
Ой цэвэрлэгээ хийснээр байгалийн аясаараа нөхөн сэргэх нөхцөл бүрдэж, ойн төлөв байдал сайжирна. Мөн шатах материалын нөөц жилд 2,4 сая м3-ээр багасаж , түймрийн эрсдлийг бууруулах, цэвэрлэгээнээс гарах модлогоор модны хэрэгцээг тодорхой хэмжээнд хангаж, хууль бус мод бэлтгэл буурах юм. Үүнээс гадна ойн нөхөрлөл, ойн мэргэжлийн аж ахуйн нэгж, ажилгүй иргэд байнгын ногоон ажлын байраар хангагдаж, орон нутагт орох төсвийн орлогын хэмжээ нэмэгдэж, иргэдийн амьжиргаанд бодит дэмжлэг болох юм. Хэлэлцүүлгээр зарим хүмүүс ойн цэвэрлэгээ хийхийн эсрэг саналтай байсан тул энэ талаар ШУА-ийн доктор З.Цогтоос ойн цэвэрлэгээ хэрэгтэй эсэх талаар тодрууллаа. Тэрээр “Аливаа зүйл шинжлэх ухаанд тулгуурлан хөгжих учиртай. Ой бол нөхөн сэргээгддэг баялаг. Ойг цэвэрлэснээр устаж үгүй болно, муудна, алга болно гэж үгүй. Харин ч залуу мод нь ургаж бие гүйцэн сайхан болно. Гэхдээ цэвэрлэгээг эдийн засаг талаас авч үзэхээс илүү мэргэжлийн хүмүүсээр хийлгэх хэрэгтэй”-г чухалчиллаа. Мөн төлөөлөгчид ойгоо хэрхэн цэвэрлэж, сайхан болгох талаар гарц хайх хэрэгтэйг хүн бүхэн хэлж байсан. Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн яам ойн цэвэрлэгээнээс гарах модыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахад анхаарч ажиллах аж. Энэ талаар тус яамны газрын дарга Г.Баярсайхан хийсэн судалгаагаа танилцууллаа. Манай орны ойн санг экологи эдийн засгийн үнэлгээгээр үнэлэхэд 62.2 сая шоо метр буюу 5.8 их наяд төгрөгийн түүхий эд байгальд үрэгдэж үгүй болж байна. Тиймээс нийт ойн нөөцийн 70 хувь ойн гүнд байдаг учир хамгийн түрүүнд ойн зам гаргаснаар ажлаа эхлэх боломжтой. Энэ жил төсөл боловсруулж 4 аймгийн 12 сумын 370 км ойн замын ерөнхий сүлжээний зураглал гаргажээ. Мөн 30 км ойн төв зам байгуулах зураг төсөл гаргасан байна.
Манай улс 10 сая ам.долларын шахмал хавтан, 20 гаруй сая төгрөгийн шахмал хавтангаар хийсэн мебель модон тавилгыг импортоор оруулж ирдэг. Модон тавилганы түүхий эд нь ойн цэвэрлэгээгээр гарсан мод, цавуу хоёр учраас дотооддоо үйлдвэрлэх боломжтой гэж үзжээ. Одоогоор улсын хэмжээнд 20 гаруй шахмал түлшний үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байна. Хамгийн том нь Хялганатад бий. Олон жил хуримтлагдсан үртэс ашигладаг тус үйлдвэр түүхий эдийн нөөцгүй болж байгаа аж. Тиймээс ойн цэвэрлэгээнээс түүхий эд авч ашиглах боломжтой юм.
Элэгдэлд орсон хөрсийг сайжруулахын тулд ойн хаягдлаар био нүүрс гарган ашиглах туршлага дэлхийн орнуудад дэлгэрчээ. Мөн бага өртгөөр ойн хаягдлыг ашиглан дизель түлш үйлдвэрлэх боломж бий гэв. Энэ оноос ойн хаягдлыг ашигласан аж ахуйн нэгжүүдэд зээлийн хүүгийн хөнгөлөлт үзүүлэх юм байна.
Дархан-Уул аймгийн нөхөрлөлүүдийн ажлын үр дүн нь сүүлийн гурван жил түймэр гараагүй гэдгээр үнэлэгдэж байна. Тус аймагт одоогоор 60 гаруй нөхөрлөлтэй болж нэмэгдсэн байна. Тэд ойн цэвэрлэгээг хийхдээ доод тал нь 25 нөхөрлөлийг хамруулдаг аж. Цэвэрлэсний дараа ой мод тэлж ургаж байгааг судалгаагаар тогтоожээ. Гарсан хөгшин мод, унангиар түлш бэлтгэхийн зэрэгцээ, хавтангийн үйлдвэрт нийлүүлж, тэр ч бүү хэл дизель түлш үйлдвэрлэх түүхий эд болдог байна. Чуулганаар хэлэлцсэн дараагийн нэг асуудал бол ойн тооллого. Монгол Улсын нийт газар нутгийн найм гаруйхан хувь нь ойгоор бүрхэгдсэн талбай байдаг. Өнгөрсөн хугацаанд ойгоо тоолж байгаагүй бөгөөд ирэх жил тоолохоор төлөвлөөд байна. Мөн хэлэлцүүлгээр хэрхэн тоолох, үр дүн нь ямар байх талаар хэлэлцлээ. Ойгоо олон улсын стандартын дагуу тоолж, ойн нүүрстөрөгчийн шингээх чадавхийг гаргаж, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах чиглэлээр олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах боломжтой болох юм байна. Өмнө нь манайх ойгоо тоолоогүй болохоор төсөл хөтөлбөрүүдэд хамрагдаж чаддаггүй байсан гэнэ. Үүнээс гадна таримал ойг улс нөхөн худалдаж авах боломжийг ч судалж эхэлжээ. Одоогоор худалдаж авах тариф нь өндөр биш ч бага багаар нэмэгдүүлэхээр төлөвлөжээ.
Сэтгэгдэл (2)