Авлигын эсрэг дорвитой үйл ажиллагаа явуулдгаараа алдартай “Transparency International” байгууллага 2013 оны Дэлхийн улс орнуудын авлигын судалгаагаа ням гарагт нийтэлжээ. Манай улс дэлхий дээрх хамгийн авлигатай орнуудын жагсаалтад хоёрдугаарт бичигдсэн байна. “Usatoday” сайтад нийтлэгдсэн 2013 оны авлигын судалгааны нийтлэлийг сийрүүлэн хүргэе.

Дэлхийн хүн амын хагасаас илүү хувь нь төрийн хэвшилд авлига орших нь маш аюултай асуудал гэж үздэг байна. Энэ жилийн судалгаагаар Либери болон Монгол улсууд дэлхийд авлигаараа тэргүүллээ. Дээрх хоёр улсын оршин суугчдын 86 хувь нь төрийн хэвшилд авлигын систем суурилах нь аюултай гэж үзсэн байна.

“Transparency International” байгууллага 2013 оны Дэлхийн улс орнуудын авлигын судалгаагаа  107 орны оршин суугчдаас авчээ. Дэлхийд авлигаараа тэргүүлж буй улсууд хүн ам, газар нутаг гээд олон байдлаараа ялгаатай байх юм. Азид авлигаараа тэргүүлж буй Монгол улс гуравхан сая хүн амтай байхад Мексик, Нигерь, ОХУ зэрэг томоохон улсууд 100 саяаас илүү хүн амтай аж.

Судалгаанд оролцсон 107 орны иргэдийн ихэнх нь авлигатай тэмцэх хүсэлтэй байдаг байна. Глобал байдлаар 69 хувь нь хэрвээ авлигатай тулгарвал энэ тухай холбогдох албаныханд шууд мэдээлнэ гэжээ.

Мөн респондентүүд Засгийн газар авлигатай тэмцэхгүй байна гэсэн дүгнэлт хийжээ. Есөн орон тутмын долоо нь эрх баригчдыг авлигатай тэмцэхдээ үр ашигтай зүйл хийдэггүй гэсэн байна. 

Төрийн хэвшилд авлига нэвтэрснээр зарим секторууд маш дорддог болохыг судалгаа харуулжээ. Дэлхий нийтийн судалгаанд оролцогсдын 60 хувь нь улс төрийн нам, цагдаа нарыг, 50 хувь нь шүүхийн байгууллага, төрийн албан хаагчдыг хамгийн ихээр авлига авдаг гэсэн байна.

Судалгаагаар авлигын системд баригдсан ихэнхи орнуудын хөгжил сул байгааг харуулсан байна. Зөвхөн Мексик, Орос, Венесуэл улсуудын нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ 2012 онд 10 мянган ам.доллараас дээш байжээ. Харин авлигын жагсаалтад эхний 50-д жагссан орнуудын нэг нь ч ДНБ-ий хэмжээ ийм өндөр байгаагүй аж. Хамгийн бага авлигатай орон болох АНУ-ын нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ 50 мянган ам.доллараас илүү байдаг байна.

Авлигаар тэргүүлэгч топ 9 орны тухай товч мэдээллийг хүргэе.

9. Замби

• Авлигын түвшин- 77%
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 65% /дэлхийд 41-т/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 92% /дэлхийд 4-т/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 1722 ам.доллар

2011 онд шинэ Ерөнхийлөгчөөр Сата сонгогдож өмнөх Ерөнхийлөгч Рупиа Банда авлигын хэргээр шоронд суусан.

8. Нигерь

• Авлигын түвшин- 78%
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 69% /дэлхийд 28-д/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 92% /дэлхийд 4-т/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 2720 ам.доллар

Судалгаанд хамрагдсан нигерүүдийн 84 хувь нь авлига сүүлийн хоёр жилд илүү нэмэгдсэн гэжээ.

7. ОХУ

• Авлигын түвшин- 79% /дэлхийд 5-д/
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 92% /дэлхийд нэгд/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 89% /дэлхийд 10-т/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 17709 ам.доллар

ОХУ-ын респондентүүдийн 82 хувь төрийн хэвшилд танилтай л бол асуудал амархан шийдэгддэг хэмээн хариулсан байна.

6. Парагвай

• Авлигын түвшин- 79% /дэлхийд 5-д/
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 58% /дэлхийд 55-д/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 82% /дэлхийд 26-д/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 6136 ам.доллар

Судалгаанд оролцогсдын 78 хувь нь Засгийн газар авлигатай тэмцдэггүй гэв.

5. Мексик

• Авлигын түвшин- 79% /дэлхийд 5-д/
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 87% /дэлхийд 3-т/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 90% /дэлхийд 8-д/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 15312 ам.доллар

Судалгаанд оролцогсдын 53 хувь нь авлига хээл хахууль сүүлийн хоёр жилд ихээр нэмэгдсэн гэжээ.

4. Зимбабве

• Авлигын түвшин- 81%
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 70% /дэлхийд 25-д/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 86% /дэлхийд 15-д/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 559 ам.доллар

77% авлига сүүлийн хоёр жилд ихээр нэмэгдсэн гэсэн байна.

3. Венесуэл

• Авлигын түвшин- 83%
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 79% /дэлхийд 9-д/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 83% /дэлхийд 24-т/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 13616 ам.доллар

79% нь цагдаагийн албан хаагчид хамгийн ихээр авлига авдаг гэжээ.

2. Монгол

• Авлигын түвшин- 86% /дэлхийд нэгд/
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 77% /дэлхийд 12-т/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 66% /дэлхийд 49-д/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 5372 ам.доллар

Олон улсын валютын сангийн судалгаагаар тус улсын ДНБ-ий хэмжээ 12.3 хувиар өссөн гэжээ. Судалгаанд оролцогсдын 77% нь төрийн албан хаагчид авлигад идэгдсэн гэсэн бол 12% Засгийн газар цөөн бүлгийн хувийн ашиг сонирхолд үйличлж байна гэжээ. Харин талаас бага хувь нь Засгийн газар авлигатай тэмцэх дорвитой арга хэмжээ авдаггүй гэсэн байна. “USAID”-ийн мэдээлснээр тус улсын ардчиллын хөгжилд авлига хамгийн ихээр тушаа болж байгаа юм.

1. Либери

• Авлигын түвшин- 86% /дэлхийд нэгд/
• Төрийн албан хаагчдын авлигын түвшин- 67% /дэлхийд 35-д/
• Цагдаа нарын авлигын түвшин- 94% /дэлхийд 3-т/
• 2012 оны байдлаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ- 673 ам.доллар

96% нь шүүх байгууллага авлига хамгийн ихээр авдаг гэсэн бол 86% нь Засгийн газар авлигатай тэмцдэггүй гэсэн байна.