Өнөөдөр хүн төрөлхтөн согтууруулах болон бусад төрлийн тоолж баршгүй ундаа үйлдвэрлэдэг болжээ. Зарим нэг эвгүй амттай ундааг амсаж үзэхэд ямар зорилготой бэлддэг болохыг ойлгоход ч хэцүү байдаг. Доор өгүүлэх ундаа магадгүй зарим нэг хүмүүст таалагдаж болох ч олонх нь амсаж үзэхээс ч татгалзана. Ингээд уншигчиддаа манай гарагийн хамгийн муухай амттай ундаануудыг сонирхуулъя.
Могойн цус- Зөвхөн цус сорогчид л цусанд дуртай байдаггүй бололтой. Жинхэнэ байгалийн цэвэр, шинэхэн могойн цусыг Ява арлынхан танд санал болгоно. Тэнд могойн цусыг тансаг зоогийн тоонд оруулдаг ажээ. Дашрамд сонирхуулахад энэ муухай ундаа манай гарагийн хамгийн аймшигтай, хачирхалтай хоол ундны жагсаалтын нэгдүгээрт бичигдсэн байна. Харин сэргэлэн жуулчид хатуу архийг могойн цусаар шингэлж уудаг гэнэ. Энэ ундааг уух нь ямар хэрэгтэй вэ? Могойн цус эрчүүдэд хүч тэнхээ өгдөг гэж нутгийн оршин суугчид нотолдог ажээ.

Kopi Luwak- Энэ бол дэлхийн хамгийн үнэтэйд тооцогддог кофены төрөл юм. Хачирхалтай нь энэ ундааг амьтаны өтгөнөөр хийдэг гэвэл та итгэх үү? Индонезийн мусанг гэдэг амьтан кофены үр идэх дуртай гэнэ. Энэ амьтдын гэдсэн дэх хоол хангалттай сайн боловсрогддогүй ч онцгой ферментээр баяжигддаг ажээ. Амьтаны өтгөнөөр хийсэн кофе онцгой үнэр, амттай болдог байна. Гал тогоонд тань ирэхээсээ өмнө энэ кофе хаана байсныг бодохгүй байсан нь дээр биз ээ.

Хулганатай дарс- Магадгүй энэ удаа зөвхөн Зүүн Өмнөд Азиас авчирч болох хамгийн ихээр гайхшруулах бэлэг болох биз. Түүнийг харахад европчуудын хэний ч гэсэн бөөлжис зутгамаар. Учир нь Солонгос, Хятадад цагаан будааны дарсаа хоёр, гурван настай хулгануудаар хандалдаг уламжлалтай гэнэ. Цагаан будааны дарсанд хөвөх бяцхан хулгануудын цогцсууд яг л музейн үзмэр шиг. Гэхдээ сэтгэлээ барьж чаддаггүй хүмүүс түүнийг сонирхох хэрэггүй. Тэдгээр цогцос хүний архинд тэмүүлэх хүслийг амьдралынх нь турш үгүй хийх чадвартай.

Кола-йогурт- Саяхан худалдаанд шинэ бүтээгдэхүүн гарсан нь йогуртны амттай “Кола” юм. Хольж болохгүй зүйлийг япончууд хольж чаджээ. Усыг сүүгээр шингэлсэн хөөсөрхөг ундаа сэтгэлээ барьж чаддагүй хүмүүст зориулагдаагүй юм. Япончуудаас асуухад үүнийг уух ямар хэрэгтэй вэ? Амтны тухайд бол бидний ярьдгаар маргахын ч хэрэггүй. Цааш хийгээд байвал хийх зүйл байна, жишээлбэл, ногоотой шөл, овъёсны агшаамалтай төстэй амттай кола ундааг хараахан хийгээгүй байгаа.
Cynar- Эхүүн гашуун-чихэрлэг амттай, бохир угаадсын үнэр ханхалсан саарал-ногоон өнгийн итали ликер Цинарыг зөвхөн хурц амттанд дурлагсад л ууж чадах байх. Энэ ундааны найрлагад хэдэн арав гаруй төрлийн өвс ордог бөгөөд артишок гэдэг эмийн ургамлаар хандалдаг ажээ. Хэрвээ та энэ булингартсан хачин шингэнийг амсаж үзэхээр зориглосон бол түүнийг хоол идэхийнхээ өмнө мөсөөр шингэлж, гахайн махан хиамаар даруулж уугаарай.

