Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа явуулж буй хятад эзэдтэй барилгын компаниуд холбогдох хууль дүрмийг зөрчиж, улмаар ажилчдынхаа эрүүл мэнд амь насыг хохироосоор байгаа талаар хүмүүс ярьсаар байдаг. Гэвч ярихаас  цаашгүй байдаг нь харамсалтай. Учир нь хуулийнхан хийгээд холбогдох албаныхан нь хүртэл дийлэхгүй хойно иргэд яалтай ч билээ.

Хятад эзэдтэй компаниудын хууль бус үйлдлийг мөнгөөр шийдэж байна л гэх. Тэдэнд холбогдох хэрэг шүүх дээр ирээд гацаж байна. Мөн шүүхээс хятад иргэдэд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгодог гэх мэтээр хятад эзэдтэй компаниудын талаар янз бүрийн л ШУМ тардаг.

Түүнчлэн Хятадад энгийг нэг ажилчин байсан хүн манайд ирээд “босс” болж байх жишээний. Тэд манай улсад мөнгийг сайн олдог. Хуримтлуулж “босс” болцгоодог. Ингэхдээ Монголчуудыг ашигладаг. Тэдний ажилд хяналт тавьж, булхайг нь илрүүлсэн зарим албан тушаалтнуудыг мөнгөөр “зодож” өөрсдийн тал болгоно. Харин зүгээр нэг монгол ажилчинг яс, маханд нь тултал зарцална. Хамаг л хүнд хэцүү, муу муухайгаа хийлгэнэ. Эсвэл цалин мөнгөө өгөхгүй бултаж барина.

Энэ мэт хятадын хөрөнгө оруулалттай, хятад эзэнтэй, хятадуудын барьж буй барилга байшингууд манайд сүндэрлэсээр. Харин хятадууд овоо хэдэн төгрөг халаасалсаар.

Маш олон тооны хятад эзэнтэй компаниуд манай улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа ч үүнээс нэг компанийг дурдахгүй өнгөрч болохгүй нь.  Энэ бол Мэргэжлийн хяналтын байцаагчдыг хүртэл худалдаад авчихсан “Тод чоно” гэх компани.
“Тод чоно”-оос  мэргэжлийн хяналтын төдийгүй өөр албан тушаалтнууд ч их хэмжээний авлига авсан гэж яригдаад байгаа юм. Ямарч байсан мэргэжлийн хяналтын удирдлагууд  байцаагчдаа АТГ-т ч шалгуулна гэдгээ мэдэгдсэн. Мөн авлига өгсөн гээд байгаа “Тод чоно” компанитай холбоотой материалуудыг ч шалгаж цөөнгүй зөрчлүүдийг гаргасан байгаа.  Тодруулбал, “Тод чоно” компани 2007, 2008 онуудаас эхлэн улсын байцаагч нартай холбоо тогтоон зөрчил дутагдлаа хаацайлуулж байсан. 

“Тод чоно”-оос авсан авлига нь илэрсэн улсын байцаагч нар өдгөө АТГ-т шалгуулах дээрээ тулаад байгаа. Мөн компанийх нь удирдлагууд ч тодорхой хариуцага тооцох болсон билээ. Энэ мэт “Тод чоно” компаний луйвар,олон арван зөрчлүүд зэрэг ил гарч дуусаагүй байтал энэ компаниас болж хохирсон иргэд гарч ирэв.

