Өнгөрч буй долоо хоногт Монголын уул уурхайн ертөнцөд ямар ямар онцлох үйл явдал болсныг дор дурдъя. Дэлхий дахины анхаарлын төвд ороод буй манай улсын уул уурхайн тогоонд юу юу буцалж өнгөрөв?
Зөрчил: Төмөртэйн уурхайг ашиглаж болохгүй
Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумд байрдаг Төмөртэйн уурхайн үйл ажиллагаанд тус аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газраас өнгөрсөн намар шалгалт хийж яаралтай зогсоосон билээ.
Гэтэл уг уурхайг ашиглан, олборлолт хийж төмрийн хүдэр зөөж эхлэхээр зэхэж байна. Нутгийн иргэд энэхүү уурхайг “Яасан ч ашиглаж болохгүй” гэцгээж байгаа.
Одоо байгаа “Болд Төмөр Ерөө Гол” ХХК-ийн уурхайг хааж болиулахын түүс болон тэмцэл, хөдөлгөөн ид дундаа явж байхад яахаараа ингэж нэмж байгуулаад байгаль орчин, иргэнээ хүртэл хүртэл ингэж ад шоо үзэж байдгийг ойлгох хүн Сэлэнгэ даяар алга.
Шийдвэр: Шивээхүрэн, Гашуунсухайтын боомтыг шинэчилнэ
Засгийн газар дээрх шийдвэрийг энэ долоо хоногт баталж, ажил хэрэг болгохыг холбогдох газруудад үүрэг болгосон байна. Хилийн боомтуудын хяналт, шалгалт, дамжин өнгөрөгсдийг сааталгүй шуурхай нэвтрүүлэх, олон улсын жишигт нийцсэн боомттой болохоор зорьжээ. Үүний зэрэгцээ нүүрс тээвэрлэх экспортын 6 салаа, импортын 4 салаа, ашигт малтмал тээвэрлэх экспорт, импортын тус бүр 1 салаа зам байгуулахаар төлөвлөв.
Эсэргүүцэл: 200 малчин өрх суулт зарлалаа
Увс аймгийн Бөхмөрөн сумын малчид “CGBEM” компаний хайгуулын болон ашиглалтын лицензтэй нийт 4947 га газрыг хамгаалан эсэргүүцэл эхлүүлэв.
Тус сумын Хар алт багийн иргэд “Баян мөрөн” хөдөлгөөн байгуулж, “Ачит Туул” ТББ-д хандаж хамтарчээ.
Энэ компанийн үйл ажиллагааг нэн даруй зогсоохгүй бол бид малаа бэлчээх газар нутаггүй, уух усгүй болж энэ нутгаас хөөгдөхөд хүрнэ хэмээн хөдөлгөөний тэргүүн Ц.Амартайван өгүүлжээ.
Мөн сүүлийн үед ундны усанд хар тунадас үлдэх болсон. Тэгэхээр сумын 200 гаруй малчин өрх, 2000 хүн зон амьдрах газаргүй, уух усгүй, 35 мянган мал бэлчээргүй болно гэсэн үг гэсэн байна.
Зөрүүдлэлт: Петрочайна тамсаг орчныг нөхөн сэргээхгүй гэв
Тус компани шатахуун нэрсэн хаягдал шаарыг 18 м урт, 12 м өргөн, найман м гүн нүхэнд хаяж шууд булдаг байна.
Гэтэл стандарт нь нүхний дотрыг гялгар цаасаар бүрж, шаар ууршиж хатсаны дараа булах ёстой байдаг аж. “Петрочайна тамсаг” 200 гаруй ийм нүх булжээ.
Энэ үйлдлийнх нь төлөө нэг сая ам.долларын нөхөн сэргээлт хийхийг шаардсан ч тэд татгалзаж, Баянзүрх дүүргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргажээ.
Дээрх нөхөн сэргээлтэд замын тоосжилт, хөрс ургамлын сийрэгжилтийг оруулаагүй байна.
“BOOM!”: Зэсийн ханш огцом өсөв
Энэ долоо хоногийн эхээр зэсийн үнэ нэг өдрийн дотор хоёр хувиар өслөө.
АНУ болон Хятадын үйлдвэрлэлийн судалгааны дүнд зэсийн эрэлт нэмэгдэнэ гэх сураг гармагц ийнхүү “BOOM” болжээ.