Jagermeister- Гашуун ликёр-битерийн герман төрөл болох энэ ундааны амтны талаар хүмүүс ч маргадаггүй ч түүний хэрэглээний талаар янз бүрийн бодолтой байдаг. Зарим нь түүнийг хоолны дуршилыг маш сайн төрүүлдэг гэж үздэг бол бусад нь чихүүдэс төрүүлэм амтыг дурсдаг байна. “Jagermeister”-ийн найрлагад 50 гаруй төрлийн ургамал ордог бөгөөд түүний эвгүй амтыг лакриц гэдэг эмийн ургамал гаргадаг гэнэ. Энэ ундааг эхэндээ хоол боловсруулах эрхтний үйл ажиллагаа сайжруулдаг эмийн зориулалтаар хийж байжээ.

Unicum- Унгараас хэн нэгэнд зориулж авчрах хамгийн гайхалтай бэлэгт тооцогддог энэ ликёрийг 40 гаруй төрлийн ургамал орсон нууц жороор хийдэг бөгөөд улаан өнгөн дээр алтан шаргал загалмайгаар чимсэн ногоовтор өнгөтэй дугираг шилэнд савладаг ажээ. Түүний гоёмсог шил нь анхаарал татах боловч уухын аргагүй амттай. Та түүгээр коктейл амталж болох ч энэ ундааны “эмийн” амт нь бүх зүйлийг баллана.

Chicha- Латин Америкийн чича бүр инкийн үеэс алдартай. Гадаадынхан түүнийг ашигтай бодисоор баялаг гэж хүлээж авахад хэцүү. Гэгээлэг сүрлэн өнгөтэй булингартсан энэ шингэнийг ихэвчлэн маиса эсвэл маниокигоор хийдэг байна. Гэхдээ зарим бүс нутагт буудай эсвэл жимсээр эсгэсэн ундаа гэж нэрлэдэг ажээ. Түүний амт нь олон хүнд таалагддагүй хүчтэй исгэлэн амтыг үлдээдэг маш ихээр өтгөрүүлсэн алимны сидрийг санагдуулна. Гэхдээ та амьдралдаа хэзээ ч чича уухгүй гэж битгий ам алдаарай! “Чича морадаг” уугаад үзээрэй. Эрдэнэ шишийг хан боргоцойн хальс, шанц, лиш цэцэгтэй хамт чанаж гаргаж авдаг ундаа юм. Түүнийг эсгэдэггүй харин чихэр, нимбэгтэй хольж хутгадаг. Амт нь танд сайхан санагдаж магадгүй.

Квас- “Халуун өдөр хүйтэн квас залгилахаас сайхан зүйл байдаг билүү” гэж бидний олонх нь боддог. Гэхдээ гадаадынхан энэ ундааг жигшмээр амттай ундааны тоонд оруулдаг бөгөөд яагаад ч юм хүйтэн квас гэж нэрлэдэг муухай, исгэлэн амттай ундаагаа оросууд яагаад барууны хүмүүст уулгахыг хүсдэг юм болоо гэсэн квасны талаарх таагүй сэтгэгдлүүдтэй та интернэтэд тааралдаж магадгүй.

Цайны мөөг - kombucha- Гурван литрийн шилтэй аймшигтай нялцгансан цайны мөөгийг Зөвлөлтийн үед хоёр айлын нэг нь цонхон дээр тавьчихсан байдаг байсныг олон хүн санаж байгаа. Оросууд нялцганасан тэр муухай юмыг шилнээс нь гаргаж угаан үелүүлж тавьсаныхаа дараа бүх танилууд руугаа утасдаж, авахыг санал болгодог байв. Ердийн цай 2-3 өдөрт хачирхалтай исгэлэн шингэн болж хувирдаг бөгөөд зарим эмч маш ашигтай гэж үздэг байжээ. Харин Барууны ундаа үйлдвэрлэгч овсгоотой хүмүүс цайны мөөгөөр мөнгө олохоор шийджээ. Тэгээд цайнаас "Kombucha" гэдэг ундаа гаргаж авах болсон байна. Гоёмсог шошготой ердийн хуванцар шилэнд савласан цай эрүүл ундааны маш чухал төрөлд тооцогдох болжээ. Түүнийг хүмүүс цайны мөөгөөр хийсэн гэж мэдэлгүй уучихдаг аж.




Кола-йогурт- Саяхан худалдаанд шинэ бүтээгдэхүүн гарсан нь йогуртны амттай “Кола” юм. Хольж болохгүй зүйлийг япончууд хольж чаджээ. Усыг сүүгээр шингэлсэн хөөсөрхөг ундаа сэтгэлээ барьж чаддагүй хүмүүст зориулагдаагүй юм. Япончуудаас асуухад үүнийг уух ямар хэрэгтэй вэ? Амтны тухайд бол бидний ярьдгаар маргахын ч хэрэггүй. Цааш хийгээд байвал хийх зүйл байна, жишээлбэл, ногоотой шөл, овъёсны агшаамалтай төстэй амттай кола ундааг хараахан хийгээгүй байгаа.






Д.Идэр