“Тод чоно”-д ажиллаж байсан монгол ажилчдын ходоод цоорч, элэгний хорт хавдартай болж байгаа гэв
Сүхбаатар дүүргийн XII хорооны иргэн Ч.Мөнхцэцэгийн нөхөр,  хүү хоёр нь Хятадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Тод чоно” барилгын компанид ажиллаж байхдаа эрүүл мэндээрээ хохирсон байна.  Тодруулбал, нөхөр болох В.Батсүх, хүү Б.Очгэрэл нар нь “Тод чоно” барилгын компанийн  эзэд болох БНХАУ-ын иргэн Сун Жи Хуа, Цай Зун Ши нарын хариуцлагагүй үйл ажиллагаанаас болж  эрүүл мэндээрээ хохироод байна.  Түүний нөхөр 2007 оноос хойш тус компанид орчуулагчаар ажиллах болсон. Тэр цагаас хойш тасралтгүй ажиллаж байгаад өнгөрсөн есдүгээр сард ажлаасаа халагдсан аж. Халагдах шалтгаан нь эрүүл мэнд.  Өдгөө нөхөр нь ходоод нь цоорч, элэгний хорт хавдар туссан гэсэн оноштой байгаа. Бас хүү нь тус компанид жолоочийн ажил хийгээд дөрвөн жил болж байгаа гэнэ. Энэ хугацаанд ажлын хариуцлага алдаж байгаагүй атал аавыг нь хорт хавдар туссан гэдгийг сонссон хятад дарга нар нь хүүг нь ч ямар ч шалтгаангүйгээр ажлаас нь халжээ.
Улмаар хүү нь бие нь өвдөж эмнэлэгт үзүүлтэл  ходоод нь цоорох шатандаа орж үрэвссэн гэсэн онош тогтоогдсон байна.

Бие нь муудсан ажилчид эмнэлэгээр явах гэтэл нийгмийн болоод эрүүл мэндийн даатгалыг нь төлөөгүй байжээ
Эрүүл мэндээрээ хохирч эмнэлгээр явтал Нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгал нь огт төлөгдөөгүй байсан байна. Уг нь Хөдөлмөрийн гэрээндээ нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгал, Хүн амын орлогын албан татварыг компаниас төлөх заалттай байдаг ч бүгдийг нь зөрчиж нэг ч даатгал төлдөггүй байсан аж.

“Шөнө нь “Дотно сэтгэл” гэх бэлэн гоймон өгч, өдөр нь хаягдал бүтээгдэхүүнээр хоол өгдөг байсан”
Иргэн Ч.Мөнхцэцэг хэлэхдээ ““Тод чоно” компани ажилчдадаа асуудалтай хоол хүнс өгдөг. Үүнээс нь болоод хятад ажилчдаас нь 2-3 хүн зуны гурван сар ажиллаад л ходоод нь цоорч нутаг буцдаг. Манай хүү компанийнх нь жолооч учраас бүгдийг нь вокзал дээр гаргаж өгдөг байсан. Гурван жилийн өмнө нэг хятад хүний ходоод нь цоорч, дотуур цус алдаад нас барсан. Түүний шарилыг чандарлаж, үнсийг нь гэр рүү нь буцаасан. Мөн өнгөрсөн жил Дорнод аймгийн иргэн н.Түвшин гэж залуу хонож ажиллаж байгаад унтаагаараа нас барсан. Ер нь энэ бүхэн тэр компанийн гал тогоотой холбоотой. Шөнийн цагаар “Дотно сэтгэл” гэдэг 300 төгрөгийн үнэтэй бэлэн гоймон өгч өдөр нь хаягдал бүтээгдэхүүнээр хийсэн хоол өгдөг байсан юм билээ” гэв.

“Саруул тэнгэр” цогцолборыг барихдаа улсад огт татвар төлөөгүй
Сун Жи Хуа, Цай Зун Ши нар 2010 онд  БЗД-ийн 16-р хороололд “Саруул тэнгэр” цогцолборыг барьсан юм байна. Ингэхдээ улсад огт татвар төлөлгүй байж байгаад тэр оныхоо арваннэгдүгээр сард нутаг буцсан байдаг. Ингээд дараа оных нь гуравдугаар сард эргэж ирээд нэг сая юанийн авлигыг татварын байцаагчид өгсөн гэдэг. Үүнийг нь тэнд ажилладаг монгол ажилчид мэдэж байгаа аж.  Ямартаа ч энэ компанид хатуу хариуцлага тооцохгүй бол хохирсон монгол иргэд суулт зарлах төлөвлөгөөтэй байгаа аж.