Америкийн хамгийн олон уншигчтай үндэсний томоохон хэвлэлүүдийн нэг “Нью-Йорк Таймс” 16 настай монгол хүүгийн талаар “Улаанбаатарын суут ухаант хүү” гарчигтай томоохон нийтлэл хэвлүүлжээ. Малчин Монголын хүү М.Баттүшиг дэлхийн хамгийн нэр хүндтэй сургууль болох Массачусеттсийн технологийн хүрээлэнд /MIT/ элсэн суралцахаар болсон тухай, энэ боломжийг хэрхэн олж авсан, тэр хэн болох тухай сонирхолтой нийтлэл дэлхийн уншигчдын сэтгэлийг ихээхэн хөдөлгөсөн байна. Нийтлэлийн дор бичигдсэн 170-аад сэтгэгдлээс гайхан бишрэл, бахархлыг уншиж болно.

Боловсролын сэтгүүлч Лаура Паппаногийн нийтлэлийг тоймлон хүргэе.

Сэгтүүлч Лаура Паппано MIT-д элсэн орох шалгалтад хамгийн өндөр оноо авсан М.Баттүшиг хүүтэй уулзахын тулд түүнтэй холбогдож, Монголд иржээ. “Тэр надад XBee-ийн цахилгаан утасгүй антенн захисан. Учир нь Монголд цахилгаан эд хэрэгсэл ховор бөгөөд онлайнаар захиалсан тохиолдолд олон долоо хоногийн дараа ирдэг” хэмээн сэтгүүлч бичжээ.

“Намайг антеннаа барьсаар Улаанбаатар хотын дундаж амьдралтай хүмүүс суудаг Хан-Уул дүүрэгт байрлах М.Баттүшигийн гэрт ирэхэд тэр намайг байрныхаа гараж руу дагуулан явлаа. Монголд олон хүүхдүүд машины зам дээр тоглодог. Гэхдээ энэ нь маш аюултай санагдсан. М.Баттүшиг 10 настай дүү охин болон найзуудынхаа аюулгүй байдалд санаа зовсны улмаас машинд дайруулахгүйн тулд нэгэн зүйлийг бүтээжээ. Тэр мэдрэгчтэй хайрцаг руу заан үзүүлсэн бөгөөд цахилгаан утсыг хангинуур дохиотой холбосноор улаан гэрэл асдаг болгож хийжээ. Гаражны хангинуур дохио түүний эгч болон машины зам дээр хүүхдүүд тоглож байх үед машин ирвэл дохио дуугарч, улаан гэрэл асаах замаар тэднийг аюулаас холдуулна”. 

“М.Баттүшиг надад өөрийн бүтээсэн мэдрэгчээ хэрхэн ажилладагийг үзүүлэхдээ дизайнд нь сэтгэл ханамжгүй байгаа нь харагдсан юм” хэмээн сэтгүүлч бичжээ. Цахилгаан утсыг бусад байрнуудад суулгахын тулд нүсэр их хэмжээтэй байх хэрэгтэй бөгөөд энэ нь их ажил болох тул тэр вайрлесс антенн захисан байлаа".

М.Баттүшиг жирийн л нэг өсвөр насны хүү биш. Тэр сурах зүйл байхгүй гэж боддог учраас Харри Поттер уншдаггүй бас хөгжим сонсох дургүй. Чихэвч зүүсэн харагдах юм бол SAT-ийн шалгалтдаа бэлдэж байгаа нь тэр. Түүнийг аз жаргалтай болгодог зүйл нь жижиг төслүүд, бүтээлүүд нь юм. “Инженерчлэлд хязгаар гэж үгүй” хэмээн Баттүшиг ярьж байна.

Тэр 2012 оны наймдугаар сард байрныхаа гаражинд хийж тавьсан мэдрэгчийнхээ хэрхэн ажилладаг танилцуулгыг YouTube-д тавьсан нь MIT-ийн ажилчдад гүн сэтгэгдэл төрүүлсэн юм.

Хоёр сарын өмнө М.Баттүшиг MIT-ийн онлайн сургалтад хамрагдаж 150 мянган олон улсын оюутнаас тэнцэж үлдсэн 340 сурагчийн нэг болсон юм.

Хүн амынх нь гуравны нэг нь хөдөө талдаа эсгий гэртээ малаа маллаж буй Монголын хүү яаж яваад MIT-д элсэн орохоор болчихов? Хариулт нь мэдээж М.Баттүшигийн онцгой чадвар, хичээл зүтгэлтэй холбоотой. Бас ахлах сургуулийнх нь захирлын  хүсэл мөрөөдөлтэй ч холбон үзэж болох юм. "Сант" сургуулийн захирал Энхмөнхийн Зургаанжин 2009 онд MIT-г төгссөн анхны монгол хүн юм. Энэ цагаас хойш тэрээр төгссөн сургуулийнх шигээ шинжлэх ухаан, технологийн гайхалтай лабораторийг сурагчиддаа бий болгохыг хичээж иржээ. Э.Зургаанжин “Чадварлаг инженерчид Монголыг хөгжүүлж чадна” хэмээн үздэг.

Зургаанжингийн зарим сурагчид М.Баттүшигийн адилаар MIT-ийн онлайн сургалтад хамрагддаг байна. Баттүшиг хүү эрдэмтийн лекцийг гацалгүй үзэхийн тулд эцэг эхээ интернэтийн хурдыг секундэд нэгээс гурван мегабит болгож өгөхийг хүссэн байна. /АНУ-ын интернэтийн дундаж хурд 8.6/

MIT-д элсэх 13-17 насны хорьхон оюутны нэг Баттүшиг хоёр дахь хэлээрээ шалгалт өгч гайхалтай өндөр оноо авсан байна. Өмнө нь MIT-д багшилж байсан Тони Ким ч мөн түүний чадварыг биширч MIT-ийн шилдэг оюутан болно гэдэгт итгэлтэй байна.