Нөгөө талаас “ICSG” олон улсын зэсийн судалгааны групп 2014 он хүртэл зэсийн үйлдвэрлэл багагүй нэмэгдэх тооцоолол гаргасан байна.
Бүтээн байгуулалт: Нүүрс хатаах үйлдвэр ажиллаж эхэллээ
Нүүрсний чийглэг бууруулах, конвейрийн тээвэр нэвтрүүлэх төслийг “Шивээ овоо” ХК нэвтрүүлжээ. Тэд нүүрсний борлуулалт тааруу байдаг нь илчлэгтэй холбоотой гэж үзээд чийглэг бууруулах үйдвэр байгуулсан аж. Говьсүмбэр аймагт байх үйлдвэр халуун хий ашиглах замаар нүүрсийг хатаадаг байна.
Сэлгээ: Хүрээлэнгийн захирал солигдов
ШУТИС-ийн харьяа Уул уурхайн хүрээлэнгийн захирлаар доктор, профессор Б.Пүрэвтогтох ажиллаж байв. Харин саяхан тус хүрээлэнгийн захирлыг солих шийдвэр гарчээ. Шинэ захирлаар Уул уурхайн хүрээлэнгийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, доктор, дэд профессор Х.Жаргалсайханыг томилсон бол Б.Пүрэвтогтох дэд даргын албыг хашихаар болжээ.
Дуулиан: “Трафигура” Голомтын хувийг эзэмшив
Дэлхийн түүхий эдийн худалдааны гурав дахь томоохон байгууллага “Трафигура” компани “Голомт” банкны 5 хувийг худалдаж авлаа.
Тус компани 5.02 хувийг 21.2 тэрбум төгрөгөөр авчээ. “Трафигура” компани нь Монголд нүүрс, төмрийн хүдрийн худалдааны чиглэлээр ажиллаж буй юм. Тус компанийн эрхэлдэг түүхий эдийн худалдааны эргэлт өнгөрсөн жилийн байдлаар 122 тэрбум ам.долларт хүрчээ.
Голомт банкны 80 хувийг “Бодь Интернэшнл”, 10.7 хувийг Швейцарийн “Swiss-MO AG” хөрөнгө оруулалтын байгууллага, 5.02 хувийг “Трафигура” эзэмшиж байна.
Зөрчил: Төмөртэйн уурхайг ашиглаж болохгүй
Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумд байрдаг Төмөртэйн уурхайн үйл ажиллагаанд тус аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газраас өнгөрсөн намар шалгалт хийж яаралтай зогсоосон билээ. Гэтэл уг уурхайг ашиглан, олборлолт хийж төмрийн хүдэр зөөж эхлэхээр зэхэж байна. Нутгийн иргэд энэхүү уурхайг “Яасан ч ашиглаж болохгүй” гэцгээж байгаа.
Одоо байгаа “Болд Төмөр Ерөө Гол” ХХК-ийн уурхайг хааж болиулахын түүс болон тэмцэл, хөдөлгөөн ид дундаа явж байхад яахаараа ингэж нэмж байгуулаад байгаль орчин, иргэнээ хүртэл хүртэл ингэж ад шоо үзэж байдгийг ойлгох хүн Сэлэнгэ даяар алга.
Шийдвэр: Шивээхүрэн, Гашуунсухайтын боомтыг шинэчилнэ
Засгийн газар дээрх шийдвэрийг энэ долоо хоногт баталж, ажил хэрэг болгохыг холбогдох газруудад үүрэг болгосон байна. Хилийн боомтуудын хяналт, шалгалт, дамжин өнгөрөгсдийг сааталгүй шуурхай нэвтрүүлэх, олон улсын жишигт нийцсэн боомттой болохоор зорьжээ. Үүний зэрэгцээ нүүрс тээвэрлэх экспортын 6 салаа, импортын 4 салаа, ашигт малтмал тээвэрлэх экспорт, импортын тус бүр 1 салаа зам байгуулахаар төлөвлөв.
Эсэргүүцэл: 200 малчин өрх суулт зарлалаа
Увс аймгийн Бөхмөрөн сумын малчид “CGBEM” компаний хайгуулын болон ашиглалтын лицензтэй нийт 4947 га газрыг хамгаалан эсэргүүцэл эхлүүлэв.
