2008 оны долдугаар сарын 1-ний үймээний үеэр галт зэвсгийн улмаас дөрвөн хүний амь нас хохирсон, зургаан хүний биед хөнгөн, хүндэвтэр гэмтэл учруулсан гэх хэргийг ирэх сарын 14-нд Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд хэлэлцэхээр болсон. Уг хэрэгт ЦЕГ-ын дарга асан хошууч генерал Ч.Амарболдоос гадна нийслэлийн Цагдаагийн газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч асан Д.Зоригт, Хэв журмын хэлтсийн дарга, хурандаа асан Г.Ганбаатар, Эргүүл хамгаалалтын газрын дарга асан Г.Батсүх шүүгдэгчээр татсанд олон хүн бухимдалтай хандаж байгаа. Энэ талаар тус хэрэгт хяналт тавьж, ял төлөвлөсөн Нийслэлийн прокурорын орлогч Е.Сагсайтай ярилцлаа. -Долдугаар сарын 1-ний хэргийг хүчингүй болсон хуулийн зүйл заалтаар сэргээн шалгасан гээд байгаа?
-Өмнө нь цагдаагийн удирдлагуудад холбогдох хэргийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 263 дугаар зүйлийн 263-т зааснаар яллагдагчаар татаж, мөрдөн байцаалт явуулаад 2009 оны “Өршөөл үзүүлэх тухай хууль”-д хамруулсан байсан. Энэ хуульд “хөнгөн, хүндэвтэр хэргийг анх удаа үйлдсэн этгээдийн эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж болно” гэж заасан байгаа. Үүний дагуу тухайн үед яллагдагчаар татагдсан зүйл анги нь хүндэвтэр гэсэн ангилалд багтаж байсан учраас Өршөөлийн хуулийг хуульзүйн үндэслэлтэй хэрэглэж, өршөөсөн. Дараа нь хохирогчдын зүгээс гомдол гаргасан учраас энэ хэргийг дахин хянаж, УЕПГ-аас хэрэгсэхгүй болгосныг хүчингүй болгож, эргэн сэргээсэн. Тэгэхээр анх хурандаа нарыг яллагдагчаар татсан зүйл анги хүчингүй болсон гэсэн үг. Одоо энэ хэргийг Эрүүгийн хуулийн 294.2 гэдэг өөр зүйл ангиар шалгаж байгаа. Энэ зүйл эрүүгийн хуульд өмнө байсан. Одоо ч хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа.
-Цагдаагийн дарга нарын хэргийг өмнө нь Өршөөлийн хуульд хамруулсны дараа эргэн сэргээсэн. Өршөөлд хамруулсан хэргийг ямар тохиолдолд сэргээдэг юм бэ. Хуульч, өмгөөлөгчид хэлэхдээ өршөөлд хамруулсан тохиолдолд сэргээх үндэслэл байхгүй гээд байгаа шүү дээ?
-Өршөөлийн хууль гарсны дараа цагдаагийн удирдлагууд “Гэм буруугийн асуудлаар маргаан байхгүй, бидний хэргийг Өршөөлийн хуульд хамруулж, хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэсэн хүсэлт гаргаж байсан юм. Нэгэнт гэм буруугийн хувьд маргаангүй гэсэн учир хуулийн хүрээнд өршөөлд хамруулж, хэрэгсэхгүй болгосон. Тухайн хэрэгт сэжигтнээр тооцогдсон хүмүүс өөрсдөө хэргээ хүлээсэн учраас хэргийг шаардлагатай гэж үзвэл сэргээн шалгах үндэслэл, хуулийн хэд хэдэн зүйл, заалт ч бий. Одоогийн яллагдагчаар татсан зүйл анги нь хүнд хэрэгт хамаарах учраас гэм буруугийн асуудлыг ганцхан шүүх л шийднэ.
-Хурандаа нарын ар гэрийнхний зүгээс Ж.Батзандан, О.Магнай, Б.Жаргалсайхан нарын хэргийг сэргээн шалгах ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Энэ талаар ?
-Долдугаар сарын 1-ний үйл явдалтай холбогдуулан Ж.Батзандан, О.Магнай, Б.Жаргалсайхан нарт тусад нь эрүүгийн хэрэг үүсгэн, шалгаж байсан. Тэр хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон нь хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзсэн учир сэргээн шалгаагүй гэж ойлгож байна. Шаардлагатай гэвэл эрх бүхий хүмүүс нь холбогдох газарт гомдлоо гаргаад хянуулах эрх нь нээлттэй бий.
-Дөрвөн хүнийг буудаж амь насыг нь хөнөөсөн хэрэг Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэрт гарсан. Тэгэхээр дүүргийн цагдаагийн хэлтсийн даргыг яагаад хэрэгт холбогдуулан шалгаагүй юм бэ?
-Олон нийтийн эмх замбараагүй байдал гэдгийг дүүргээр авч үздэггүй л дээ. Улаанбаатар хотын хэмжээнд цагдаагийн бие бүрэлдэхүүн оролцож, нийслэлийн цагдаагийн газрын удирдлага нь үйл ажиллагааг зохион байгуулсан шүү дээ.
-Цэргийн гэмт хэрэгт хамааруулах нь буруу гэх байр суурийг шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч илэрхийлж байна?
-Цэргийн гэмт хэрэг мөн эсэхийг хэргийг хэлэлцэж, мэтгэлцэж байж шүүх бүрэлдэхүүн шийднэ. Түүнээс өмнө цэргийн гэмт хэрэг мөн, биш эсэх талаар прокурор ярих боломжгүй. Мөрдөн байцаалтын явцад сонсгосон ялын хэмжээнд л шүүх энэ хэргийг шийднэ. Харин энэ зүйл ангиар яллаж болох эсэхийг мөн л шүүх бүрэлдэхүүн гаргана шүү дээ.
-Тухайн үеийн Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нарыг шүүх хуралд гэрчээр байлцуулах ёстой гэсэн. Мөрдөн байцаалтын шатанд тэднээс гэрчийн мэдүүлэг авсан уу?
-Шаардлагатай зарим нэг хүнээс гэрчийн мэдүүлэг авсан. Шүүхийн мэтгэлцээнд яллах, өмгөөлөх тал гэрчүүдээ дуудна. Яллах тал гэрчүүдээ дуудсан байгаа. Өмгөөлөгч гэрчээр хүн байлцуулах хүсэлт тавих эрх нь байцаан шийтгэх хуулиар нээлттэй.
-Өршөөлийн хуульд хамрагдаад хэрэгсэхгүй болсон хэргийг сэргээн шалгах нь буруу гэж үзэж байгаа хүмүүс бас байна?
-Хэрэгсэхгүй болгосон ямар ч хэргийг сэргээн шалгах эрх нь дээд шатны прокурорт байдаг. Энэ бол хуулиар олгогдсон эрх. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулиар эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгох 10 гаруй үндэслэл бий.
Б.Чимэг
