйлдвэрт үндсэндээ шахааны бизнес сайн цэцэглэсэн газар гэж яригддаг. Дээр дооргүй л тэгж хэлэлцдэг. Харин одоо хэн, яаж юуны шахаа хэзээ хийж байсныг АН-ынхан гаргаж ирэхээр ажилдаа орлоо.
Эрдэнэтээс гарах асуудал бол юун МИАТ, юун татварын 16 тэрбум эднийг хэд дахин нугалах магадалтай гэж яригдаж байгаа бололтой. Эдгээр авлигалын хэргүүд бол үндсэндээ Эрдэнэтийн дуулианы өмнөх сэтгэл зүйн бэлтгэл байсан бололтой. Эх сурвалжийн ярьж байгаагаар бол одоогийн МАН дахь УИХ-ын гишүүдээс хоёр ч хүнийг шалгаж магадгүй аж.
Түүхийг эргэн сөхвөл Ардчилагчид ялсан 1996 оны дараа Эрдэнэтийн захирлын хаалгыг эвдэн орж бөөн юм болсныг олон хүн мартаагүй байгаа. Тэр үйл явдал шиг дуулиан удахгүй дэгдэх бололтой. Хувь заяаны эрхээр ардчилагчид дахиад Эрдэнэтийг дайлаар мордож байна. Тэдний энэ үйлдэл сөрөг хүчнийхнийг хүчээ нэгтгэж улам зоригтой тэмцэлд хүргэх эсвэл хөдөлж эхэлсэн зоригийг нь мохооход хүргэнэ. Нэгэнт өөрсдийг нь огцруулах тухай асуудлыг хөндөхөд Эрдэнэт рүү шалгалт оруулна гэдэг бол тун том дохио. Тиймээс Эрдэнэтэд асуудалтай гишүүд юун тэмцэх аль болохоор тохиролцохоор намынхаа эсрэг ч ажиллаж болох юм. Сөрөг хүчний энэ эмзэг цэгийг эрх баригчид чанга гэгч нь атгаад авлаа. Ийнхүү Эрдэнэтийн асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүдтэй холбоотой асуудлыг сөхөж бас шалгаж алдагдаж байгаа нэр хүндээ эрх баригчид эргүүлэн олж авахаар хичээж эхэллээ. Харин гадуур яригдаад эхэлсэн шиг МАН-ын зарим гишүүдийн асуудлыг сөхөж эргүүлэн татах талаар хэлэлцэх үү? Үнэхээр Эрдэнэтэд шахааны бизнес цэцэглүүлсэн гишүүд байгаа юу? Эсвэл Эрдэнэтийг шалгахыг намын бүлгийн хурлаасаа гаргасан шийдвэр нь Засгийг оролдох гэсэн сөрөг хүчнээ айлгах гэсэн санаачилга байв уу? гэдэг нь тун удахгүй тодорхой болох бололтой.
Яг үнэндээ Эрдэнэт үйлдвэрт асуудал бий бол түүнийг холбогдох байгууллагууд яагаад шууд шалгахгүй байгаа юм. Яагаад түүнийг шалгах ёстой, шалгах ёсгүйг улс төрийн намын бүлэг гаргаж байгаа юм гэдэг өөрөө маш ноцтой асуудал юм. Эсвэл энэ улс орны бүх авлигал, гэмт хэргийг АН-ын бүлэг эхэлж хэлэлцээд дараа нь шалгах шалгахгүйгээ шийддэг болсон юм уу? Уг нь бол АН болоод ямар нэгэн улс төрийн хүчний нөлөөгүйгээр асуудлыг хуулийн байгууллга шалгах үүрэгтэй. Ийм байхад нэг намын бүлэг нь нөгөө намын гаргаж тавьсан асуудлыг саринуулахын тулд улсын үйлдвэртээ шалгалт оруулахаар чиглэл өгнө гэдэг бол манай улс хэрхэн дампуурч байгаан жишээ юм.
24tsag.mn
Сэтгэгдэл (21)