Тус сумын Хар алт багийн иргэд “Баян мөрөн” хөдөлгөөн байгуулж, “Ачит Туул” ТББ-д хандаж хамтарчээ.
Энэ компанийн үйл ажиллагааг нэн даруй зогсоохгүй бол бид малаа бэлчээх газар нутаггүй, уух усгүй болж энэ нутгаас хөөгдөхөд хүрнэ хэмээн хөдөлгөөний тэргүүн Ц.Амартайван өгүүлжээ.
Мөн сүүлийн үед ундны усанд хар тунадас үлдэх болсон. Тэгэхээр сумын 200 гаруй малчин өрх, 2000 хүн зон амьдрах газаргүй, уух усгүй, 35 мянган мал бэлчээргүй болно гэсэн үг гэсэн байна.
Зөрүүдлэлт: Петрочайна тамсаг орчныг нөхөн сэргээхгүй гэв
Тус компани шатахуун нэрсэн хаягдал шаарыг 18 м урт, 12 м өргөн, найман м гүн нүхэнд хаяж шууд булдаг байна. Гэтэл стандарт нь нүхний дотрыг гялгар цаасаар бүрж, шаар ууршиж хатсаны дараа булах ёстой байдаг аж. “Петрочайна тамсаг” 200 гаруй ийм нүх булжээ.
Энэ үйлдлийнх нь төлөө нэг сая ам.долларын нөхөн сэргээлт хийхийг шаардсан ч тэд татгалзаж, Баянзүрх дүүргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргажээ.
Дээрх нөхөн сэргээлтэд замын тоосжилт, хөрс ургамлын сийрэгжилтийг оруулаагүй байна.
“BOOM!”: Зэсийн ханш огцом өсөв
Энэ долоо хоногийн эхээр зэсийн үнэ нэг өдрийн дотор хоёр хувиар өслөө.
АНУ болон Хятадын үйлдвэрлэлийн судалгааны дүнд зэсийн эрэлт нэмэгдэнэ гэх сураг гармагц ийнхүү “BOOM” болжээ.
Нөгөө талаас “ICSG” олон улсын зэсийн судалгааны групп 2014 он хүртэл зэсийн үйлдвэрлэл багагүй нэмэгдэх тооцоолол гаргасан байна.
Бүтээн байгуулалт: Нүүрс хатаах үйлдвэр ажиллаж эхэллээ
Нүүрсний чийглэг бууруулах, конвейрийн тээвэр нэвтрүүлэх төслийг “Шивээ овоо” ХК нэвтрүүлжээ. Тэд нүүрсний борлуулалт тааруу байдаг нь илчлэгтэй холбоотой гэж үзээд чийглэг бууруулах үйдвэр байгуулсан аж. Говьсүмбэр аймагт байх үйлдвэр халуун хий ашиглах замаар нүүрсийг хатаадаг байна.
Сэлгээ: Хүрээлэнгийн захирал солигдов
ШУТИС-ийн харьяа Уул уурхайн хүрээлэнгийн захирлаар доктор, профессор Б.Пүрэвтогтох ажиллаж байв. Харин саяхан тус хүрээлэнгийн захирлыг солих шийдвэр гарчээ. Шинэ захирлаар Уул уурхайн хүрээлэнгийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, доктор, дэд профессор Х.Жаргалсайханыг томилсон бол Б.Пүрэвтогтох дэд даргын албыг хашихаар болжээ.
Дуулиан: “Трафигура” Голомтын хувийг эзэмшив
Дэлхийн түүхий эдийн худалдааны гурав дахь томоохон байгууллага “Трафигура” компани “Голомт” банкны 5 хувийг худалдаж авлаа. Тус компани 5.02 хувийг 21.2 тэрбум төгрөгөөр авчээ. “Трафигура” компани нь Монголд нүүрс, төмрийн хүдрийн худалдааны чиглэлээр ажиллаж буй юм. Тус компанийн эрхэлдэг түүхий эдийн худалдааны эргэлт өнгөрсөн жилийн байдлаар 122 тэрбум ам.долларт хүрчээ.
Голомт банкны 80 хувийг “Бодь Интернэшнл”, 10.7 хувийг Швейцарийн “Swiss-MO AG” хөрөнгө оруулалтын байгууллага, 5.02 хувийг “Трафигура” эзэмшиж байна.
Б.Ганаа
